‘De veiligheidsdienst heeft compleet gefaald’: Slovaaks analist na aanslag op premier Fico

Slovakije kwam de voorbije maanden in het nieuws door de pro-Russische koers van Fico’s regering en door de protesten van de Europeesgezinde oppositie. De schutter zou het - volgens voorlopig nog ongeverifieerde - beelden niet eens geweest zijn met het beleid van de regering en haar houding tegenover de media.

“Het was een schok”, zegt Meseznikov. Hij is een veelgevraagde politieke commentator en kritische stem op de Slovaakse televisie. “Ik had me nooit kunnen voorstellen dat dit zou gebeuren. Ik kan er niet bij dat iemand dit zou doen omwille van een andere politieke mening.”

Wat weten we ondertussen over de schutter, de 71-jarige Juraj Cintula?

“Hij is een dichter, maar weinig mensen hadden voor deze aanslag van hem gehoord. Hij publiceerde ooit een boek met racistische uitlatingen ten aanzien van Roma. Mensen in zijn omgeving beschrijven hem als iemand die graag in de belangstelling staat.

“Hij lijkt een heel tegenstrijdige figuur. Aan de ene kant sloot hij zich aan bij de oppositie, aan de andere kant had hij ook radicale nationalistische sympathieën. Er zijn beelden van hem opgedoken waarin hij in 2016 spreekt bij een bijeenkomst van een extreemrechtse pro-Russische paramilitaire organisatie.

“De schutter zal Fico gehaat hebben, maar niet voor zijn houding ten aanzien van Oekraïne (Fico zette in Slovakije de leveringen van wapens aan Oekraïne stop, YV). Het onderzoek zal uitwijzen wat zijn motivatie precies was.”

Wat deed Fico juist in het dorpje Handlova?

“Fico had er een vergadering met de regering. Zulke vergaderingen zijn er soms in zulke plaatsen om lokale problemen te bespreken. Nadien kwam Fico naar buiten en ging hij even het volk gedag zeggen. Handlova is een oud mijnwerkersstadje. In kleine steden als Handlova hebben Fico en zijn regering veel steun.”

Zijn er eerder al bedreigingen geweest tegen Fico?

“Ja, twee jaar geleden heeft een neonazi twee mensen van de lgbtq+-gemeenschap in Bratislava omgebracht. Zijn doelwit was eigenlijk de toenmalige premier Eduard Heger. Hij wachtte de premier bij zijn adres op, maar hij kwam niet en besloot dan om de twee personen neer te schieten.

“Hij had een lijst met mensen die hij wilde doden en daar stond Fico ook op. Hij wilde politici, Joden en homo’s vermoorden. Hij geloofde dat de regering onder de controle stond van zionisten. Dat toont dat er voor toppolitici altijd wel een gevaar is.”

Er is nu ook veel kritiek is op de veiligheidsdiensten.

“Ja, omdat zij compleet gefaald hebben. De agenten die Fico moesten beschermen, behoren tot een korps dat instaat voor de veiligheid van onder meer de premier, de president en de voorzitter van het parlement. Het hoofd van deze eenheid is door de regering na de verkiezingen van vorig jaar benoemd. Maar blijkbaar heeft die man heel weinig expertise.”

Maakt u zich zorgen over de polarisatie?

“Deze aanslag is zorgwekkend. Maar anderzijds hebben we in Slovakije een stabiel politiek veld en overheidsinstellingen die functioneren. Er zijn geen rellen in de straten. De betogingen tegen de regering van de voorbije maanden zijn stilaan geminderd.

“In het begin kwamen er tienduizenden mensen op straat om hun steun uit te spreken voor de oppositie. Nadien waren het er nog enkele duizenden. Het waren vooral mensen uit de culturele sector die het niet eens waren met het plan van de regering om meer controle te krijgen op de publieke media.

“In de politiek gaat het er soms hard aan toe. Maar het is niet zoals in Georgië bijvoorbeeld, waar er elke dag zware confrontaties zijn tussen opposanten en de politie.”

Nochtans sprak de minister van Binnenlandse Zaken wel over een ‘burgeroorlog’.

“Hij wilde er juist voor waarschuwen om de polarisatie niet op de spits te drijven. Maar zijn woorden waren erg ongelukkig. Volgens mij ligt dat aan zijn onervarenheid. Hij is voor het eerst minister. Zijn communicatie is dus soms nog niet goed. Ik heb veel kritiek op hem voor andere dingen, maar deze speech vond ik verder best oké. Hij krijgt nu zelf veel kritiek door wat er is misgelopen. Hij is natuurlijk politiek verantwoordelijk. Waarschijnlijk heeft hij het hoofd van die beveiligingsdienst aangesteld.”

Lubos Blaha en Andrej Danko, twee politici van regeringspartijen, riepen in het parlement dat deze aanslag de schuld was van de oppositie.

“Dat was heel dwaas. Ze hadden moeten oproepen tot kalmte. Maar in plaats daarvan schoven ze dit in de schoenen van hun politieke opponenten. Ik heb al met veel van uw collega’s gesproken. Ik ondervind dat die twee plots heel bekend geworden zijn in het buitenland.”

Denkt u dat de regering nu nog meer het gerecht en de publieke media aan zich zal willen binden?

“We hadden het net over polarisatie. Wie is er verantwoordelijk voor de huidige problemen in het land? Dat is uiteraard de huidige coalitie. Na de uitspraken van die twee heren zijn veel mensen inderdaad bang dat de regeringspartijen nog veel radicaler zullen worden.

“Maar ik hoop dat de coalitie nu ophoudt met die beschuldigingen. Voor de nieuwe interim-premier, die de coalitie nog zal aanstellen, ligt er volgens mij een taak weggelegd om opnieuw de dialoog op te zoeken. De regering moet beseffen dat dit het beste is voor iedereen.”