'Als het klopt wat er gebeurd is, is het schokkend', zegt premier Charles Michel (MR). 'We nemen een advocaat in de arm en stellen ons burgerlijke partij.'

Mechels raadslid Melikan Kucam (N-VA) zou tot 10.000 euro of meer hebben afgetroggeld van vooral Syriërs, in ruil voor een humanitair visum. De man wordt verdacht van mensensmokkel, lidmaatschap van een criminele organisatie, passieve omkoping en afpersing, meldt het parket van Antwerpen. Hij werd dinsdag opgepakt.

Na huidig minister Maggie De Block (Open VLD) stelt ook haar voorganger Theo Francken zich burgerlijke partij in de procedure, maakt zijn woordvoerder woensdag bekend. 'Dit vanwege de ernst van de vermeende feiten en het misbruik van vertrouwen dat gepleegd werd ten aanzien van de betrokken slachtoffers, zijn kabinet en zijn persoon', luidt het in een mededeling.

Administratieve doorlichting

Door de burgerlijke partijstelling kan de regering inzage krijgen in het dossier. Maar daar laat de regering het niet bij. De Block vraagt de Dienst Vreemdelingenzaken om een administratieve doorlichting van de zaak. 'Ik wil volledige klaarheid. Ik wil weten hoeveel van dergelijke visa zijn gevraagd en toegekend, door wie en op welke wijze', zegt de minister.

De Block kondigt ook aan dat hervestiging alleen nog mogelijk zal zijn via betrouwbare organisaties. 'Mensen van de VN-vluchtelingenorganisatie (UNHCR) screenen de vluchtelingen ter plaatse of ze in aanmerking komen voor een humanitair visum en selecteert ze op basis van objectieve criteria in een internationaal kader', legt De Block uit. 'Ook ngo’s kunnen voorstellen doen, maar we moeten wel eerst zeker zijn dat hun proces correct en transparant is en dat er een goede screening van de lijsten gebeurt.'

Betrokkenen zullen nog steeds individuele aanvragen kunnen indienen, maar zulke visa zullen slechts in hoogst uitzonderlijke situaties kunnen worden toegekend, zegt De Block.

Niet mals

De regeringsleden zijn niet mals voor hun ex-coalitiepartner Theo Francken. CD&V-vicepremier Kris Peeters zegt dat de toekenning van humanitaire visa nooit op de regeringstafel is gekomen, omdat Theo Francken daar in alle autonomie over besliste ‘en daar ook op stond’. Hij vindt dat dergelijke situaties in de toekomst vermeden moeten worden. ‘Dit volledig toevertrouwen aan een staatssecretaris zonder controle leidt jammer genoeg tot wanpraktijken. We moeten samen met de collega’s en de huidige staatssecretaris bekijken hoe we dit in de toekomst moeten organiseren.’

Open VLD-vicepremier Alexander De Croo zei dat hij twijfelt of de hele constructie met tussenpersonen wel legaal is. Hij vindt het ook ‘gevaarlijk’.

Betalen voor humanitair visum

Een aanvraag voor een humanitair visum kost normaal 350 euro, maar tijdens het onderzoek kwam aan het licht dat er forse bedragen van 2.000 tot 10.000 euro aan Kucam betaald moesten worden om mensen vanuit Syrië, Irak en de buurlanden via een humanitair visum naar België te laten reizen. De precieze omvang van de feiten is nog niet duidelijk.

Het onderzoek wordt verdergezet onder leiding van de onderzoeksrechter en uitgevoerd door de federale gerechtelijke politie.

N-VA geschokt

‘Het is belangrijk om te benadrukken dat er voorlopig geen aanwijzingen zijn dat de voormalige staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Theo Francken (N-VA), of iemand van het kabinet betrokken zou zijn bij de feiten’, benadrukt het parket. De N-VA reageerde geschokt. Kucam werd ‘bij hoogdringendheid’ ontzet uit zijn functies.

Ook Theo Francken (N-VA) reageerde ontdaan. Hij gaf toe geruchten over persoonlijke verrijking gehoord te hebben. 'Ik heb de betrokkene gezegd dat hij naar de politie moest stappen en een klacht moest indienen.'

De Mechelse burgemeester Bart Somers had ook al verhalen over de wanpraktijken van Kucam opgevangen. 'De voorbije maanden waren er regelmatig signalen van mensen met Chaldees-Assyrische roots, die mij rechtstreeks en onrechtstreeks wezen op deze zaak. Ik heb mij er steeds aan gehouden om die mensen door te verwijzen naar de politie', zegt Somers aan de VRT.