Van alle uitdagingen die onze welvaartsstaat te wachten staat is migratie bijlange niet de meest prangende

Een nieuwe, interessante studie van de Universiteit Antwerpen bevestigt wat politieke waarnemers ook met het blote oog observeren: de politieke naald van het debat over migratie en integratie neigt almaar meer naar rechts. Een internationale trend krijgt zo ook een Belgische of liever Vlaamse vertaling. Na de radicale standpunten van het VB, en na de migratiescepsis van N-VA, pleiten nu ook de centrumpartijen cd&v en Vooruit (en in mindere mate Open Vld) voor een strakker migratie- en inburgeringsbeleid.

Is dat een probleem? Mijn antwoord is genuanceerd. Het is zeer zeker een probleem als mensenrechten en menselijke gelijkwaardigheid concreet worden ondergraven door een opbod van steeds ‘minder, minder’. Het is ook een probleem als dat opbod de indruk wekt dat migratie een onoplosbaar probleem is dat als een golf over onze samenleving komt gerold en onze welvaart bedreigt. Dat is wat, telkens opnieuw, het bedje spreidt van uiterst rechts.

Migratie, asielbeleid en inburgering vergen een koelbloedig en het liefst samenhangend beleid. Van alle uitdagingen die onze welvaartsstaat te wachten staat - en dat zijn er wel wat - is migratie bijlange niet de meest prangende. Dat wil niet zeggen dat er geen pijnpunten zijn of dat elke politicus die een pijnpunt probeert onder controle te krijgen een gewetenloze opportunist is, die enkel kiezers wil weglokken door uiterst rechtse praatjes te kopiëren.

Het lijdt geen twijfel dat uiterst rechts een impact heeft gehad op het migratie- en integratiedebat en ook op het beleid. Toch moeten we er op letten dat we niet elk pleidooi voor striktere regels of meer begrenzing automatisch wegzetten als een capitulatie voor radicaal-rechts. Wie dat doet, gunt uiterst rechts wel erg makkelijk de politieke zegepralen. Het leidt ertoe dat in Vlaanderen het VB het monopolie kan blijven opeisen op elk voorstel voor een andere, striktere aanpak.

Over het voorstel van Vooruit om nieuwkomers niet langer automatisch een leefloon uit te keren, maar wel een beperktere integratiesteun, kan je bijvoorbeeld best wel een zinvol debat houden. Als het voorstel zou betekenen dat een kwetsbare groep mensen het leven onmogelijk wordt gemaakt, dan is het ronduit verwerpelijk. Als het betekent dat die mensen naast de internationaal gewaarborgde veilige opvang een signaal krijgen dat integratie en werk opname in de samenleving bevorderen, dan is het een discussie waard. Nederland doet het zo. Hoe werkt het daar? Het punt is: je kunt ook volwassen en sereen over migratie en integratie discussiëren zonder elkaar voor neonazi of omvolker uit te schelden.

Dat Vooruit al sinds de passage van Conner Rousseau op cultureel-identitaire thema’s weer een strakkere, ‘flinksere’ koers vaart, valt niet te ontkennen. Kritiek daarop mag, maar voor linkse kiezers hoeft dat geen drama te zijn. Op die culturele ‘Elchardus-breuklijn’ voor of tegen begrenzing van de samenleving hebben zij voortaan ook keuze tussen rechtsere (Vooruit) of linksere (Groen, PVDA) opties. De vraag voor die kiezers is dan vooral hoe belangrijk ze die ene breuklijn vinden.