De beste spreker wint de Duitse verkiezingen niet

Münster – Lingen

Bondskanselier Angela Merkel (CDU) en haar uitdager Martin Schulz (SPD) zijn totaal verschillend, maar delen ook enkele dingen. Beiden zijn ze onopgesmukt en klein van stuk, 1.70 meter is te hoog ingeschat. Dat blijkt tijdens verkiezingsbijeenkomsten op locatie. Steevast verdwijnen de CDU-politica en de SPD-voorzitter onder een haag van camera’s, lampen en boomlange mediamensen of forsgebouwde ‘oortjes’. Vrachtwagens hebben de straten afgezet, de zilvergrijs met blauwe politiebusjes zijn overal. Agenten op straat, en in burger in de massa. Die kijken zorgelijk, want hoe moet je politici beveiligen die eenvoudig en benaderbaar zijn? En dat zijn ze, die Angela in Lingen en der Martin in Münster.

koffie

Schulz drinkt vooraf even koffie in ‘Klemens’, een lokaliteit in de stad die zo veel raakvlakken met Nederland heeft, Münster in de Duitse deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen. Hij is vriendelijk, veel volkser en gewoner dan in zijn tijd als voorzitter van het Europees Parlement. Net niet te vaak zegt hij dat hij opgroeide tussen Aken, Maastricht en Luik en dus Europa in zijn haarvaten heeft. Dat zijn moeder een eenvoudige huisvrouw was en zijn vader een gewone politieman. Dat hij meevoelt met de arbeiders die werkloos zijn en moeten omscholen, omdat mijnen en staalfabrieken sloten. Dat hij wil vechten voor banen in plaats van flexwerk en lagere betaling voor jongeren, buitenlanders en vrouwen.

Even later staat Schulz op een podium in de Stubengasse, een driehoek tussen moderne winkelgalerijen en de gevels van de Altstadt. Hij is levendig, maakt grapjes, kan improviseren. Toch blijft Schulz respectvol jegens Merkel. Ze heeft veel bereikt voor Duitsland en is erg belangrijk voor Europa, maar het kan beter. Een grapje over de bondskanselier kan er af en toe wel af. In Münster raakt een rode SPD-ballon los van de tros die naast Schulz’ katheder hangt. De partijvoorzitter kijkt hem lang na, als hij steeds hoger boven de gevels van de historische stad stijgt. ‘Kijk, daar zweeft Angela!’

Zelfspot heeft hij ook. ‘Als ik alle kwalificaties in de media tot mij neem, kan ik nooit kanselier worden. “De bril van een bankbediende, de charme van een treinconducteur, een pakje van het confectierek en dan ook nog een baard…!” Bedenk eens, hoeveel beroepen en hardwerkende Duitsers met zulke opmerkingen belachelijk worden gemaakt!’

Schulz wordt even echt kwaad: ‘Een topman van de CDU zei: “Hadden ze maar een fatsoenlijke opleiding moeten volgen, dan hadden ze nu geen drie minibaantjes hoeven nemen.” Beseft deze elite eigenlijk wel hoe je mensen met zulke onzin afschrijft?’

Schulz scoort: ‘Martin, Martin’, klinkt het, maar te bedeesd om geregisseerd te zijn. Meer weerklank vindt zijn improvisatie, als een baby opeens hartverscheurend huilt. Hij pauzeert, is opeens de opa: ‘Toll, was? Kindergeschrei, das ist Zukunftmusik!’

mosgroen

Lingen is een stad in de Duitse deelstaat Nedersaksen. Een streekcentrum zonder veel oude monumenten en academische statuur. Hardwerkende, nuchtere noorderlingen, met sterke wortels in het platteland en protestantse kerken wonen hier. De bondskanselier was hier in 2010 om te praten over de atoomcentrale en de opslag van afval.

Angela Merkel landt om 17.19 uur per helikopter, tekent om 17.35 uur onder toeziend oog van Oberbürgermeister Dieter Krone het Gouden Stadsboek en loopt dan het podium op, terwijl de band Victory het ingekochte nummer van Abba speelt: ‘The Winner Takes It All’.

Dan begint ze om 17.41 uur met haar rede, op de Marktplatz waar 4500 mensen bijeen zijn. Er zijn jongeren met spandoeken (‘was Mutti Merkel nicht erzählt…’) en een handvol scheidsrechterfluitjes, zoals altijd als Merkel optreedt. Meer last heeft ze van het klokkenspel in het torentje van het stadhuis, dat exact om zes uur begint. Merkel wacht even, maar zegt dan: ‘Dat duurt me te lang, ik zal harder praten.’

Dat doet ze 35 minuten lang. Er is weinig protest en weinig bijval. Ze is tamelijk monotoon en saai. Ze deelt complimenten uit aan elke doelgroep die denkbaar is, belooft internet aan plattelanders en neemt het op voor de diesel. Ze looft de mensen die in de zorg werken en zegt dat de kinderen de toekomst zijn.

Merkel mag dan saai ogen en spreken, ze ziet alles. Enkele jongeren hebben een klein spandoek waarop ‘Muttiviert’ staat. Ze merkt het op en zegt het fijn te vinden dat ook jongeren bij de CDU hun handen uit de mouwen steken.

Merkel is zoals ze haar hier willen hebben. Degelijk en niet bereid om goedkope oneliners te plaatsen. Maar vergeleken met de lokale bonzen van de CDU – allemaal mannen – is ze in haar mosgroene broekpak nog heel kleurrijk en levendig. De zon schijnt op haar gezicht, de korte lokjes verwaaien in de wind.

Ze bedankt Lingen en blijft nog even staan als de Nationalhymne weerklinkt. De muziek van het bandje weerkaatst tegen de gevels van de stadsmarkt, het bescheiden meezingen valt weg. Deutschland is niet meer zo über alles. <