Immuunsysteem muizen ‘verjongt’ door wetenschappers, techniek lijkt ook voor de mens toepasbaar

Door het immuunsysteem te verjongen, bleken de knaagdieren beter bestand tegen virusinfecties. De wetenschappers publiceerden hun bevindingen woensdag in het toonaangevende wetenschappelijk tijdschrift Nature.

Het mechanisme van de nieuwe verjongingstechniek grijpt in op de stamcellen in het beenmerg van muizen. Gerald de Haan, verouderingsexpert en directeur research bij Sanquin, legt uit: “Naarmate muizen ouder worden, krijgt een bepaald type stamcel – de ‘oude’ variant – de overhand in het lichaam. In vergelijking met ‘jonge’ stamcellen, produceren de oude stamcellen minder witte bloedcellen, die op hun beurt verantwoordelijk zijn voor de afweerreacties tegen virussen of bacteriën.”

Oudere muizen zijn daardoor, net als oudere mensen, minder goed beschermd tegen infecties. Dat gegeven werd onder andere duidelijk bij het Covid-19-virus, dat ouderen het hardst trof.

Tijd terugdraaien

Uit eerder onderzoek was bekend dat de buitenkant van oude en jonge stamcellen verschillen vertonen, in de zogeheten oppervlaktemarkers. Precies dat onderscheid bleek de sleutel voor de nieuwe bevindingen. Door de muizen antistoffen toe te dienen die alleen aan het oppervlak van de oude stamcellen hechten, konden de wetenschappers de oude stamcellen gericht uitschakelen. Vervolgens namen de jonge stamcellen het over. Het gevolg: meer afweercellen en een betere afweerreactie in het lichaam van de muizen.

Volgens De Haan past het onderzoek in een bredere trend. “Voorheen dachten we dat veroudering alleen te versnellen was, en niet terug te draaien. Dat perspectief is aan het kantelen.”

Wetenschappers zijn al decennialang op zoek naar een manier om veroudering tegen te gaan. Eerdere methoden, zoals het transfuseren van ‘jong bloed’ naar oude patiënten, bleken toch niet zo goed te werken als aanvankelijk gedacht.

Wilbert Vermeij, moleculair geneticus en verouderingsonderzoeker bij het Prinses Máxima Centrum, is onder de indruk van de bevindingen. “Het terugdraaien van de tijd in het immuunsysteem met deze methode hebben we niet eerder gezien.”

Vervolgonderzoek nodig

De auteurs van de studie, verbonden aan Stanford University, denken dat de resultaten makkelijk te vertalen zijn naar mensen, omdat de immuunsystemen van mensen en muizen belangrijke overeenkomsten vertonen. Zo hebben de oude stamcellen bij mensen dezelfde oppervlakte-markers als bij muizen.

Bovendien is de gebruikte techniek, het uitschakelen van specifieke cellen met antistoffen, al lang gangbaar. De Haan: “Veel patiënten krijgen antistoffen toegediend, voor allerlei ziekten. Technisch is het dus heel haalbaar.” Voor het echter zover is, moet er vervolgonderzoek plaatsvinden. De vraag is bijvoorbeeld wat het toedienen van de antistoffen met andere weefsels in het lichaam doet. Pas als bekend is dat alleen stamcellen in het beenmerg reageren op de behandeling, is de veiligheid met enige zekerheid te garanderen.

Bovendien beperken de resultaten van de nieuwe studie zich tot het immuunsysteem. Vermeij: “Ik ben benieuwd of de behandelde muizen ook echt langer leefden, en gezonder oud werden. Bejaarde muizen krijgen vaak een bochel of beginnen te trillen. Die kenmerken zijn nu niet meegenomen in het onderzoek.”