Nederland vertrouwt Sint Maarten geen hulpgeld toe: 'Hoe zorgen we ervoor dat niets aan de strijkstok blijft hangen?'

Het is een botsing die de kern raakt van de omgang van Nederland met Sint Maarten. Selçuk Öztürk, Kamerlid voor Denk, bijt VVD-Kamerlid André Bosman donderdag in de Tweede Kamer toe: 'Ik hoop dat de volgende minister van Koninkrijksrelaties geen VVD'er zal zijn die met het vingertje gaat wijzen.' Bosman heeft eerder de hamvraag gesteld: 'Hoe zorgen we dat er niets aan de strijkstok blijft hangen?'

Het gaat over wat iedereen weet. Sint Maarten staat onder curatele wegens aanhoudende corruptie en een regering die daartegen onvoldoende optreedt. Toch zijn daar de komende jaren vele honderden miljoenen nodig om de schade te herstellen die de verwoestende orkaan Irma heeft aangericht. De vraag is: hoe houdt Nederland daar greep op zonder van koloniale reflexen te worden beschuldigd?

In het eerste Kamerdebat sinds de tropische storm twee weken geleden overtrok, spreekt minister Ronald Plasterk (PvdA, Koninkrijksrelaties) donderdag over 'groot geld' dat naar de andere kant van de oceaan moet. Hij kiest omzichtige bewoordingen, want de onderlinge verhoudingen tussen Den Haag en Sint Maarten zijn uiterst prikkelbaar.

Plasterk: 'We moeten dit zo inrichten dat we weten dat het geld goed terecht komt.' En: 'We gaan nu een gevoelige fase in.'

Hij doelt op de overgang van noodhulp in natura naar daadwerkelijke financiële steun voor wederopbouw. Binnenkort komt nog de Karel Doorman aan, het grootste schip van de marine, helemaal volgestouwd met goederen. 'Dat is één grote goodiebag', aldus Plasterk.

Daarna komt het aan op de pecunia. Nederland is van plan een hulpfonds op te richten. Daarover gaat het Nederlandse kabinet volgende week vrijdag een 'beleidsnotitie' bespreken. De week daarna volgt dan een besluit door de Rijksministerraad. Dat zijn de twaalf Nederlandse ministers plus de gevolmachtigde ministers van Aruba, Curaçao en Sint Maarten, de autonome landen in het koninkrijk. Als dat drietal het totaal anders zou willen dan Nederland, hebben zij pech, want getalsmatig delven zij altijd het onderspit.

VOC-tijd

Zo wordt het landsbestuur van Sint Maarten omzeild. 'Het is belangrijk dat de regering van Sint Maarten op landsniveau kan blijven doorwerken', zegt Plasterk, alsof hij de ministers daar een plezier doet ze niet met geldzaken te belasten. Öztürk moppert. 'We leven toch niet in de VOC-tijd, we kunnen toch niet zomaar het bestuur overnemen?'

Plasterk weerlegt het verwijt. 'Wij willen dit naar koninkrijksniveau tillen', zegt hij en legitimeert zijn standpunt met een verwijzing naar de positieve rol die Aruba en Curaçao tot nu toe hebben gespeeld bij de hulpverlening.

In het plan van Nederland gaat een 'hoge commissaris' het hulpfonds beheren. Geld komt alleen in tranches, van een openeinderegeling zal geen sprake zijn. 'We zeggen dus niet: laat Sint Maarten het land maar herbouwen en wij krijgen de rekening wel', vat Plasterk samen.

Maar om hoeveel geld gaat het? Plasterk kan het rondzingende bedrag van 260 miljoen euro, dat in het fonds gestort zou worden, niet bevestigen. 'Ik kan daarvoor geen bron achterhalen.' Ook de omvang van de totale schade, en hoeveel daarvan verzekerd is, kent hij niet.

De kosten van het herstel zullen mede worden bepaald door de manier van herbouwen. Bram van Ojik (GroenLinks) dringt erop aan dat dat zo gebeurt dat gebouwen bestand zijn tegen de effecten van klimaatverandering. 'Die maakt orkanen erger.' Maar behalve een orkaangebied zijn de bovenwindse eilanden ook aardbevingsgebied. Moet daar dan ook rekening mee worden gehouden?

Plasterk schetst het dilemma met het voorbeeld van het ziekenhuis. Het bestaande gebouw is verouderd en nu beschadigd. Ga je dat repareren of is Irma een aanleiding om eindelijk het al jaren circulerende plan voor een nieuw ziekenhuis te verwezenlijken? 'Herbouwen is niet het afvinken van een lijst met dingen die moeten gebeuren. Het is ook een beslissing nemen over wat voor land je in de toekomst wilt.'