"Hitte-turbo" El Niño loopt ten einde: krijgen we nu koeler weer?
Het weerfenomeen El Niño lijkt ten einde. Dat stuwde de wereldwijde temperaturen het voorbije jaar naar recordhoogten. Toch blijft het afwachten of de temperaturen de volgende maanden daadwerkelijk zullen dalen.
"De tropische Stille Oceaan is teruggekeerd naar een ENSO-neutrale toestand."
Zo klinkt het wanneer meteorologen de wereld laten weten dat het weerfenomeen El Niño uitgedoofd is. Het Bureau of Meteorology (BOM), zeg maar het Australische KMI, meldde dat gisteren. Ook hun Amerikaanse collega's van het NOAA denken dat de dagen van deze El Niño nu wel geteld zijn. Maandag schatten zij de kans dat die tegen juni afgelopen is op 85 procent.
Einde aan hittegolven?
Daarmee komt misschien een einde aan de huidige reeks van hittegolven op het land en in de oceaan, die al sinds juni vorig jaar aanhoudt.
El Niño is het weerfenomeen dat zich om de 2 à 7 jaar voordoet en het oostelijke deel van de Stille Oceaan doet opwarmen, onder invloed van veranderende windpatronen. Dat stuwt op zijn beurt de temperaturen wereldwijd de hoogte in.
Niet toevallig braken de voorbije 10 maanden alle temperatuurrecords en werd 2023 het warmste jaar ooit gemeten. Het vorige recordjaar was 2016, ook al een El Niño-jaar.
Naast hogere temperaturen vergroot het weerfenomeen ook de kans op tropische stormen, overstromingen of net droogtes, afhankelijk van de regio.
Maar uit metingen blijkt dat de Stille Oceaan vorige week behoorlijk is afgekoeld. "Dat betekent dat er nu noch een El Niño, noch een La Niña (het tegenovergestelde weerfenomeen waarbij het oosten van de Stille Oceaan kouder wordt dan gemiddeld, red.) actief is", besluiten de Australiërs.
El Niño of klimaatverstoring
"Deze El Niño piekte in december, ter hoogte van Peru", zegt Rozemien De Troch, klimatoloog en werkzaam bij het Belgisch Klimaatcentrum. "Het hoort bij het weerfenomeen dat je nadien een ommekeer krijgt naar de normale situatie. Die omschakeling lijkt nu gestart, al is het nog wat afwachten."
Als de afkoeling die het BOM registreerde zich effectief doorzet, zullen de klimatologen hun thermometers toch in de gaten blijven houden. Want de temperaturen van de volgende maanden kunnen ons veel leren over de hittegolven van het voorbije jaar, en wat die nu echt veroorzaakte.
"Men ging er heel sterk van uit dat El Niño de wereldwijde klimaatopwarming, die al bezig is, nog sneller deed gaan", legt De Troch uit. We weten dat het de voorbije maanden warm was, en we weten dat zowel El Niño als de klimaatverandering daar een rol in speelden. Maar hoe groot die invloed van elk van beide precies was, is moeilijk te bepalen.
"De vraag is nu of die recordtemperaturen van korte duur zijn geweest, of dat ze zich toch blijven doorzetten", vervolgt De Troch. Stopt de reeks van maandrecords in april, mei of juni, dan zou dat bevestigen dat El Niño inderdaad een stevige turbo zette op de wereldwijde hitte. "Maar als de trend zich doorzet, dan zou dat kunnen betekenen dat de rol van El Niño kleiner was dan gedacht, en die van broeikasgassen groter."
En wat na deze El Niño? In het verleden volgde er de helft van de tijd een neutraal jaar, en 4 keer op de 10 een koeler La Niña-jaar. Zo'n La Niña heeft dan weer zijn eigen streken. Die zou bijvoorbeeld niet alleen de extreme recordtemperaturen ietwat kunnen milderen, maar ook een erg actief orkanenseizoen veroorzaken aan de Amerikaanse westkust.