‘Het proces levert Trump toch wat electorale schade op’: Amerika-kenner Kenneth Manusama

Het proces rond het vervalsen van zijn boekhouding om een ex-minnares uit de porno-industrie zwijggeld te betalen duurt nu drie weken. In het beklaagdenbankje luistert Donald Trump (77) gehoorzaam, maar eens buiten de New Yorkse rechtszaal neemt hij, nog altijd, geen blad voor de mond. Afgelopen dinsdag veroordeelde de rechter hem tot het betalen van de maximale boete voor minachting van het hof: 9.000 dollar voor negen publicaties waarin hij de voorzitter, de kroongetuige van de aanklager, zijn voormalige advocaat Michael Cohen, of juryleden aanviel die volgens hem niet onpartijdig waren.

Trump trok zich niets van de boete aan en haalde woensdag tijdens interviews opnieuw uit, deze keer naar de jury. In theorie voorziet de wet ook in een gevangenisstraf van maximaal 30 dagen als de minachting van het hof voortduurt. Zou de rechter zo ver kunnen en durven gaan?

“Dat wordt de grote vraag. Je zou denken dat Donald Trump en zijn advocaten zich wel degelijk bewust zijn van dat risico maar tegelijk denk ik: misschien stuurt Trump juist op een celstraf aan. Net omdat hij in die rechtszaal moet zitten, klaagt hij steen en been dat hij heel veel campagnedagen mist. Dus gebruikt hij vanaf het begin alle rechtszaken om eigenlijk campagne te voeren. Tegenover de rechtbank speelt hij daarom een beetje blufpoker, en daagt ze uit: ‘test me maar’. Het is een patroon geworden. Hij gaat tot het uiterste om procedures uit te stellen of rechters te provoceren.

“Ik denk dat hij zich wel degelijk bewust is van wat hij doet. Trump moet natuurlijk altijd zijn supporters een beetje opzwepen. Ik denk dat een gevangenisstraf in de ogen van zijn supporters weleens als een rode lap op een stier zou kunnen werken, en dat zij dan alleen nog maar fanatieker worden.

“Ik denk tegelijk wel dat de rechters het niet zullen aandurven om hem daadwerkelijk in de cel te stoppen, hoewel er berichten waren dat zelfs de Secret Service, die nog instaat voor de bescherming van de oud-president, al bezig was met het plannen wat ze gaan doen als hij de cel in moet.”

Is de zaak van de openbare aanklagers volgens u al ten gronde sterk genoeg om tot een strafrechtelijke veroordeling te komen?

“De aanklager heeft een sterke zaak. Tijdens de voorbije procesweken werd ook al duidelijk dat het roddelblad National Enquirer voor Trump een ‘catch & kill-systeem’ organiseerde (een potentieel schadelijk verhaal ‘vangen’ door de rechten erop te kopen en het vervolgens ‘om zeep te helpen’ door middel van overeenkomsten die voorkomen dat de betaalde persoon het verhaal aan iemand anders vertelt, MR). Zo werd ook aangetoond dat Trump vanaf het begin op de hoogte was van een plan om de verkiezingen te beïnvloeden.

“De vraag is wel in welke mate de aanklagers kunnen aantonen dat de boekhouding om electorale redenen is vervalst. Hun zaak is een tweetrapsraket. Het knoeien met de overschrijvingen is juridisch wellicht maar een overtreding. Pas als bewezen is dat dit met het doel gebeurde om de verkiezingen te ondermijnen, door de campagnefinancieringswet te omzeilen, wordt het ook een misdrijf. Deze tweede trap is het moeilijkst aan te tonen. De kans bestaat ook dat de zaak ergens in het midden eindigt, waarbij Trump enkel maar voor de overtreding wordt berispt met een geldboete.”

Het is nu wachten op dé kroongetuige, zijn vroegere advocaat Michael Cohen. Maar is hij als ex-gevangene wel een betrouwbare getuige?

“Cohen was diegene die de boekhoudkundige zwijggeldconstructie uitvoerde, naar eigen zeggen op bevel van Trump. (Op het proces moet hij dat onder ede getuigen en bewijzen, MR.) De oud-president en zijn advocaten betwisten de betrouwbaarheid van zijn getuigenis omdat hij al in de cel zat vanwege het liegen tegen alles en iedereen, zelfs tegen het Congres. Ook kreeg zijn geloofwaardigheid een knauw omdat hij wel héél erg te koop loopt met zijn persoonlijke anti-Trump-houding. Hij zit in allerlei talkshows en heeft zijn eigen podcast. Dat gaan Trumps advocaten ongetwijfeld hard aanvallen.”

Omdat hij het proces moet bijwonen, kan Trump weinig campagne voeren. Brengt hem dat schade toe, aangezien president Biden in recente polls over hem wipt?

“Ja, de trend is inderdaad wel dat Biden hem in de peilingen aan het inhalen is. Het levert Trump dus toch wat electorale schade op. Zijn harde kern supporters volgt natuurlijk vol verontwaardiging zijn rechtszaken en zal wel op hem blijven stemmen.

