Wetenschappelijke studie laat zien: hoe sterker de wiet, des te groter de kans op psychose

Dat schrijven wetenschappers onder aanvoering van de Londense psychiater Marta Di Forti deze week in het medische tijdschrift The Lancet Psychiatry. Als sterke cannabis niet meer verkrijgbaar zou zijn in Amsterdamse coffeeshops, zou het aantal psychoses kunnen halveren, schatten ze, van 37,9 naar 18,8 jaarlijkse gevallen per 100.000 inwoners.

Artsen hebben al vaker een link gelegd tussen cannabisgebruik en psychische problemen, maar of cannabis ook daadwerkelijk tot psychoses leidt, was tot nu toe niet grootschalig onderzocht. Het zou ook kunnen dat mensen die gevoelig zijn voor een psychose eerder cannabis gaan gebruiken. In het Lancet-onderzoek weten de wetenschappers dit oorzakelijk verband nu wel aannemelijk te maken, omdat zij ook het effect van de sterkte van de gebruikte cannabis bekeken.

De internationale groep onderzoekers (uit onder andere Nederland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk) volgde hiertoe ruim tweeduizend mensen, verdeeld over elf voornamelijk Europese regio’s, waaronder Amsterdam. Negenhonderd van hen waren patiënten die zich voor het eerst met een psychose meldden bij een zorginstantie, zoals de GGZ of psychiatrische afdeling van een ziekenhuis.

Deze groep bleek veel vaker cannabis te hebben gebruikt dan een controlegroep van 1.200 mensen zonder psychoses. Bijna 30 procent deed dit dagelijks, tegen nog geen 7 procent van de gezonde groep. Bovendien was het gebruik van sterke cannabis (wiet of hasj met een THC-percentage van ten minste 10 procent) onder de patiënten ongeveer twee keer zo groot als in de controlegroep.

Alles bijeen genomen berekenen de artsen dat dagelijks cannabisgebruik het risico op psychoses driemaal vergroot, en bij sterke cannabis zelfs vijfmaal. In Nederland is deze kans wellicht nóg groter, schrijven ze, gezien de hoge THC-percentages hier (tot wel 67 procent in nederhasj) door gerichte kweek- en verwerkingsmethodes.

Crimineel circuit

‘Een verbod voor cannabis voor personen jonger dan 18 verdient serieuze overweging’, zegt psychiater Jean-Paul Selten, een van de betrokken onderzoekers. Voor een algeheel verbod pleit hij echter niet. ‘Dat brengt gevaarlijke risico’s met zich mee, omdat de verkoop dan naar het criminele circuit zal verschuiven. Dan is er helemaal geen toezicht meer’, vertelt hij aan de telefoon. ‘Tegelijkertijd is het voor de volksgezondheid en de kosten van de GGZ wel van belang dat het cannabisgebruik omlaag gaat.’

De Maastrichtse hoogleraar zou graag zien dat de overheid meer aandacht besteedt aan voorlichting. ‘Bij het kopen van sigaretten lees je overal grote waarschuwingen over de schadelijke gevolgen van roken, maar in een coffeeshop horen tieners helemaal niets over de risico’s van cannabis. Dat is bizar.’ Betere voorlichting is ook een van de aanbevelingen uit het adviesrapport dat de commissie-Knottnerus vorig jaar uitbracht aan de regering, over de experimenten met legale wietteelt.

Overtuigend

Anneke Goudriaan, bijzonder hoogleraar werkingsmechanismen en behandeling van verslaving bij het Amsterdam UMC en niet betrokken bij het onderzoek, vindt dat de Lancet-studie het verband tussen cannabisgebruik en psychoses overtuigend laat zien. ‘De kans op een psychose wordt groter naarmate mensen meer THC binnenkrijgen, doordat ze vaker, of een sterkere variant van cannabis gebruiken’, reageert ze aan de telefoon. ‘Bovendien zijn de resultaten vergeleken met een goede controlegroep.’

Ze wil wel een kanttekening plaatsen bij de resultaten van deze, in haar woorden, belangrijke studie. ‘Er is niet gekeken naar de cannabidiolpercentages in de cannabis (CBD, een stof die pijnstillend en angstremmend kan werken, red.). Uit ander onderzoek weten we dat dit een beschermende werking kan hebben tegen het ontstaan van psychoses.’ In theorie zou het dus kunnen dat dit percentage lager was in de wiet die de patiënten gebruikten die een psychose kregen. ‘Het is belangrijk om dit verder te onderzoeken.’