Rusland kondigt oefeningen aan met tactische nucleaire wapens in de buurt van Oekraïne
Rusland gaat militaire oefeningen houden waarbij het tactische nucleaire wapens zal uittesten. Dat kondigt het Russische ministerie van Defensie aan. Rusland doet dat naar eigen zeggen als reactie op "provocatieve dreigingen" van het Westen. Het Russische leger houdt wel vaker oefeningen waarbij tactische nucleaire wapens getest worden.
Het bevel om te oefenen met tactische nucleaire wapens komt rechtstreeks van de Russische president Vladimir Poetin. Volgens de officiële aankondiging wil Poetin op die manier de paraatheid van de niet-strategische kernwapens om (toekomstige) legermissies uit te voeren, vergroten. Zo wil Rusland zijn "territoriale integriteit en soevereiniteit verzekeren als antwoord op provocatieve uitspraken en dreigingen van het Westen", aldus de verklaring.
Volgens Rusland zijn bij de oefeningen de luchtmacht, de marine en de troepen van het Zuidelijk Militair District betrokken. De oefeningen zouden in de buurt van Oekraïne gehouden worden. De precieze datum en locatie van de oefeningen werden niet gespecifieerd.
Bekijk: Jan Balliauw vertelt live in de studio wat het doel is van tactische nucleaire wapens
Wat zijn tactische nucleaire wapens?
Tactische nucleaire wapens zijn ontworpen vanuit het idee om een meer flexibele en gecontroleerde optie te bieden voor het gebruik van kernwapens. Ze zijn over het algemeen een stuk kleiner en minder krachtig dan strategische kernwapens en worden voornamelijk ingezet voor tactisch gebruik op het slagveld, zoals voor het vernietigen van vijandelijke troepenconcentraties, bunkers of logistieke doelen.
Rusland houdt de oefeningen naar eigen zeggen als een reactie op "provocatieve uitspraken en dreigingen" van het Westen. Het is niet duidelijk om welke beweringen het gaat, maar vorige week herhaalde de Franse president Emmanuel Macron dat het niet uitgesloten is dat Franse troepen naar Oekraïne gestuurd zouden worden. De Britse minister van Buitenlandse Zaken David Cameron zei tijdens zijn bezoek aan Kiev dat Oekraïne Britse langeafstandsraketten mag gebruiken om doelwitten in Rusland te raken. Het Kremlin noemde beide uitspraken "gevaarlijk".
Het is niet de eerste keer dat Rusland wil oefenen met tactische nucleaire wapens. Het land heeft de afgelopen jaren verschillende militaire oefeningen gehouden waarbij tactische nucleaire wapens een rol speelden. Ook andere nucleaire grootmachten houden bijna jaarlijks zulke oefeningen, ook in ons land. In 2022 werd vanop de luchtmachtbasis in Kleine-Brogel geoefend met het afwerpen van kernwapens. Ook Belgische F-16-gevechtstoestellen namen toen deel.
België bezit zelf geen kernwapens, maar tijdens de Koude Oorlog werden er wel Amerikaanse nucleaire wapens gestationeerd als onderdeel van de strategische afschrikking tegen mogelijke dreigingen uit het Warschaupact. Die wapens liggen er nog steeds, al werd dat nooit officieel bevestigd.
Afschrikkingskracht
Het idee achter dit soort oefeningen is deterrence of afschrikking. "Kernwapens vormen tot op vandaag de sokkel van de collectieve defensie, de afschrikkingsmacht van de NAVO", vertelt Jens Franssen, defensiespecialist bij VRT NWS. "De rol van kernwapens is gebaseerd op het idee van het voorkomen van vijandige acties door het creëren van een geloofwaardige dreiging van vergelding."
"Afschrikking is een strategie die wordt gebruikt door staten om potentiële tegenstanders ervan te weerhouden om agressieve acties te ondernemen door te laten zien dat de kosten van een aanval hoger zouden zijn dan de mogelijke voordelen. Kernwapens worden beschouwd als uiterst destructieve wapens die in staat zijn tot massale vernietiging en zijn daarom een krachtig middel van ultieme afschrikking."
"Je wil je als kernstaat dus vooral zichtbaar tonen", concludeert Franssen. Een nucleaire afschrikking is maar effectief als ze ook geloofwaardig is, en dus moet een land tonen dat het die wapens ook effectief kan inzetten. "Mocht Rusland nu echt een nucleaire test (explosie) doen, dan spreken we over een heel belangrijke escalatie, maar dat wordt nu niet verwacht."
Grootste kernarsenaal
Met 5.977 kernkoppen heeft Rusland het grootste nucleaire wapenarsenaal ter wereld. Ter vergelijking: de Verenigde Staten hebben er 5.428, China heeft er "slechts" 350. Rusland heeft er dus een stuk meer dan de andere landen.
Van de 5.977 kernkoppen zijn er momenteel naar schatting 1.588 koppen die op intercontinentale raketten geplaatst zijn of die zich op luchtmachtbasissen voor bommenwerpers bevinden. Die raketten kunnen gericht worden naar bijvoorbeeld Amerika, maar dienen ook voor middellange afstanden (zoals bijvoorbeeld Europa) of kunnen tactisch ingezet worden op het terrein.
Ongeveer de helft van al die nucleaire koppen, 2.889 kernkoppen, worden momenteel niet gebruikt en bevinden zich in opslagruimtes. De overige 1.500 kernkoppen zijn te oud om gebruikt te worden en zullen in de toekomst ontmanteld worden.
Kan Rusland kernwapens inzetten in de oorlog?
"Op dit moment is dat niet aan de orde", vertelt Ruslandkenner Jan Balliauw. "Als Rusland dat doet zal het de steun van China verliezen. China heeft al dikwijls gezegd dat het dat niet wil. Ook de VS heeft gewaarschuwd dat het inzetten van nucleaire wapens een rode lijn is."
"De aankondiging van Rusland is dus vooral een waarschuwing naar het Westen toe."