Abe op koers om leger Japan te erkennen

Tokio

Dankzij zijn overwinning van donderdag kan Shinzo Abe nog zeker drie jaar premier blijven namens de regeringspartij, de conservatieve Liberaal Democratische Partij (LDP). Abe versloeg partijgenoot Shigeru Ishiba (61), een populaire minister en LDP-veteraan.

Abe kreeg bijna 70 procent van de stemmen, die werden uitgebracht door zowel zittende parlementariërs als regionale partijleden. Vooral onder de leden bleek het een spannende race, waarbij Abe een nipte meerderheid haalde van 55 procent.

De premier, die vrijdag 64 wordt, is bijna 2500 dagen aan de macht. Hij werd in 2006 de jongste naoorlogse premier van Japan, maar trad een jaar later abrupt af, nadat zijn populariteitscijfers waren gekelderd. In 2012 won hij de strijd om het leiderschap van de LDP en werd hij opnieuw premier. Houdt Abe het nu nog ruim een jaar vol, dan wordt hij de langstzittende premier van Japan. Een knappe prestatie, want voorheen versleet Japan de ene premier na de andere.

Abe boekte de afgelopen jaren onder meer succes met zijn agenda om de positie van het leger te versterken. Hij verhoogde het defensiebudget naar het recordbedrag van 35 miljard euro en loodste er in 2015 een wet door waarmee Japan bondgenoten militair mag bijstaan met een beroep op ‘collectieve zelfverdediging’ – een handige interpretatie van de pacifistische grondwet.

Deze herfst wil de premier ook de grondwet wijzigen door het Japanse leger formeel te erkennen. Na de ­nederlaag in de Tweede Wereldoorlog kreeg Japan in 1947 een nieuwe, pacifistische grondwet met het ­fameuze artikel 9, waarin afstand werd gedaan van het recht om ‘land-, zee- en luchtstrijdkrachten in stand te houden’. Dat leger kwam er toch – de ‘zelfverdedigingstroepen’ – en Abe wil dat dit in de tekst wordt vastgelegd.

symbolische waarde

Dit ziet er misschien uit als een kleine wijziging, maar in Japan ligt het erg gevoelig. Artikel 9 heeft voor zowel de voor- als de tegenstanders grote symbolische waarde als een manifestatie van pacifisme en een antimilitaire cultuur na 1945. Veel conservatieven zien de door de VS gedicteerde grondwet als een vernedering. Anderen waarschuwen dat Japan weer in oude fouten zou kunnen vervallen. ‘Het gevecht is voorbij. Nu wil ik samen met jullie de grondwetsherziening invoeren’, sprak Abe donderdag na de stemming tot zijn partijgenoten.

Het is een dossier waarop Abe zich de tanden zou kunnen stukbijten. Niet alleen heeft hij een tweederdemeerderheid in het parlement nodig, de wijziging gaat pas in als de Japanners er in een nationaal referendum mee hebben ingestemd.

‘Hij zal flinke tegenwind krijgen, in het parlement maar vooral van een niet-enthousiast publiek. Volgens peilingen vindt slechts 6 procent van de kiezers het een prioriteit’, aldus Jeffrey Kingston, directeur Azië-studies aan de Tokio-dependance van de Amerikaanse Temple-universiteit.

Abe zei na de interne winst ook dat hij de komende tijd enkele diplomatieke successen wil behalen. Zo werkt de premier aan een vredesverdrag met Rusland dat formeel een einde maakt aan de Tweede Wereldoorlog. Een belangrijk struikelblok blijven echter de Koerillen, de eilanden die het Rode Leger aan het eind van de oorlog innam en die Japan terug wil hebben.

Abes populariteit is mede te danken aan een redelijk succesvol economisch beleid waarbij geld in de economie wordt gepompt om de consumptie en investeringen aan te zwengelen, ook wel bekend als ‘abenomics’. Het lijkt te werken; de groei trekt na 25 jaar van stagnatie weer aan.

Critici voeren aan dat alleen de rijken profiteren. ‘Flexwerkers, gepensioneerden en veel plattelandsbewoners merken er niets van, vooral omdat de lonen bevroren blijven’, aldus Kingston. Partijgenoot Ishiba had tijdens de campagne dan ook aangevoerd dat kleine bedrijven en de regio’s nauwelijks van abenomics profiteren.

De achilleshiel van de premier is corruptie. De afgelopen twee jaar lag Abe bijna voortdurend onder vuur vanwege omkopingsschandalen, liegende ambtenaren en verdwenen documenten. Zo zou de premier met hulp van hoge ambtenaren een vriend hebben voorgetrokken bij de toewijzing van een onderwijslicentie voor een school voor diergeneeskunde. Ishiba’s voornaamste campagnepunt was dan ook simpel: hij beloofde een ‘eerlijke en transparante’ regering. <