"Die visa waren zijn persoonlijke speeltuin": Francken ernstig in verlegenheid gebracht door zaak-Kucam
Als staatssecretaris voor Asiel maakte Theo Francken (N-VA) het tot zijn persoonlijke missie om zoveel mogelijk oosterse christenen te redden uit het oorlogsgeweld. Maar dat hij tussenpersonen verregaande inspraak gaf over wie een humanitair visum kreeg, was an accident waiting to happen.
“Waar vroeger enkel de sterkere asielzoekers, die het geld hadden om een dure illegale reis naar ons land te bekostigen, toegang hadden tot ons asielsysteem, redden wij nu zelf de meest kwetsbare vluchtelingen. Ik vervijfvoudigde het aantal humanitaire visa. Ook dat is menselijk zijn”, schreef Theo Francken eind 2017 op zijn blog.
Op die blog, in interviews en uiteraard op Twitter: Francken refereerde graag en veel aan zijn pogingen om oosterse christenen naar ons land te brengen via humanitaire visa. De oosterse christenen zijn een religieuze minderheid die stilaan met uitsterven wordt bedreigd in haar door oorlog verteerde thuislanden.
Half afgeblaft
De toekenning van humanitaire visa en de procedure die daaraan voorafgaat, is de bevoegdheid van de staatssecretaris voor Asiel. Hij is dan ook politiek verantwoordelijk voor de zaak-Kucam. In de ontslagnemende regering wordt dat benadrukt . Het kernkabinet noch de ministerraad werd in het verleden gehoord.
“Francken besliste daar in alle autonomie over en stond daar ook op”, zegt vicepremier Kris Peeters (CD&V). Ook elders is te horen dat Francken de toekenning van humanitaire visa als zijn “persoonlijke speeltuin” beschouwde en dat de collega’s die het aandurfden er een opmerking over te maken “half afgeblaft” werden.
Nochtans waren er in de regeringstop twijfels over het visabeleid. “Francken had een eenvoudige lijn: hij was streng voor moslims en genereus voor christenen. Hij was ideologisch verblind”, zegt een bron. “In zijn dadendrang heeft hij geen waterdichte procedure uitgewerkt, maar vertrouwde hij op tussenpersonen.”
‘Francken had een eenvoudige lijn: hij was streng voor moslims en genereus voor christenen. Hij was ideologisch verblind’
Ook in de Kamer werden vragen gesteld over de visa. “Francken ging daar nooit op in”, zegt parlementslid Wouter Devriendt (Groen). “De procedure bleef geheim. Francken was daar zelfs fier op: volgens hem ging het om te gevoelige missies. Terwijl wij gewoon de procedure wilden kennen, net om willekeur te voorkomen.”
Devriendt vindt dat Francken zich tegenover het gerecht moet verantwoorden over de zaak-Kucam. “Bij de juiste personen op zijn kabinet wat namen influisteren, volstond voor Kucam om visa te fiksen”, zegt hij. “Dat kan niet.”
Nahima Lanjri, de migratiespecialist van CD&V, beaamt dat. “Dat tussenpersonen lijsten opstellen, is niet oké. Het is onfair dat iemand dat mag omdat hij de staatssecretaris kent.”
Bij de N-VA wordt Francken verdedigd. Al wordt hem hier en daar wel naïviteit aangewreven. Hij heeft te veel vertrouwen gesteld in zijn partijgenoot Kucam, luidt het.
‘Dat tussenpersonen lijsten opstellen, is niet oké. Het is onfair dat iemand dat mag omdat hij de staatssecretaris kent’
Twee aangiftes
In Mechelen circuleren al enkele maanden geruchten over Kucam. Burgemeester Bart Somers (Open Vld) werd in september benaderd door leden uit zijn gemeenschap die klachten over hem hadden. Hij bracht hen in contact met de politie. “Dat vroeg wat overtuiging, ze waren beschroomd”, vertelt Somers. “Zelf heb ik de politie ook geïnformeerd.”
Ook Wim Soons, de lokale CD&V-kopman, werd door meerdere mensen opgezocht. “Ik heb aangifte gedaan en daarop niets meer gehoord, tot gisteren”, reageert de christendemocraat. De Mechelse N-VA wist naar eigen zeggen van niets.
Meerdere partijleden stellen zich – achteraf – wel vragen bij de levensstijl van Kucam. De man bezit meerdere huizen in de stad en zou onlangs twee dure wagens besteld hebben. “Hoe betaalt een boekhouder bij het OCMW van Ganshoren zoiets?”, vraagt een N-VA’er. “We wisten dat hij heel ambitieus was. En dat hij evenveel voor- als tegenstanders had in zijn gemeenschap. Maar zoiets verwacht je gewoon niet.”
Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 stapte Kucam over van CD&V naar N-VA. Daar kreeg hij een betere plaats op de lijst aangeboden. Met resultaat. Bij de verkiezingen in oktober haalde hij vanop de vijfde plaats het derde hoogste aantal stemmen. Hij liet gewezen minister Johan Van Overtveldt achter zich.
Francken werd eind vorig jaar ingelicht over het mogelijke machtsmisbruik van Kucam. Hij raadde de klokkenluiders aan naar de politie te stappen, maar deed dat zelf niet. “Dan zou hij elke dag op basis van geruchten naar de politie moeten”, reageert zijn woordvoerder Ferry Comhair. Rechtsspecialisten oordelen dat de staatssecretaris daar ook niet toe verplicht was.
‘Ik wil weten hoeveel van dergelijke visa zijn gevraagd en toegekend, door wie en op welke wijze’
Geen tussenpersonen
Maggie De Block (Open Vld), die sinds de val van Michel I opnieuw bevoegd is voor migratie, vraagt de Dienst Vreemdelingenzaken intussen om een grondig onderzoek. “Ik wil snel volledige klaarheid. Ik wil weten hoeveel van dergelijke visa zijn gevraagd en toegekend, door wie en op welke wijze.”
Voor de toekenning van humanitaire visa zal De Block alleen nog werken met “betrouwbare organisaties”. In de eerste plaats het VN-vluchtelingenagentschap. Mensen van het agentschap kunnen vluchtelingen die in aanmerking komen voor een visum ter plaatse screenen en hen selecteren op basis van objectieve criteria.
Ook ngo’s mogen voorstellen doen voor visa, maar De Block wil er dan eerst zeker van zijn dat het selectieproces transparant is. Individuele aanvragen via tussenpersonen zullen alleen in uitzonderlijke situaties aanvaard worden. “De poort om via schimmige tussenpersonen te werken is meteen bij mijn aantreden gesloten”, zegt De Block.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
