Strafuitvoeringsrechtbank Antwerpen kritisch over regels rond verlengd penitentiair verlof: "Maatschappelijke veiligheid is in gevaar"
De noodmaatregelen rond penitentiair verlof brengen de maatschappelijke veiligheid in het gedrang. Dat zegt de strafuitvoeringsrechtbank (SURB) van Antwerpen. "Veroordeelden komen vrij zonder voorwaarden en plegen nieuwe feiten. Onze vonnissen worden volledig genegeerd door de gevangenisdirecteurs", klinkt het. De SURB vraagt nu expliciet om betrokken te worden bij de besprekingen van nieuwe wetsvoorstellen.
Vorige week vroeg de directeur-generaal van het gevangeniswezen, Mathilde Steenbergen, aan het parlement om een noodwet te stemmen om de overbevolking in de gevangenissen aan te pakken. De noodmaatregel komt erop neer dat mensen die een celstraf tot 5 jaar kregen automatisch zouden worden vrijgelaten als ze 1/3 daarvan hebben uitgezeten.
Dat voorstel kwam er na een reeks andere maatregelen die wel al zijn ingevoerd rond het zogenoemde verlengde penitentiaire verlof. Die regels houden onder meer in dat veel gedetineerden al op 6 maanden voor het einde van hun straf automatisch vrijkomen.
De noodmaatregelen (en ook het voorstel van Steenbergen) zijn bij de SURB in het verkeerde keelgat geschoten. De SURB is een instantie die bepaalt of gedetineerden die een celstraf van meer dan 3 jaar kregen, (voorwaardelijk) vrij kunnen komen. "Een gevangenisdirecteur heeft daarin slechts een adviserende rol", legt woordvoerder Luc De Cleir uit. "Maar nu worden onze vonnissen compleet genegeerd."
Openbare veiligheid
Decleir vindt dat de maatschappelijke veiligheid daardoor in het gedrang komt. "Wanneer de SURB vandaag een voorwaardelijke invrijheidstelling weigert of herroept, leggen de gevangenisdirecties dat vonnis gewoon naast zich neer en geven ze de gedetineerde toch verlengd penitentiair verlof."
Volgens Decleir moeten die veroordeelden zo vaak geen voorwaarden meer naleven. "Elke controle verdwijnt." Verschillende vrijgelatenen werden volgens hem intussen opnieuw opgepakt, omdat ze nieuwe strafbare feiten pleegden.
Veroordeelden die zonder opvolging vrijkomen, plegen nieuwe feiten en eindigen toch weer in de cel
Begin deze maand nog raakte bijvoorbeeld bekend dat een man die met penitentiair verlof was, een reeks ramkraken had gepleegd, onder meer op een Toyota-garage in Mechelen.
Rechtsstaat in gevaar
"Dit is een rechtsstatelijk probleem", verduidelijkt Decleir. "De SURB maakt vonnissen op maat van de veroordeelde en bekijkt voor ieder concreet geval welk reclasseringsplan het beste is. Als de gevangenisdirecteur die rol overneemt, komt de scheiding der machten in gevaar."
Decleir begrijpt dat de overbevolking een groot probleem is, maar ziet de noodmaatregelen niet als een permanente oplossing. "Ze zullen misschien even ademruimte geven aan de gevangenissen en hun personeel, maar zullen niet leiden tot een veilige samenleving. Integendeel: veroordeelden die zonder opvolging vrijkomen, plegen nieuwe feiten en eindigen toch weer in de cel."
De SURB vraagt daarom expliciet om betrokken te worden bij de besprekingen rond nieuwe maatregelen. Zelf zal de SURB geen voorstellen doen, maar ze wil wel gehoord worden.
"Na de zaak rond Julie Van Espen deze week heeft het hof van beroep in Antwerpen nog eens expliciet haar fouten erkend. Zoiets mag nooit meer gebeuren. Maar als we beter willen doen, moet er ook naar ons geluisterd worden." De rechterlijke macht mag dus niet buitenspel worden gezet.
Noch minister van Justitie Paul Van Tigchelt, noch het gevangeniswezen waren bereikbaar voor commentaar. In ieder geval is duidelijk dat de huidige situatie - de regering verkeert nog altijd in lopende zaken - de situatie er niet gemakkelijker op maakt. Een nieuwe regering zou dus voor alle partijen zeer welkom zijn.