Vastgoedmakelaars, belangenvereniging Embuild, architectenvereniging NAV, maar ook het Vlaams Huurplatform brengen vrijdag eenzelfde boodschap: we moeten dringend een ander woonbeleid gaan voeren. “We zijn het misschien niet allemaal eens over de oplossing, maar er komt wel degelijk een groot probleem op ons af.”

De experten wijzen naar het eigenaarschap dat onder druk staat en verwijten de regeringen dat er weinig tot geen beleidsvisie is. “Ons land telt vandaag zo’n 75 procent eigenaars, 20 procent private en 5 procent sociale huurders. Maar die eerste categorie kalft af, langzaam maar zeker. De private huurders worden getroffen door steeds grotere betaalbaarheids- en kwaliteitsproblemen. En kandidaat-sociale huurders gaan gebukt onder ellenlange wachtlijsten”, klinkt het in een open brief. “Het woonbeleid wordt al te vaak gecomprimeerd tot premies en registratierechten. Verder dan dat gaat het amper. Terwijl het woondebat alles omhelst: het moet gaan over onze ruimtelijke ordening, over mobiliteit, over bouwkost, over rioleringskosten, over biodiversiteit, betaalbaarheid, over ruimte voor landbouw, over armoedebestrijding, over vergrijzing enzovoort.”

(Lees verder onder de foto)

Hoger, denser, socialer

Een kwart miljoen huishoudens zitten in een onzekere woonsituatie, zegt Joy Verstichele van het Vlaams Huurdersplatform, één van de ondertekenaars. “Wie geen woning kan kopen, wordt naar de huurmarkt geduwd. Maar het aanbod huurwoningen is klein, dus de huurprijs stijgt. Daarenboven zijn er veel te weinig sociale huurwoningen, dus een heel deel van dat publiek wordt ook naar de private huurmarkt geduwd. Het aanbod is te klein en dat is al een hele tijd zo. Dat er nu minder en minder vergunningen afgeleverd worden, gaat het probleem enkel maar verergeren.” Dat beaamt ook Marc Dillen van Embuild. “Al jaren bouwen we op basis van populatieprognoses, maar dat zijn onderschattingen.”

De experten pleiten dan ook voor een radicaal nieuwe aanpak. Kort gesteld: er moet hoger en denser gebouwd worden, er moeten meer sociale woningen komen en er moet ademruimte komen via de fiscaliteit. “De registratierechten kunnen bijvoorbeeld verlaagd of afgeschaft worden, enkel voor zij die een woning kopen, energetisch renoveren en vervolgens te huur aanbieden. We zijn geen voorstander van registratierechten voor iedereen af te schaffen”, aldus Dillen. “En beleidsniveaus moeten stoppen met elkaar tegen te werken. Iedereen is het over eens dat we hoger moeten bouwen, maar niemand laat het toe of bemoeilijkt vergunningsprocedures. Het gaat hier niet over het plaatsen van wolkenkrabbers in dorpen, wel om een extra bouwlaag.”

Er zijn regels, subsidies en een ideologie waar politici in vastzitten, maar er is totaal geen visie waar ons land op vlak van wonen naar toe moet, klinkt het. “Tot op de dag van vandaag doen we aan lintbebouwing, nochtans weten we al jaren dat dat niet werkt. Het rendement moet omhoog, dat betekent meer woningen per vierkante meter”, zegt socioloog en expert Vlaams Woonbeleid Pascal De Decker (KU Leuven). “Er moet dringend een taskforce komen met experts uit alle sectoren om de problemen in kaart te brengen oplossingen te bedenken. In plaats te blijven vasthouden aan he aloude recept: bouwen zoals we vroeger deden.”