“Toch zijn er andere mensen die altijd maar weer een beetje hun dosis Trump nodig hebben tijdens zo’n grote bijeenkomst waar een soort samenhorigheidsgevoel wordt gecreëerd, ook kiezers die hij de afgelopen vier jaar verloor en die hij eigenlijk op campagne zou moeten terughalen. Als hij ze daar niet opzoekt, zullen die kiezers wel afvallen. Je moet bedenken dat veel van die Trump-supporters vóór 2016 ook niet altijd voor hem stemden. Als zij hem nu alleen maar als een oude man in slaap zien vallen in de rechtszaal, worden ze hem ook wel een beetje moe. Dan zouden ze in november weleens thuis kunnen blijven.”

Intussen zei Trump deze week in The Milwaukee Journal Sentinel niet te kunnen beloven de resultaten voor 2024 te aanvaarden. ‘Als alles eerlijk is, zal ik de resultaten graag accepteren,’ zei hij, ‘maar als dat niet zo is, moet je vechten voor het recht van het land.’ Vindt u dit soort taal een impliciete oproep tot straatgeweld in november?

“Ja, ik denk dat we dat moeten beoordelen in het licht van de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021. We hebben toen al gezien waar dit soort retoriek toe kan leiden. Ook deze keer kunnen zijn uitspraken tot zulke daden leiden. Trump weet zelf ook prima waar hij mee bezig is door dit nu al te zeggen.

“Ik vrees dat er een risico op geweld is ongeacht de uitslag. Als president Biden herkozen wordt, gaan Trumps aanhangers de straat op. En als Trump wint, gaan er ook tegenbetogingen zijn en is Trump in staat om, zoals een Time-artikel betoogde, troepen te sturen naar de steden. In de maanden na de verkiezingen zal er hoe dan ook veel potentieel zijn voor geweld.”

Trump bestempelde tijdens meetings linkse activisten al als ‘ongedierte’ en ‘vijanden van binnenuit’. Toen The New York Times de politieke historicus Federico Finchelstein vroeg wat hij van die uitspraak vond, antwoordde hij: ‘Dit is hoe fascisten campagne voeren.’ Hoe staat u daartegenover?

“Ja, dat denk ik ook. Ik besluit in mijn recente boek Democratie van het Wilde Westen (Bot Uitgevers, MR) ook dat er een duidelijk potentieel is voor een soort Amerikaans fascisme. Je politieke tegenstanders als ‘ongedierte’ bestempelen is ze dehumaniseren, een belangrijk facet van fascistisch taalgebruik om je eigen aanhang op te zwepen en tot bepaalde daden te kunnen aanzetten.”

Het Hooggerechtshof buigt zich nu over de vraag of een president immuun is. Wat zijn de gevolgen voor zijn rechtszaken?

“De immuniteitsvraag gaat over alle mogelijke verkiezingsondermijnende activiteiten van Trump in 2020 en in 2021 tot aan de bestorming van het Capitool. Trump voert aan dat hij niet vervolgd kan worden voor daden die hij als president stelde. De negen opperrechters van het Hooggerechtshof, met een meerderheid van door Trump benoemde conservatieven, blijken volgens de laatste hoorzitting zeer uiteenlopende meningen te hebben. Hun oordeel vellen ze wellicht pas in juni.

“De uitkomst is belangrijk voor de federale aanklacht over 6 januari 2021 tegen Trump, die nu op pauze staat en ongeacht hun beslissing geen afloop meer zal kennen voor de verkiezingen. Hun oordeel kan ook bepalend zijn voor de macht die volgende presidenten zich al dan niet kunnen toe-eigenen. Stel dat ze oordelen dat een president volledig immuun is, dan kan hij bij herverkiezing precies doen wat hij wil.”

Trump zei deze week dat pro-Palestijnse bezetters van de universiteiten niet hard genoeg zijn aangepakt. Kan hij van deze protesten electoraal profiteren, want vooral president Biden dreigt zijn activistische linkerflank te verliezen?

“Het Palestina-Israël-verhaal bezorgt inderdaad vooral president Biden kopzorgen omdat met name zijn jonge kiezers behoorlijk aan het ageren zijn tegen het Gaza-beleid van zijn regering. Trump zet het daarom flink in de verf.

“Zelfs als deze bezettingen uitdoven, zullen de jongere kiezers voor zowel Trump als Biden een problematische demografische groep blijven, omdat ze sneller geneigd zijn thuis te blijven. Wat er deze week gebeurde op de universiteiten, zal in elk geval niet bijdragen aan een hogere opkomst, terwijl de winst in de verkiezingen bepaald zal worden door de opkomst van kiezers van beide partijen en onafhankelijken. In een sleutelstaat als Michigan wonen bijvoorbeeld ook veel Arabische Amerikanen. Als zij thuisblijven vanwege Gaza kan Biden een probleem hebben om de staat binnen te halen, maar Trump evengoed met de perceptie over zijn strafproces. Deze verkiezingen worden een spel van marges waarin verschillende factoren een rol gaan spelen. Het is wat dat betreft een stuk complexer geworden dan in 2016 en 2020.”