Waarom het weer anno 2018 nog steeds moeilijk te voorspellen valt

1. Hoe wordt het weer in België voorspeld?

Het KMI (Koninklijk Meteorologisch Instituut) voorspelt het weer voor België met een eigen weermodel. Daarvoor laat het een weercomputer gegevens als temperatuur en luchtdruk omzetten in een weersvoorspelling tot maximaal 14 dagen. Om die zo accuraat mogelijk te houden, maakt de computer vijftig mogelijke voorspellingen, die het onderbrengt in een zogenaamde ‘weerpluim’. Dat is een grafische voorstelling van de verschillende voorspellingen in één golvende curve, waarvan de computer dan het gemiddelde berekent. Wanneer de weerpluim temperaturen tussen 20 en 24 graden bevat, werpt de computer 22 graden op als gemiddelde, en is de voorspelling geboren.

Voor voorspellingen verder dan vijf dagen beroept het KMI zich op het Europese weermodel, dat volgens hetzelfde stramien werkt. Volgens David Dehenauw, weerman en hoofd van de weerdienst van het KMI, is dat zeer accuraat. "De Europese supercomputer is een van de beste weervoorspellers ter wereld en ook zeer betrouwbaar." 

2. Voorspellen we het weer beter dan vroeger?

"Een leugen vertellen zonder dat het kwalijk genomen wordt", is de definitie die in het Vlaams woordenboek terug te vinden is onder het lemma "pienen". Het werkwoord is geïnspireerd op de populaire meteoroloog Armand Pien, die er af en toe wel eens naast zat met zijn voorspellingen. Volgens weerman Ruben Weytjens is die tijd nu wel echt voorbij: "Pien moest het doen met slechts twee weermodellen en moest die weerpluim eigenlijk in zijn hoofd maken. Nu hebben wij veel meer informatie en kennis ter beschikking."

Ook Dehenauw is ervan overtuigd dat we het beter doen dan vroeger, weersvoorspellingen worden steeds accurater en weerbureaus werken ook steeds internationaler. "Bij het KMI vergelijken wij nu zowel Amerikaanse, Britse, Franse als Duitse weermodellen, zodat we tot de meest betrouwbare voorspelling kunnen komen. Het KMI zit niet meer op een eiland."

3. Waarom voorspelt het KMI het weer niet altijd correct?

Toch is het niet de eerste keer dat de voorspellingen het bij het verkeerde eind hebben. Dehenauw is ervan overtuigd dat weersvoorspellingen nu eenmaal nooit alle dagen perfect zullen zijn, ondanks de grote vooruitgang de voorbije twintig jaar. "We zullen er altijd wel af en toe eens naast zitten. Belangrijk is om hier zo open mogelijk over te zijn.”

Maar volgens Weyjtens is er ook wel meer aan de hand. "Het KMI legt een groot vertrouwen in de Europese supercomputer, maar die is ook wel eens de weg kwijt. De voorspellingen zijn soms kort door de bocht omdat ze de Europese berekeningen niet vergelijken met andere modellen." 

In de tweede plaats vindt Weytjens ook dat de kritiek op de weersvoorspellingen genuanceerd moet worden. "Tegenwoordig stellen mensen te grote eisen aan het weerbericht. Voor de man in de straat is dat moeilijk in te schatten wat daar allemaal bij komt kijken."

4. Waarom doen weercomputers compleet verschillende voorspellingen?

Voor de weercomputers berekeningen kunnen uitvoeren, is het van belang dat de huidige weerstoestand zo goed mogelijk omschreven wordt. Hier loopt het volgens Weytjens al verkeerd. "Die metingen kunnen in de eerste plaats al niet de perfectie vertonen omdat er een tekort is aan beschrijvingen. Die zaken kunnen niet overal ter wereld opgemeten worden."

Daarnaast, vervolgt Weytjens, is een meting ook nooit 100 procent correct. "De weerpluimen kunnen hier soelaas brengen, maar zijn ook geen wondermiddel. De kunst van de weerman zal er altijd in bestaan om de zeker- en onzekerheden van elkaar te scheiden en dus de meest realistische resultaten te ontdekken."

5. Hoe ver in de toekomst kunnen we het weer voorspellen zonder de mist in te gaan?

Wie hoopt te kunnen opzoeken of het op zijn huwelijksfeest in augustus regent of niet, zal van een kale reis terugkomen. De internationale en Belgische weermodellen zijn helemaal niet zo nauwkeurig als we vermoeden. Zo is er bij het weermodel van het KMI 20 procent kans dat een voorspelling van vijf dagen fout is. Een relatief kleine marge, maar voldoende om uw geplande barbecue in het water te doen vallen. Na vijf dagen begint de foutenmarge stelselmatig op te lopen. "Verder dan vijf dagen voorspellen? Dat is amper correct. Dan spreek je beter van een tendens", zegt Luc Debontridder, klimatoloog bij het KMI.

6. Waarom voorspellen buienradars vaak niet correct?

Een buienradar is geschikt om een weerssituatie te raadplegen of op de voet te volgen, maar onbruikbaar om te voorspellen. De bekendste buienradar is Buienradar.be en krijgt dagelijks 150.000 bezoekers. De website is de tweelingbroer van het Nederlandse Buienradar.nl, waardoor het een Nederlands weermodel gebruikt, maar dan toegepast op België.

Het probleem met de buienradar is dan ook dat het nagenoeg perfect een weerssituatie kan weergeven, maar bij voorspellingen vaak de mist in gaat. "Buienradar geeft een weergave van waar het binnen 48 uur stormt, sneeuwt, regent en waar exáct de wolken hangen. Dat is niet realistisch", verzucht Debontridder. Dat beaamt Weytjens. "Buienradar gebruikt maar één weermodel, maar een goede voorspelling moet een vergelijking van meerdere modellen bevatten."

7. Welke app of website voorspelt het weer dan het meest correct?

Eén app of website aanduiden die het weer het best voorspelt is onmogelijk. Voor voorspellingen binnen het half uur is het ene weermodel dan ook geschikter dan het andere, waardoor één winnaar met de beste resultaten aanduiden moeilijk is.

Wel zijn buitenlandse weerapps of -websites volgens Debontridder alvast af te raden. "Die gebruiken vaak één continentaal Amerikaans of Europees weermodel, en passen dat dan toe op België." Het resultaat is dan ook dat niet twee weersvoorspellingen dezelfde zijn. Zo leert de ene weersite ons dat de maximumtemperatuur in Brussel vrijdag 24 graden zal bedragen, maar voorspelt de andere website dan weer dat die 32 graden zal bedragen. Het KMI houdt het op 28 graden.