In ‘Het conclaaf’ druipt het wantrouwen van de kasteelmuren. De politieke relevantie daarvan is vele malen groter dan gelijk welk meningsverschil

Dag lezer,

Heeft Het conclaaf, de prima nieuwe politieke reportagereeks van Eric Goens op VTM, onthuld waarom het in de Belgische en Vlaamse politiek zo moeizaam gaat? In de reeks moeten boegbeelden van zeven partijen een weekend lang met elkaar doorbrengen in een kasteel en debatteren in afwisselende combinaties. Het wantrouwen druipt van de kasteelmuren. De politieke relevantie daarvan is vele malen groter dan gelijk welk meningsverschil.

Conflict en meningsverschil zijn eigen aan een democratie, en in de Belgische coalitiecultuur worden die altijd wel overbrugd omdat toppolitici elkaar voldoende vertrouwen om akkoorden te sluiten en over de eigen schaduw heen te stappen. Het is dat vertrouwen dat al jarenlang ontbreekt in de toppolitiek. “Dat er amper nog contact is zegt ook iets over de mediocriteit van deze politieke generatie”, vertelt analist Rik Van Cauwelaert aan Jan Debackere.

Natuurlijk zullen politici als Bart De Wever zeggen dat het vertrouwen ontbreekt omdat de kloof binnen het land zo breed geworden is, maar dat klopt niet helemaal. Ook onder Vlaamse politici, zelfs binnen de ideologisch coherent Vlaamse regering, is het gebrek aan onderlinge samenhang treffend.

Dat voorspelt weinig goeds voor de dag na de verkiezingen, wanneer de realiteit van het beleid weer begint te bijten. Het onder controle krijgen van het begrotingstekort wordt dé grote uitdaging van de volgende regering, wie er ook in zal zitten, zoals de Europese Commissie deze week nog eens onder de aandacht bracht. Hoe moet dat ooit lukken met politici die amper met elkaar praten?

Dat geldt uiteraard ook over de taalgrens heen. Wordt Paul Magnette (PS) de volgende premier van het land? Het zal onder meer afhangen van de vraag of hij voldoende vertrouwen kan smeden in de mogelijk veranderende coalitie, en of zijn partij en hijzelf die coalitie zelf voldoende vertrouwen.

Want op de achtergrond zullen de radicalen op de loer liggen, nog meer dan nu het geval is. Zowat overal in Europa staan radicale of populistische partijen op winst bij de komende Europese verkiezingen. De impact op de politieke koers van het Europees Parlement en de Europese Commissie kan groot zijn, na een relatief progressieve regeerperiode.

In Nederland is het intussen zo goed als zeker dat de antisysteempartijen van Geert Wilders, Pieter Omtzigt en Caroline van der Plas samen met de liberale VVD een regering gaan vormen. Een ongeziene coalitie die het land scherp naar rechts stuurt.

Een voorproefje van wat ook ons in Vlaanderen te wachten staat? Alvast de cultuursector houdt de adem in. Net als in Nederland viseert uiterst rechts ook hier de ‘te linkse’ cultuurmakers en openbare omroep met stevige besparingsplannen. In de voorbije regeerperiode gingen de budgetten, mét een N-VA-minister op Cultuur (minister-president Jan Jambon), nog de hoogte in.

Toch is er ook een schaduwzijde. In de boeiende evaluatie die we in de krant maakten van het cultuurbeleid komt naar voren dat onder deze minister ook de politieke druk op organisaties toenam. Ook dat zou weleens het begin van een zorgwekkende trend kunnen zijn.