‘Het kiesprogramma van cd&v is in hetzelfde bedje ziek als dat van vele andere partijen’: experts lichten partijprogramma door

Welzijn

Cd&v wil ouders 30 weken verlof toekennen bij de geboorte van ieder kind, te verdelen onder elkaar. Iedere ouder moet minimaal 12 weken opnemen. In de kinderopvang zitten er maximaal vijf kinderen per begeleider. Om de dokter betaalbaar te houden, wordt de inkomensgrens om een verhoogde tegemoetkoming te krijgen opgetrokken. Tandarts, kinesist, huisarts en logopedist komen onder het derdebetalerssysteem. Preventie van alcohol, drugs en ongezonde voeding is een prioriteit.

“Vandaag investeren we amper 1,6 procent van ons gezondheidsbudget in de preventie van gezondheidsproblemen. Wereldwijd genomen is dat gemiddeld 2,9 procent, terwijl de Wereldgezondheidsorganisatie op 5 procent mikt. Op dat vlak heeft cd&v dus zeker een punt”, oordeelt gezondheidseconoom Dominique Vandijck (UGent) “Nu zijn we goed in het aanpakken van ziektes, maar niet in het vermijden ervan.”

Extra investeringen in kinderopvang en gezondheidszorg zijn welkom en noodzakelijk, zegt Vandijck. “Het enige wat ik mis, is een concreet en geloofwaardig plan om dat budgettair mogelijk te maken. Wat dat betreft, is het kiesprogramma van cd&v in hetzelfde bedje ziek als dat van vele andere partijen.”

De uitbreiding van de verhoogde tegemoetkoming is volgens de econoom een goede zaak. “Vandaag zijn er heel wat gezinnen die net buiten dat vangnet vallen, hoewel ze het moeilijk hebben om de eindjes aan elkaar te knopen. U zou ervan verschieten hoeveel zogenaamde ‘middenklassers’ het financieel moeilijk hebben.”

Dat de patiënt bij een derdebetalerssysteem enkel nog het deel uit eigen zak moet betalen bij de tandarts of de kinesist, zal volgens Vandijck de drempel tot deze gezondheidszorg stevig verlagen. “Nu moet de patiënt soms het bedrag dat het ziekenfonds nadien terugbetaalt nog voorschieten uit eigen zak. Dat is niet voor iedereen mogelijk.”

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is zorg in België niet goedkoop. “In Europa zijn we koploper op het vlak van zogenaamde out of pocket expenses”, verduidelijkt Vandijck. “Voor elke 100 euro die we uitgeven aan gezondheidszorg, komt er 20 à 25 procent uit de zak van de patiënt. Alleen percipiëren we dat niet zo, aangezien velen een aanvullende verzekering - zoals een hospitalisatieverzekering - hebben afgesloten.”

Belastingen

Cd&v mikt op een grote hervorming van de belastingen, waarbij allerlei gunstregimes voor de happy few, zoals een fiscale aftrek voor het gebruik van een butler, worden afgeschaft. Er mag niet worden geraakt aan de automatische loonindex. Er komt een digitale belasting op internetgiganten zoals Facebook, desnoods op Belgisch niveau.

“Het is logisch dat de partij terugkoppelt naar het fiscale hervormingsplan van haar eigen minister, Vincent Van Peteghem. Dat plan bevat veel gezond verstand en is realistisch”, zegt Michel Maus, professor fiscaal recht aan de VUB. “Al jaar en dag wordt ons land internationaal op de vingers getikt omdat het te veel lasten op arbeid heft. We moeten dus schuiven met de belastingen, en elders inkomsten zoeken. Dan is het logisch dat we snoeien in de honderden uitzonderingsregimes, zoals voor die butler.”

Niet raken aan de loonindex is op zich een evidentie, vindt Maus. “Wie daar aan raakt, zet het hele land op zijn achterste poten.” Tegelijk moet het volgens hem wel bespreekbaar zijn om eraan te sleutelen. Mensen met hoge inkomens profiteren namelijk veel harder van het indexmechanisme dan mensen met lage inkomens, waardoor de kloof (in euro’s) tussen beiden blijft toenemen. “Misschien kunnen we er een degressief systeem van maken?” Een onpopulaire boodschap in verkiezingstijden wel, geeft Maus toe.

Een Belgische belasting op digitale bedrijven zoals Facebook noemt Maus tot slot “spierballengerol”. De praktijk heeft namelijk geleerd dat zo’n belasting enkel op internationaal niveau kan worden ingevoerd. “Mocht België zo’n belasting opleggen, dan moeten andere landen daarmee akkoord gaan. Die kans is klein. Al jaren woedt er een internationale discussie over, maar men raakt er niet uit.”

Landbouw

Cd&v wil een herziening van het stikstofdecreet. Vlaanderen moet straks, na 2030, overstappen op een meetmodel waarbij de stikstofuitstoot van bijvoorbeeld een boerderij of fabriek telt voor een nieuwe vergunning. Nu wordt gekeken naar de mate waarin de stikstofneerslag van een boerderij of fabriek schadelijk is voor nabijgelegen natuur. Een nieuwe ‘landbouwtoets’ moet ervoor zorgen dat (milieu)wetgeving “niet conflicteert met landbouwbelangen”.

