Direct naar artikelinhoud
DNA

Vlaanderen heeft straks DNA-databank: wat u moet weten

dnaBeeld Getty

Over een paar maanden moet Vlaanderen een afstammingscentrum en DNA-databank rijker zijn. Dat stelt parlementslid Katrien Schryvers (CD&V) die een voorstel van decreet klaar heeft. "Langer wachten kan echt niet."

Wie zal er terechtkunnen?

Het centrum is voor iedereen bedoeld met vragen over afstamming. Dat kan gaan van 'Hoe kan ik als geadopteerde mijn geboorteouders leren kennen?' tot 'Is er een mogelijkheid om mijn kind, dat ik in een vondelingenschuif achterliet, te ontmoeten?'

De DNA-databank is voor mensen die via een afgestaan DNA-staal verwanten tot de tweede graad willen terugvinden. Denk aan: een vrouw die haar kind tussen de jaren vijftig en tachtig gedwongen afstond voor adoptie of een kind dat verwekt is met anoniem donorzaad. Als er een match is met het DNA van een verwante die ook een staal bij de bank indiende, worden beide partijen gecontacteerd en kan een ontmoeting volgen. "In zo'n geval wordt in psychosociale begeleiding voorzien", aldus Schryvers. Die trekt ook een leeftijdsgrens: een staal indienen moet volgens haar kunnen vanaf 12. 

Hoeveel Vlamingen er zullen aankloppen, is koffiedik kijken. Exacte cijfers over het aantal gedwongen adopties zijn er niet. Ook kan niemand zeggen hoeveel donorkinderen er precies zijn. 

Kan je dit jaar nog een DNA-staal binnenbrengen?

Wellicht niet. Er is immers nog geen concrete plek of organisatie bekend. Als Schryvers het over "een paar maanden" heeft, dan heeft ze het vooral over de goedkeuring van haar voorstel in het Vlaams Parlement. Ze hoopt dat in diezelfde periode een oproep volgt naar Vlaamse experts op vlak van adoptie, fertiliteit en kinderrechten. Idealiter bundelen zij de krachten.

De goedkeuring door het Vlaams Parlement is volgens Schryvers geen issue. Ze wijst naar het uitgebreide werk door een expertenpanel en de verschillende resoluties die al goedgekeurd werden. Fertiliteitsexperte Petra De Sutter (UZ Gent) zegt ook: "Ik denk niet iemand grote bezwaren zal hebben." 

Hoeveel moet dat kosten?

Dat is onduidelijk. De 300.000 euro die minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) al vrijmaakte, is enkel bedoeld voor de oprichting van het centrum en de bank, niet voor de analyses van de stalen. "Die zullen doorgerekend worden aan de vraagstellers", aldus Schryvers.

Vraag je het Steph Ramaekers van de vzw Donorkinderen, dan zegt ze dat die analyses best gratis zijn of op zijn minst niet meer dan honderd euro kosten. "Anders wordt de drempel te hoog en riskeer je dat mensen naar internationale commerciële spelers als 23andMe, Familytree en Ancestry trekken." Daar ben je al voor zo'n 250 euro geholpen. "Maar dan ontbreekt de begeleiding."

Zijn er gelijkaardige initiatieven in het buitenland?

Over de grens is er Fiom, de Nederlandse specialist op vlak van afstammingsvragen die sinds 2010 een DNA-databank beheert. Ze krijgen daarvoor ook steun van de overheid. Bij Fiom hebben zich intussen zo'n 1.500 mensen aangemeld, donoren en donorkinderen. Er zijn enkele honderden matches uit voortgekomen: ofwel tussen ouders en kinderen, ofwel tussen halfzussen en halfbroers. 

Professor De Sutter kan zich voorstellen dat er ook in Vlaanderen matches zullen volgen, al benadrukt ze dat die kans zeer klein is. "De kansen zullen toenemen, naarmate zich meer mensen aanmelden. Maar je kan onmogelijk inschatten hoeveel er dat gaan doen." Bij de vzw Donorkinderen zijn ze stellig: hun tweehonderd leden zullen er zeker gebruik van maken.

Waarom een Vlaams en geen Belgisch centrum?

Simpel, vindt Schryvers. Het maatschappelijk debat over afstamming leeft gewoon veel meer in Vlaanderen. De eerste hoorzittingen dateren van 2014. De CD&V'ster gelooft dat de andere gemeenschappen wel zullen meewerken, eens het Vlaamse centrum en de bank op punt staan. Dat gelooft ook Raemaekers. "Langer wachten met de oprichting ervan kan echt niet. Je moet weten dat de moeders die hun kind gedwongen hebben afgestaan voor adoptie inmiddels op leeftijd zijn. Ze hebben recht op erkenning en hulp, en die moet er zo snel mogelijk komen."