“Iedereen wist dat je bij Melikan een visum kon kopen”

“Vrienden uit Syrië stuurden me zijn foto”, zegt Kerim* over Melikan Kucam, het gemeenteraadslid uit Mechelen dat dinsdag werd opgepakt omdat hij oosterse christenen aan een humanitair visum zou hebben geholpen in ruil voor betaling. “Ze wisten dat ik in Mechelen woonde. Daarom vroegen ze of ik hen met Melikan in contact kon brengen. Ze hadden gehoord dat hij hen naar Europa kon halen.”

Kerim wil liever niet met naam en toenaam in de krant. “Ik wil geen vijanden maken”, zegt hij bij een drankje in de Mechelse stationsbuurt. Anderen trouwens ook niet. Bij de supermarkten Sima en Ashtar in de wijk Nekkerspoel, allebei in handen van Assyriërs, houden ze het op “geen commentaar”. Twee gezinnen die mogelijk via Kucam naar Mechelen zijn gekomen, weigeren contact.

“Het is een erg gesloten gemeenschap”, zegt August Thiry, auteur van het boek Mechelen aan de Tigris (EPO 2001). Concreet gaat het om zo’n 2.000 oosterse christenen en protestanten uit Zuidoost-Turkije, een conflictueus gebied nabij Irak, Iran en Syrië. “Door de strijd tussen de Koerden en het Turkse leger zijn ze in de verdrukking geraakt. Sinds de jaren 80 komen ze als vluchtelingen naar Europa.”

Omerta

De familie van Kucam was een van de eerste die naar Mechelen kwamen. Daarna is het hele dorp gevolgd. Resultaat is dat de meeste Assyrische christenen in Mechelen uit het dorp Hassana komen. Thiry: “Ze behoren tot een tiental familieclans die sterk aan elkaar hangen. Onder het motto: ‘Jij doet iets voor mij, ik iets voor jou.’ Ze hebben er alle belang bij om dat in stand te houden. Vandaar dat er een soort omerta heerst”, zegt Thiry.

Dat Kucam toch werd gerapporteerd, zou kunnen wijzen op een afrekening tussen familieclans. “Misschien was Kucam te succesvol geworden”, werpt Thiry voorzichtig op. Voor zijn boek werkte hij met hem samen. “De clans houden elkaar in evenwicht. Maar die van Kucam steekt er nu een beetje bovenuit. Misschien heeft die positie afgunst losgemaakt en mensen ertoe aangezet te getuigen.”

Dat de fraude al langer bekend was, is volgens Kerim wel duidelijk. “Iedereen wist dat je bij Kucam een visum kon kopen. Hij had gewoon een foto en een kopie van een paspoort nodig.” Zodra het visum geregeld was, volgde de betaling. “Soms werd dat geregeld in Libanon”, zegt hij. “De prijzen konden oplopen tot meer dan 10.000 euro per persoon. Ik ken mensen die 14.000 hebben betaald.”

Echte politicus

Of hij ooit fraude heeft gepleegd, weet hij niet. Maar Ashur* kent gemeenteraadslid Kucam wel. Zoals iedereen in de gemeenschap, zegt hij. Tot vorig jaar was de N-VA’er voorzitter van het Vlaams-Assyrisch Huis om de hoek, dat burgemeester Bart Somers (Open Vld) liet sluiten wegens overlast. Het is vandaag nog altijd verzegeld met een blauw politielint.

“Ik kom Kucam weleens tegen op een trouwfeest. Dat is logisch, want wij hebben de gewoonte veel mensen uit te nodigen”, zegt Ashur. “Ook bij begrafenissen is hij er altijd bij. Dan zit hij op de eerste rij, zodat iedereen hem zeker gezien heeft. Een echte politicus.”

Lees ook:

Het standpunt van hoofdredacteur Bart Eeckhout: Onder Franckens bevoegdheid werd de kat bij de melk gezet

Kerim heeft de N-VA’er nooit persoonlijk gesproken. Ook zijn vrienden heeft hij naar eigen zeggen nooit doorverwezen. Al droomt hij er al lang van om zijn Assyrische familie naar Mechelen te halen. “Het probleem was dat ik het niet kon betalen. Het zou me 60.000 euro kosten. Wie heeft zo’n bedrag liggen?”

Hij hoopt vooral dat België na dit schandaal nog steeds bereid zal zijn humanitaire visa uit te reiken. Het is niet omdat iemand er misbruik van heeft gemaakt, dat het hele systeem rot is. “Geloof me: er zijn nog veel mensen in Turkije en Syrië die onze hulp kunnen gebruiken. Het zou jammer zijn als die steun wegviel.”

*: dit is een schuilnaam