“Het is gemakkelijker om de stikstofuitstoot - de ‘emissie’ - dan de neerslag - de ‘depositie’ - te meten”, vertelt bioloog Tobias Ceulemans (UAntwerpen). “En aangezien er geen neerslag is zonder uitstoot, lijkt dat op het eerste gezicht allemaal heel logisch. Alleen ga je dan wel voorbij aan de basis van het stikstofprobleem. Namelijk dat Europa ons vraagt om kwetsbare natuur te beschermen die vandaag te veel stikstofneerslag te slikken krijgt. Eigenlijk meet je dus op de verkeerde plek. Het is maar de vraag wat hier de gevolgen van zullen zijn.”

Breder beschouwd noemt Ceulemans de discussie over het model achter het stikstofdecreet “gemorrel in de marge”. Waar Vlaanderen volgens hem nood aan heeft, is een fundamenteel debat over onze ruimtelijke ordening. Of zeg maar ruimtelijke verrommeling. “Zolang die visie ontbreekt, blijf je in rondjes draaien. Neem die landbouwtoets. Ja, het is een probleem dat de landbouw soms met nieuw bos wordt geconfronteerd op plekken waar eigenlijk geen bos hoort. Maar dat is ook een gevolg van het feit dat er elders geen plaats voor dat bos wordt voorzien.”

Migratie

Cd&v wil het Europees migratiepact uitvoeren en de Belgische asielopvang zo “van 35.000 naar ongeveer 11.000 mensen per jaar terugbrengen”. De christendemocraten zijn ook voorstander van woonstbetredingen om uitgeprocedeerde asielzoekers terug naar hun herkomstland te kunnen sturen. Gezinshereniging wordt strenger. Er moet verplichte inburgering komen voor arbeidsmigranten en nieuwe Belgen moeten eerst een ‘nationaliteitsexamen’ afleggen.

“Cd&v heeft ideologie duidelijk voorrang gegeven op feiten en degelijkheid”, stelt migratiespecialist Pascal Debruyne (Odisee Hogeschool). “Het cijfer van 11.000 asielzoekers per jaar, bijvoorbeeld, is een groot vraagteken voor mij. Ik heb geen idee van waar cd&v dat haalt. Het lijkt een rekenoefening op basis van het fair share-aandeel in de herverdeling van 30.000 asielzoekers binnen Europa, zoals dat staat uitgeschreven in het nieuwe Europese migratiepact. Maar ook de cijfers in dat pact zijn gebaseerd op nattevingerwerk. De kans dat er straks écht maar 11.000 asielzoekers per jaar in België toekomen, lijkt me klein.”

Gedwongen terugkeer kan volgens Debruyne dienen als sluitstuk van het asielbeleid. “Maar we weten uit onderzoek dat inzetten op vrijwillige terugkeer én betere resultaten oplevert én goedkoper is. Woonstbetredingen dreigen mensen alleen verder onder de radar te duwen. Over het beleid omtrent vrijwillige terugkeer lees ik helaas weinig in het cd&v-programma. Waarom heeft men het niet over de uitbreiding van een goed initiatief zoals de terugkeercoaches van staatssecretaris Nicole de Moor?”

Gezinshereniging wordt strenger voor vluchtelingen door hun grace periode - het vrijstellingsjaar waarin men niet moet voldoen aan bijkomende voorwaarden - in te korten naar drie maanden. Debruyne: “De impact daarvan zal dramatisch zijn voor vluchtelingengezinnen. Je maakt gezinshereniging nog meer onhaalbaar dan vandaag al het geval is. En je remt integratie af door de toekomst onzeker te maken. Elk onderzoek toont dat aan.”

Inburgering voor arbeidsmigranten vindt Debruyne wel een goed idee. “Al is het maar om uitbuiting van deze mensen tegen te gaan door hen te wijzen op hun sociale rechten in ons land.” Een nieuw examen bij de verwerving van de Belgische nationaliteit zal volgens Debruyne op juridische problemen botsen.

Politie

Cd&v wil voor “meer blauw op straat” zorgen door de rekrutering van 1.600 agenten per jaar. Als het van de partij afhangt, verdubbelt ook het aantal wijkagenten. Er moet nultolerantie komen voor geweld tegen alle veiligheids- en hulpdiensten. Het gaat dan het ook om dokters, verplegers en andere hulpverleners.

“Keer op keer pleiten partijen in verkiezingstijd voor meer blauw op straat”, zegt criminoloog Jelle Janssens (UGent). “Alleen kom je achteraf altijd tot het besluit dat de mensen niet gevonden worden. Zo blijf je bezig. En dit staat nog los van de vaststelling dat de politie nu 10.000 mensen meer heeft dan 20 jaar terug. Wat zich vooral opdringt is een grote hervorming van de politie. Er zijn te veel politiezones, de financiering moet anders en de politie moet meer samenwerken met andere overheidsdiensten. Maar ‘meer blauw op straat’ klinkt natuurlijk beter.”

Een nultolerantie noemt Janssens een voorstel waar niemand iets op tegen kan hebben. “Al blijft dit symptoombestrijding, je doet niets aan de oorzaak van dat zinloos geweld. Bovendien is het bij de politie toch opletten met nultolerantie. De politie is niet altijd even zuiver op de graat in haar contacten met bijvoorbeeld probleemjongeren. Nultolerantie mag niet leiden tot een situatie waarin politiemensen altijd gelijk hebben.”