Deze 25-jarige sp.a-onderzoekster bracht F-16-schandaal aan het rollen: "Er is niet één misnoegde verklikker, zoals N-VA spint"

Depraetere deed er drie jaar over om alle punten in het dossier te verbinden en de studie -die bewijst dat de F-16's duizenden uren langer kunnen vliegen- op te delven. In de vorige legislatuur was ze stagiaire bij minister Johan Vande Lanotte, nu werkt ze voor de Kamerfractie. "Ik baseer me niet op één gouden tip van één klokkenluider," zegt ze. 

"Er heeft niet één misnoegde verklikker in het leger op de verzendknop geduwd. N-VA spint dat, maar er leven overal in het leger veel frustraties. De idee overheerst dat de luchtmachttop alle touwtjes in handen heeft en de rest maar moet volgen."

Het internationale netwerk

Vooral hun contacten in bevriende socialistische partijen uit Portugal, Nederland, Canada en de VS bezorgden de West-vlaamse, van opleiding een politiek wetenschapper, de belastende informatie. In die landen waren ze de voorbije jaren ook op zoek naar een vervanger voor hun gevechtsvliegtuigen. "Dé studie hebben we pas recent in handen gekregen," zegt ze. "Bronnen binnen en buiten Defensie hebben ons op het juiste spoor gezet." Dat ze naar Lockheed Martin in de States reisde en daar de studie te pakken kreeg, is een kwakkel. "Waarom zou Lockheed ons een studie geven? Ik ben in het buitenland geweest, dat klopt, maar ik moet mijn bronnen beschermen."

Sp.a heeft steeds meer aanwijzingen dat de directe entourage van de minister betrokken was bij het verzwijgen van de studie. "We weten dat generaal Claude Van de Voorde, ex-kabinetschef en ex-baas van de luchtmacht, één vergadering bijwoonde waar de langere levensduur van de F-16's besproken is. Maar wist hij ook meer toen hij kabinetschef was? Dat is de vraag. Hij was ook de chef van alle generaals en kolonels die ermee te maken hadden. Het zou sterk zijn als die mensen hem niet ingelicht hebben. Wij horen ook dat kolonel Harold Van Pee, één van de mensen die nu tijdelijk een stap opzijzet, heeft aangedrongen op het doorgeven van de studie aan de hoogste echelons. Misschien is hij dus niet de spilfiguur in het verhaal." 

Wie dan wel? De meeste pijltjes op het informatieschema van sp.a komen terecht bij kolonel Letten. "Wij menen dat vijf tot zeven legerchefs dit dossier in de doofpot stopten," zegt Depraetere. "Naast de vier op non-actief (generaals Frederik Vansina en Luc Roelandts en de eerder genoemde kolonels Harold Van Pee en Peter Letten), denken we aan Van de Voorde en generaal Michel Ocula."

Al die hoge luchtmachtofficieren moeten van sp.a naar het parlement komen om verantwoording af te leggen. Wat Vandeput wist, wordt dan dé vraag. "Wij hebben geen bewijs dat hij over de studie beschikte. Maar sowieso heeft hij een probleem. Als hij het rapport kende, heeft hij gelogen. Als hij het niet kende, heeft hij zijn leger niet onder controle. En Vandeput mag zich weren zoveel hij wil, met het dossier van de drones (zie DM 23/3) duiken weer exact dezelfde vragen op."

Niet het kneusje van de NAVO

De socialisten willen vooral de komende zes jaar, waarin de huidige F-16's langer kunnen blijven vliegen, gebruiken om de juiste beslissing te nemen. "De VS zijn updates aan het doen aan hun 841 F-16's," zegt Depraetere. "Zij hebben gigantische defensiebudgetten en zouden geen oldtimers laten vliegen. Taiwan, Griekenland en Egypte doen hetzelfde. Onze toestellen zullen dus ook nog steeds aan de hoogste NAVO-normen voldoen. We zullen dus niet het kneusje van de NAVO worden, zoals N-VA beweert."

Uit officiële rapporten blijkt dat Lockheed Martin steeds meer kosten doorrekent aan de Amerikaanse luchtmacht voor de ontwikkeling van de F-35. "De Algemene Rekenkamer in de VS heeft al gezegd dat dit uit de hand loopt," werpt Depraetere op. "Wat verontrust, is dat wij niet zeker zijn dat de Belgische regering garanties zal inbouwen in haar contract met Lockheed. Nederland deed dat wel. De regering daar voorziet 4,5 miljard voor de totale bestelling. Als de toestellen duurder worden, zullen ze er minder kopen. Eerst kregen ze er 37 voor 4,5 miljard euro, nu nog maar 35. Wij hebben 3,6 miljard euro voor de aankoop van 34 toestellen. Heel het contract kost 15 miljard aan belastinggeld. Als de ontwikkelingskost omhoog blijft gaan, zullen wij die ook moeten betalen." Nog een reden om de aankoop uit te stellen, is dat de kostprijs per vlieguur blijft oplopen. Voor onze huidige straaljagers is dat 6.000 euro, voor de F-35 24.000 euro.

In oktober 2017 bracht de Amerikaanse Rekenkamer ook uit dat 22 procent van de F-35's van de Amerikaanse luchtmacht aan de grond moet blijven omdat er pas over zes jaar genoeg wisselstukken zullen zijn. 

Kwatongen beweren dat sp.a zich laat influisteren door Dassault, dat met de Rafale meedingt naar het contract voor de opvolger van onze straaljagers. "Maar dat toestel is niet beter dan een gemoderniseerde F-16," zegt Depraetere. "Waarom zouden wij dat dan aanprijzen? De deadline voor de oplevering van de F-35 wordt al tien jaar opgeschoven. En de kosten blijven maar omhoog schieten. Daar gaat het ons om." 

Agusta en pampers

N-VA-parlementslid Louis Ide jende de socialisten afgelopen week met een artikel over Etienne Mangé, sleutelfiguur in de Agusta-smeergeldaffaire. "Ik was toen twee jaar en zat nog in de pampers," zegt Depraetere. "Mogen wij daarom 23 jaar later geen dossier uitbrengen van 15 miljard euro? Het is ooit fout gelopen bij ons, daarom weten wij hoe belangrijk transparantie is."

"Wanneer gaat N-VA het eindelijk over de feiten hebben? Zij zeggen nu dat de klokkenluiders onder één hoedje spelen met mijn partij. Maar ze snappen niet dat klokkenluiders niet zomaar eventjes naar de minister konden stappen. In een organisatie met zo'n strikte hiërarchie als het leger had hen dat de kop gekost."