Direct naar artikelinhoud

Franse president Macron: uit angst voor het populisme 'zijn we vergeten Europa te verdedigen'

'De Europese Unie is te zwak, te inefficiënt en te langzaam', zei de Franse president Emmanuel Macron dinsdag in het grote amfitheater van de Sorbonne, waar hij zijn toespraak over Europa hield. 'We moeten het enige pad vinden dat onze toekomst verzekert, dat van de herstichting van een soeverein, verenigd en democratisch Europa', aldus Macron.

Macron: 'We moeten laten zien waar we staan. Frankrijk moet weer een kracht worden die voorstellen doet.'Beeld AFP

De Franse president deed een groot aantal voorstellen, onder meer op het gebied van een gezamenlijk asiel- en migratiebeleid en een gezamenlijke defensie, maar bleef vaag over het heetste hangijzer: de versterking van de eurozone. Macron herhaalde zijn plan om de eurozone een eigen budget, een eigen minister van Financiën en een eigen parlement te geven. Berlijn en Brussel wachten echter op een concrete invulling van deze plannen. Hoe groot moet het budget voor de eurozone zijn? Eerder sprak Macron over 'meerdere procenten' van het Bruto Binnenlands Product van de eurolanden, dinsdag noemde hij geen enkel cijfer. Ook zei hij niets over de bevoegdheden van de minister van Financiën voor de eurozone. Moet een veredelde voorzitter van de eurogroep worden of een Europese superminister die afzonderlijke lidstaten zijn wil kan opleggen?

Veel economen geloven, net als Macron, dat de euro meer politieke integratie nodig heeft. Bovendien zou Zuid-Europa gesteund moeten worden met geld uit het Noorden, om te zorgen dat de economieën van de eurozone naar elkaar toe groeien.

Politiek ligt dit echter gevoelig, zeker in Duitsland. Duitsland en andere noordelijke lidstaten zullen niet accepteren dat een Europese superminister een aanzienlijk budget krijgt waarmee hij geld kan overhevelen van Noord naar Zuid.

Als Merkel zich verbindt met de liberalen, ben ik dood
Macron begin september in besloten kring

Duitse verkiezingsuitslag


De uitslag van de Duitse verkiezingen van zondag is een tegenvaller voor Macron. Hij heeft de afgelopen maanden flink geïnvesteerd in zijn relatie met bondskanselier Merkel, ogenschijnlijk met enig succes. Merkel is echter verzwakt uit de verkiezingen gekomen. Haar CDU heeft vooral kiezers verloren aan de liberale FDP en de nationalistische AfD. Dat zal haar bereidheid om concessies te doen aan Macron niet groter maken. De toespraak van Macron was tevoren met Merkel afgestemd, zeiden bronnen in het Elysée in de Franse media. Al te ambitieuze Franse voorstellen voor de eurozone zouden de onderhandelingspositie van Merkel alleen maar schaden.

In eerste instantie zal Merkel proberen een coalitie met de FDP en de Groenen te vormen. De liberale FDP is fel tegen een verdere Europese integratie en wil niet dat Duitsland meer gaat betalen aan Zuid-Europa. Volgens Le Monde zou Macron in september al in besloten kring hebben gezegd: 'Als zij (Merkel, red.) zich verbindt met de liberalen, ben ik dood.'

Macron in het amfitheater van de Sorbonne.Beeld AFP

Met zijn toespraak in de Sorbonne wilde Macron de Duitse coalitieonderhandelingen beïnvloeden en Frankrijk weer een leidende rol in Europa geven. 'We moeten laten zien waar we staan. Frankrijk moet weer een kracht worden die voorstellen doet', zei een hoge ambtenaar van het Elysée.

Tijdens zijn redevoering deed Macron een groot aantal voorstellen, deels over beleid dat reeds is ingezet. De bescherming van de burger speelde daarbij een centrale rol. Europa moet een gezamenlijke militaire interventiemacht krijgen met een gemeenschappelijke militaire doctrine, een gemeenschappelijk asielbeleid met een Europese grenspolitie die uitgeprocedeerde asielzoekers de grens over zet.

Nationale soevereiniteit is een illusie, alleen Europa kan tegenwicht bieden tegen de Verenigde Staten of China

Ook wil hij Europa dichter bij de burger brengen, onder meer door een uitbreiding van het Erasmusprogramma, waardoor niet alleen studenten maar alle jonge Europeanen een half jaar in een ander Europees land kunnen doorbrengen.

In een tijdperk van globalisering leggen de afzonderlijke natiestaten slechts gewicht in de schaal als zij zich in Europees verband organiseren, is Macrons overtuiging. Nationale soevereiniteit is een illusie, alleen Europa kan tegenwicht bieden tegen de Verenigde Staten of China.

Uit angst voor het populisme 'zijn we echter vergeten Europa te verdedigen', aldus Macron. Volgens de president 'moet het afgelopen zijn met de angst voor het volk'. Hij riep alle lidstaten op volgend jaar een 'democratische conventie' te organiseren, een nationaal debat over de toekomst van Europa. Het initiatief herinnert aan de rondvraag die Macron zelf voor de presidentsverkiezingen onder de Franse bevolking hield. En zoals hij de verkiezingen won, zo kan ook Europa de burger overtuigen, gelooft hij. 'We moeten ons niet laten afschrikken door mensen die de illusie van een terugkeer naar de natiestaat aanhangen.'

Waarom wacht Europa vol spanning op Macron?

'Macrons missie heeft het tij mee'
De liberale revolutie die president Macron wil ontketenen, zet Frankrijk op scherp. Vandaag en zaterdag wordt er gestaakt en zijn er demonstraties. Maar lang niet iedereen doet mee, ziet econoom David Spector. Het 'oude' Frankrijk met z'n sterke vakbonden kent daarvoor te veel verliezers.

EU blij dat Merkel bondskanselier blijft, na Europees angstjaar
Geen opluchting in de Europese hoofdsteden - niemand twijfelde aan haar overwinning - maar wel blijdschap dat Merkel bondskanselier blijft. Voor de toekomst van de EU is wat de nieuwe Franse president Macron levert echter belangrijker dan de vierde verkiezingsoverwinning van Merkel. Een goede samenwerking tussen Merkel en Macron betekent dat de Frans-Duitse motor van Europa na vijf jaar stilstand weer toeren gaat maken.