Is een villa op het platteland slechter voor het milieu dan een rijwoning in de stad?

"Nu nog een vrijstaand huis bouwen is crimineel." Met die stelling gooide Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck eind vorig jaar in Knack nog maar eens de knuppel in het hoenderhok. Van Broeck uit al langer kritiek op verkavelings-Vlaanderen met zijn vele vrijstaande woningen. Zijn uitspraak schoot in het verkeerde keelgat bij de Vlaamse Confederatie Bouw, die prompt een studie bestelde om de claim van de Bouwmeester dat alleenstaande woningen op het platteland belastender zijn voor het milieu dan rijhuizen in de stad te onderzoeken.

Uit die studie van Jelle Laverge van de vakgroep Ingenieurswetenschappen en Architectuur van de Universiteit Gent blijkt dat het aantal vierkante meter per inwoner een grotere impact heeft op het milieu dan het type woning, zo meldt Het Belang van Limburg. "In appartementen bezetten inwoners bijvoorbeeld meer vierkante meter dan in een huis, omdat huizen vaker gedeeld worden door meerdere bewoners", klinkt het.

"Als je een evaluatie wilt maken, gebruik je beter een andere maat dan het woningtype, daar ben ik het helemaal mee eens", zegt Pascal De Decker, hoofddocent aan de faculteit architectuur van de KU Leuven. Hij wijst er wel op dat andere parameters als energieverbruik en mobiliteitsgedrag altijd samenhangen met het woningtype.

"Bij een rijwoning zijn er maar twee vrijstaande gevels. Bij een vrijstaande woning vier. Zo heb je sneller een hoger energieverbruik. Vrijstaande woningen hebben meestal ook een tuin, waardoor meer kabels nodig zijn om elektriciteit en internet te voorzien. Bovendien moet je je verder verplaatsen, en heb je vaker je auto nodig."

Ook het consumptiepatroon draagt bij aan de belasting voor het milieu, stipt De Decker aan. Gezinnen die in een vrijstaande woning op het platteland wonen, hebben vaker twee wagens en gaan ook met de auto naar de cinema, wat veel minder het geval is bij wie in de stad woont.

Elektrische auto

Vraag is of die grotere negatieve impact op het milieu ook opgaat voor wie in een goed geïsoleerde villa woont en zich met een elektrische wagen verplaatst. Toch wel, zegt De Decker. "Ook met een elektrische wagen sta je in de file." Ook VUB-demograaf Patrick Deboosere benadrukt dat je met afgelegen vrijstaande woningen met het mobiliteitsvraagstuk blijft zitten. "Om die impact te verkleinen, moeten we veel meer inzetten op het openbaar vervoer, maar daar hebben we nog een lange weg af te leggen."

Dan hebben we het nog niet over het argument gehad dat er nog amper ruimte is om te bouwen in Vlaanderen, en dat de Vlaamse regering een betonstop heeft aangekondigd. Dat hoeft mensen er niet van te weerhouden om vrijstaande woningen te bouwen, meent Marc Dillen, directeur van de Confederatie Bouw. In Het Belang van Limburg werpt hij op dat je ook vrijstaande huizen kunt bouwen door oude, grote verkavelingen in stukken te delen. Op die manier hoeven nieuwe woningen geen extra ruimte in te nemen. Maar dat lost volgens De Decker niets op. "Dillen zegt eigenlijk: 'Laat ons voortdoen zoals we bezig zijn'", reageert hij schamper. "Bedrijven die riolering of elektriciteit leggen, of voor de afwatering zorgen, hebben er belang bij dat we niet compact wonen."

Dat onderschrijft Deboosere: "Als je de infrastructuur bekijkt die nodig is om een woning te bedienen, voor waterleidingen, gasleidingen, riolering enzovoort, dan heeft een vrijstaande woning op het platteland een veel grotere impact dan een rijwoning in de stad. In mijn straat, in de stad, zijn ze nu riolering aan het leggen. Hier wonen algauw meer dan 2.000 mensen. Op het platteland zou je kilometers riolering moeten leggen om hetzelfde aantal mensen te bedienen. Dat is dus veel duurder."

Conclusie

Is een alleenstaand huis op het platteland dan altijd slechter dan een stadswoning? Laverges studie geeft aan van niet. "Wiens brood men eet, diens woord men spreekt", verwijst De Decker naar het gegeven dat De Confederatie Bouw die studie bestelde. "Een rijhuis of een appartement heeft altijd een lagere voetafdruk dan een vrijstaande woning. Het moet al een zeer slecht geïsoleerde rijwoning zijn om slechter te zijn dan een passiefwoning op het platteland", stelt hij.

"De hiërarchie is vrij eenvoudig: een appartement is energiezuiniger dan een rijwoning, vervolgens heb je een halfopen bebouwing, en tot slot een open bebouwing. De locatie is natuurlijk ook altijd een belangrijke factor. Een halfopen bebouwing in het centrum van Gent is beter dan in De Pinte. Want bij die laatste zul je je meer met de wagen verplaatsen, wat opnieuw voor een grotere impact zorgt."