Parlementsvoorzitter John Bercow stort regering-May eigenhandig in crisis
Er komt geen nieuwe Lagerhuisstemming over Theresa May’s bestaande brexitakkoord. Dat heeft Kamervoorzitter John Bercow maandagmiddag bepaald. Alleen als er fundamentele wijzigingen zijn, dan kunnen afgevaardigden er opnieuw over stemmen. De Speaker baseerde zich bij zijn verrassende beslissing op een ruim vier eeuwen oud precedent.
Elf dagen voor de brexitdeadline van 29 maart is het Verenigd Koninkrijk hiermee in een “constitutionele crisis” gestort, zoals regeringsjurist Robert Buckland het maandagavond omschreef.
Nadat het Lagerhuis de herziene deal vorige week dinsdag voor de tweede keer had weggestemd, besloot May nog een derde poging te wagen, als het moet een vierde. Leden van de regering waren druk doende met het paaien van de Noord-Ierse DUP, de Conservatieve brexiteers en weifelende Labour-afgevaardigden, toen Bercow een bom legde onder May’s strategie. De regering was niet ingelicht over zijn aankondiging. Gezichten van ministers kwamen op noodweer te staan, terwijl de Speaker zijn dramatische ingreep verwoordde.
Bercow staat bekend als een moderniseerder, maar voor deze speciale gelegenheid maakte hij een Doctor Who-achtige tijdreis, naar 1604 om precies te zijn. In dat jaar bleef koning James I het parlement lastigvallen met steeds dezelfde voorstellen en uiteindelijk greep de toenmalige Speaker in. Over een motie kan maar één keer worden gestemd, oordeelde hij. Door de eeuwen heen hebben diverse kamervoorzitters deze bepaling gehanteerd en het staat ook opgenomen in de Erskine May, het parlementaire procedureboek uit de 19de eeuw.
Bercow was door Labour-kamerlid Angela Eagle op dit idee gebracht om de premier te stoppen. Binnen het parlement heerst woede over de handelwijze van May, de manier waarop ze afgevaardigden voor een voldongen feit probeert te stellen door zoveel mogelijk tijd te hebben. Een triomfantelijke Bercow zei dat de regering nu met inhoudelijke wijzigingen moet komen wil hij een nieuwe stemming toestaan en het is aan hemzelf om een oordeel te vellen. De kans dat zulks lukt is, gezien de houding van Brussel, tamelijk klein.
Jubelstemming
Brexiteers jubelden, want zij hopen dat een No Deal nu alsnog in zicht komt, maar daarvoor zouden ze binnen afzienbare tijd een manier moeten vinden om May weg te krijgen of de regering te laten vallen. Remainers waren even blij, want volgens hen is het nu onvermijdelijk dat May met lege handen naar de Europese top afreist om daar een lang afstel aan te vragen. Downing Street is overvallen door Bercow. Het ontbinden van het parlement is zelfs als optie genoemd. In een nieuwe parlementair jaar kan dezelfde motie wel ter stemming komen.
Bewindslieden waren woedend. Leader of the House Andrea Leadsom beschuldigde Bercow van een gebrek aan “hoffelijkheid en respect”. Staatssecretaris Rory Stewart vergeleek Bercow met Humpty Dumpty, het fictieve wezen uit Alice in Wonderland dat beweerde dat “wanneer ik een woord gebruik, ik zelf de betekenis bepaal”. Commentator James O’Brien zag in Bercows beslissing eerder een bewijs dat de brexit niet nodig is. “Dat een regel uit 1604 door de Speaker kan worden gebruikt, ondermijnt het argument dat ‘we controle moeten terugnemen’.”