Planckendael: "Zelfs kleinste kans dat het misgaat, is al te groot"

Rani, de tweejarige leeuwin die uit haar kooi in het Mechelse dierenpark Planckendael wist te ontsnappen, bekocht haar kortstondige vrijheid met haar leven. Nochtans was de oorzaak van haar ontsnapping waarschijnlijk een menselijke fout. "We vermoeden dat de kooi niet goed werd afgesloten", zegt directeur Veiligheid van de Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde Antwerpen, Peter Van den Eynde. "We zullen geen uitspraken doen voor we de feiten kennen. Er is alleszins geen gat in de omheining van het hok." Toen de verzorgers merkten dat het dier was ontsnapt, werd het noodplan meteen opgestart.

In korte tijd werden alle bezoekers in veiligheid gebracht: schoolbussen vulden zich met kinderen om op de parkeerplaatsen te wachten en mensen zochten hun toevlucht in souvenirwinkels. Een groepje van vier bezoekers zocht veiligheid in een treinwagon in het park. De wagon wordt als een officiële evacuatielocatie bestempeld. 

Maar hoe veilig is een niet-afsluitbare wagon als evacuatiepunt in een dierentuin? Is de grootst mogelijke ramp die zich in een dierenpark kan voltrekken niet net een roofdier dat uitbreekt? "Weet je, met noodplannen is altijd het probleem dat je moet altijd anticiperen op iets waarvan je denkt dat het zich nooit zal voordoen. En vandaag is zoiets gebeurd. Planckendael zal zijn noodplan denk ik grondig moeten herbekijken, en serieus bijschaven."

Toen het dier tien meter verwijderd was van de wagon besloot de politie, in samenspraak met deskundigen, dat het risico voor de mensen en kinderen in de trein te groot werd. De leeuwin werd met een enkele kogel om het leven gebracht. “Enerzijds is er een menselijke fout gemaakt waardoor de leeuwin kon ontsnappen. Op de tweede plaats is het merkwaardig dat je als dierentuin een evacuatieplek inricht in een open wagon, met het risico dat een leeuwin zou kunnen binnendringen", verklaart Hans Hopster, professor Animal Behavior, Health and Welfare van Van Hall Larenstein, University of Applied Science, Leeuwarden.

_{Lees verder onder de foto.}

Voor het dodelijke schot probeerde het Snelle Respons Team Antwerpen en de lokale politie Mechelen-Willebroek al drie uur lang, samen met een dierenarts, de leeuwin te verdoven. Maar dit bleek moeilijker dan gehoopt. De leeuwin werd onrustig na twee verdovingspogingen. Toen ze vervolgens richting de treinwagon wandelde, nam de politie "het zeer zware besluit" dat het dier gedood moest worden. 

Noodplan

Het doodschieten van de leeuwin kan rekenen op veel kritiek. "Planckendael heeft steeds gezegd dat 'de veiligheid te allen tijde verzekerd is geweest'. Goed, maar er is toch een dier doodgeschoten. Punt", zegt Michel Vandenbosch, voorzitter van Gaia. "Je leest: 'er zijn geen slachtoffers gevallen'. Maar er is er wel degelijk één gevallen. Het is oneerbiedig wat mij betreft. Op deze mooie zonnige dag is er een prachtig dier gedood", vervolgt Vandenbosch zijn relaas.

De GAIA-voorzitter stelt zich grote vragen bij de gebeurtenis en spreekt van een grote blunder. Hij schaart zich achter Vlaams minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA). Deze vroeg om een uitgebreid onderzoek. "Wie heeft de fouten gemaakt? Er zijn een pak onduidelijkheden en die kunnen enkel uitgeklaard worden door een grondig, diepgaand en onafhankelijk onderzoek." 

Toch is de keuze om over te gaan tot schieten zeer begrijpelijk volgens Hopster. “Je kunt in dit geval niet afwachten of de leeuw besluit om de wagon binnen te dringen, of niet. Zelfs de kleine kans dat het misgaat, is te groot", aldus de professor. “We hebben recentelijk kunnen vaststellen, toen in safaripark Beekse Bergen een Franse familie tegen de regels in haar auto verliet, dat het jachtluipaard met name aangetrokken werd door de loslopende peuter. De grootte van de prooi speelt in de afweging van katachtigen om aan te vallen een rol. In het geval van de leeuwin, die van nature meer jaagt, is dit een extra groot risico. Zeker wanneer er kinderen bij betrokken zijn."

Nochtans is de dierentuin tevreden over het functioneren van het noodplan. "We hebben er echt alles aan gedaan om onze leeuw te verdoven. Uiteraard had iedereen een andere afloop van de gebeurtenissen gewild. "Dat telefoontje krijgen is je ergste nachtmerrie. We zijn een dier verloren, gelukkig vielen er geen menselijke slachtoffers."