Column: Hier geen Baudet-volgers, maar eerder Klaver-theedrinkers
Op de dag dat veel Nederlanders de toekomst van hun provincie en de samenleving blind toevertrouwden aan een romantische charlatan als Baudet, had ik de hele dag een vergadering in De Veldkeuken, een theehuis op landgoed Amelisweerd. Alles wat je daar krijgt is biologisch verantwoord: de koffie, het water, het brood en het beleg. Een prachtige pleisterplaats tijdens je wandeling langs de Kromme Rijn. En het leuke is dat je daar geen Baudet-volgers tegenkomt. Eerder Klaver-theedrinkers. Op enig moment ontsnapte ik even aan de ellendige stoeltjes op de mooie zolder van het theehuis op zoek naar koffie. Daarbij passeerde ik zo’n presentatietafel waar allerlei kleine ondernemers hun waar mogen aanprijzen. Meestal zijn het folders voor tentoonstellingen en kunstgaleries. Hier niet. Bezoekers van De Veldkeuken zijn blijkbaar niet erg gelukkig. In ieder geval niet met zichzelf. Want de folders gingen over therapie, coaching en leren ontspannen met zen en yoga. In de gauwigheid pakte ik elf folders mee. Ze hebben teksten als ‘ontwikkel zelfcompassie’ en leer ‘te voelen wat je echt wilt’, ‘je meer verbonden te voelen met je zelf en de wereld om je heen’, ‘je te oefenen in het aandacht hebben voor je adem, je lichaam, voor wat er zich voordoet in je zelf, zonder daar een oordeel over te vellen’ of ‘leren er te zijn’.
je herkent jezelf niet meer
Je kunt er lacherig over doen. Maar dat is Baudetachtig en goedkoop. Bovendien, door coaching ben ik overtuigd geraakt van de waarde van het luisteren naar je lichaam en weten wat je voelt. Waar het mij om gaat, is dat al die aangeprezen zoektochten naar je diepste zelf wijzen op het feit dat veel mensen zichzelf kwijt zijn. Nieuw is dat overigens niet. In de sociologie heet het ‘vervreemding’. Het jezelf niet meer herkennen in wat je doet of zegt. Niet meer weten wie je bent. In de maatschappijkritiek van Marx was het een centraal thema. Arbeiders zouden onder invloed van techniek, arbeidsdeling en financiële uitbuiting zichzelf eerder ervaren als onderdeel van een machine dan als mens met een wil, gevoel en een doel. Vervreemding is in de sociologie nog steeds een hot item. De wereld is zo complex geworden en zo veel dingen in het dagelijks leven worden bepaald door anonieme internationale krachten, dat je het gevoel krijgt nergens meer iets van te begrijpen of ook maar ergens grip op te hebben. En opeens zie je jezelf dingen doen, kopen of zeggen die je niet zelf bedacht hebt, maar die je hebt gezien op YouTube. Wij zijn overprikkeld. Voor je het weet, stem je Baudet. De wereld als een magisch circus, dus dan ook maar een clown.
God is hier niet ver weg
In de folders van die therapeuten valt op dat ze weinig opzienbarends doen. Het volstaat om te wandelen, stil te zijn, jezelf aan te raken of aangeraakt te worden. Opvallend is het gebruik van het woord ruimte: de ruimte in jezelf ervaren en in de ruimte staan. Zo typeren zij ook hun eigen rol. Als coach bied ik je de ruimte om jezelf te hervinden. Verder valt het mystieke taalregister op: je leert je weer te verbinden met je diepste zelf, maar ook met de aarde, de wereld om je heen, het zijn.
God is hier niet ver weg. Ik realiseerde mij dat pas echt toen ik in Utrecht de boekhandel ‘De wijze kater’ binnen liep. Wierook walmde mij tegemoet toen ik de deur opendeed. Verder kasten vol met boeken over yoga, zijns-mystiek en alternatieve geneeswijzen. Niemand vaccineert hier zijn kinderen, dacht ik nog. Toen viel mijn oog op twee kasten met christelijke mystici: Thérèse van Lisieux, Eckhart en Augustinus.
Onderweg naar huis realiseerde ik mij welke schatten ik in mijn opvoeding mee heb gekregen. Voor al die momenten van stil zijn voor God, voor het bezingen van zijn naam op de ademhaling van de gemeente, voor het in de ruimte gesteld worden door de cadans van het kerkelijk jaar, de liturgie en Gods leefregels.
Het maakt ook duidelijk wat wij als kerk nu moeten doen. Meewandelen, niet oordelen en brood en wijn aanreiken bij wijze van aanraking. Zoiets deed Jezus ook.
