“Binnen vijf jaar DNA-paspoort van elke baby”
Nog een jaar of vijf, en dan maken we van elke pasgeborene in ons land een DNA-profiel aan dat voorspelt welke ziektes het kindje later mogelijk krijgt. Dat zegt professor Gert Matthijs van het UZ Leuven. Het ziekenhuis begint vandaag met die “genoomanalyses” bij patiënten met zeldzame ziektes. “Op termijn worden die tests algemeen. En we moeten ons dringend afvragen wat we met al die gegevens gaan doen.”
Ze keren er u binnenstebuiten mee. Met de nieuwe toestellen (kostprijs: 1 miljoen euro) die het UZ Leuven in gebruik heeft genomen, kunnen ze vanaf nu snel en op grote schaal volledige “genoomanalyses” doen. Simpel gezegd: de staalkaart opmaken van alle minuscule bouwsteentjes waaruit u opgebouwd bent. En de barstjes, gaten en scheuren vinden in en tussen die bouwstenen.
“We gaan vanaf nu een paar duizend van die analyses per jaar doen”, zegt professor Gert Matthijs van het Centrum voor Menselijke Erfelijkheid van het UZ Leuven.
Kostprijs: 2.000 euro per test, voorlopig niet terugbetaald door het Riziv. “We gaan het in eerste instantie doen bij kinderen met een zeldzame erfelijke ziekte die we nu nog niet aan één specifiek gen kunnen linken”, zegt Matthijs. “We zijn daarmee bij de eerste genetische centra in Europa. Door hun DNA volledig te analyseren en te vergelijken met anderen, zullen we zien waar de afwijkingen zitten en betere diagnoses kunnen stellen. En zullen we de ouders ook kunnen zeggen wat het risico is dat toekomstige broertjes of zusjes ook die aandoening zouden hebben.”
Álles uitpluizen
Op dit moment wordt natuurlijk ook al aan DNA-onderzoek gedaan. Om mucoviscidose op te sporen bijvoorbeeld. “Maar daarvoor moeten we maar in één gen zoeken”, zegt Matthijs.
Zo wordt amper één tot twee procent van ons DNA op dit moment al onderzocht. De volledige genoomanalyse pluist álles uit. En zal dus veel meer barsten, gaatjes en scheuren in uw bouwstenen aan het licht brengen.
“Het kan zijn dat we een analyse doen om te kijken waarom een kindje een verstandelijke beperking heeft”, zegt Matthijs. “En dat we daar zien dat die baby, maar dus ook zijn ouders, aanleg heeft om darmkanker of hartproblemen te krijgen.”
Prangende vragen
Dat brengt talloze vragen mee, geeft het UZ Leuven toe. “Wat vertel je en wat vertel je niet? En wie wordt eigenaar van de computerfile waarop die hele analyse staat? Voer je die test uit bij de geboorte of al in het embryo?”
Prangende vragen waarop we op dit moment geen antwoord hebben. “Nochtans zullen deze tests algemeen worden”, zegt Matthijs. “Binnen vijf jaar, misschien tien, doen we dit bij de geboorte van ieder kind in België, zo’n 100.000 per jaar. De techniek is voorhanden en de vraag ernaar zal enorm zijn. Hoe meer analyses we doen en hoe meer we vergelijken, hoe beter we allerlei ziektes ook zullen kunnen ontrafelen. Op dit moment kunnen we alzheimer nog niet accuraat voorspellen, dus is zo’n prognose – U heeft 12 procent meer kans om het te krijgen – niet nuttig. Maar dat zal veel preciezer worden. Hoe sneller de diagnose, hoe meer we kunnen doen om de ziekte te vermijden. We moeten ons op al die dingen voorbereiden, zodat we ons binnen een paar jaar niet moeten afvragen: Oei, wat gaan we nu doen?”
