“Wat betekent menselijkheid voor jou, Joris?” Het is een vraag die je zou kunnen verwachten op de 505-concerten voor de menselijkheid, zondag op het Sint-Jansplein in Antwerpen. Toch was presentator Joris Hessels even verrast toen zijn collega Hind Eljadid hem die voor de voeten wierp. Maar Hessels herstelde zich snel, en formuleerde een antwoord met “solidariteit en rechtvaardigheid” als kernwaarden.

Van bij hun lancering vielen de 505-concerten ten prooi aan de kritiek dat “voor menselijkheid” een te vaag begrip was. Vaak werd verwezen naar de 0110-concerten van 2006, toen door initiatiefnemer en dEUS-frontman Tom Barman opgevat als een “fuif tegen Vlaams Belang”. Maar voor de 505-organisatoren – duurzaamheidsinfluencer Elisabeth van Lierop, muzikant Tijs Delbeke en 11.11.11-directeur Els Hertogen – is dat containerbegrip net een sterkte. Het laat zien hoe al hun thema’s samenhangen, van een staakt-het-vuren in Gaza tot een statement tegen racisme. “Klimaatopwarming kan je bijvoorbeeld moeilijk los zien van sociale ongelijkheid”, zei Delbeke vooraf.

Door artiesten als Zwangere Guy en Paul ‘Soulsister’ Michiels op één dag te laten spelen, wilden de organisatoren voor verbinding zorgen – nog zo’n menselijke waarde. Daar ziet ook toeschouwer Flo Vande Reyde (20) de meerwaarde van in. Zij zakte vanuit Mechelen af met vijftien leden van haar Chiro Libertus. “Er komt veel op ons af. Als jongere is het belangrijk om te kunnen zien dat er hoop is, en dat je niet alleen staat. Dan doet een evenement als dit deugd. Bepaalde dingen die hier aangehaald worden, kunnen je ook aanzetten tot nadenken. Misschien niet nu, maar toch als je thuiskomt.”

Genocide in Gaza

Op het podium aan het Sint-Jansplein was het een snelle opeenvolging van meer dan zestig artiesten en sprekers. De meeste muzikanten hielden het bij muziek, al kozen artiesten als Roosbeef (‘Menselijke mensen’) en Ellen Schoenaerts (‘Voor Europa’) vaak voor de meer toepasselijke nummers in hun catalogus. Instagram-comedian Elisabeth Lucie Baeten was de eerste die het plein stil kreeg. Zij was er niet als een van haar typetjes, maar bracht een gedicht waarin ze een opsomming van klein geluk – zoals onverwacht cornetto’s in je diepvriezer vinden – contrasteerde met het verlangen om buiten te komen zonder gebombardeerd te worden. “Er is geen zij versus wij”, klonk het. “Er is geen menselijkheid tot iedereen veilig is en vrij.”

Naarmate de dag vorderde, werden steeds meer thema’s expliciet benoemd. Jaouad Alloul bracht een pakkend nummer over politiegeweld – “Weg met al dat blauw gezwijn”, klonk het vrij naar Paul Van Ostaijen – Bert ­Ostyn bracht een nummer over Sanda Dia, Pieter Embrechts wijdde er een aan Jacob Blake. Vzw’s als Crisis Kinderopvang, Netwerk tegen Armoede en vzw Homie mochten hun zaak bepleiten met sprekers. En Gaza maakte steeds nadrukkelijker zijn opmars. “Het is geen mening, maar een feit dat in Gaza een genocide aan de gang is”, zei schrijfster Yousra Benfquih in een vlammend betoog. Dergelijke boodschappen gingen aan de bars die het terrein omzoomden vaak verloren in het geroezemoes over kinderen, huizen en werk. Maar centraal leverde het applaus op, net zoals toen Eljadid “Free Palestine” riep.

Tegen 15.30 uur was het Sint-Jansplein volgelopen – er kon maximaal 10.000 man tegelijk op, de organisatie verwachtte 20.000 bezoekers gespreid over de dag. Toen Zwangere Guy het podium besteeg, was er zelfs een moshpit voor het podium. “We staan hier niet om haat te verkopen, maar voor de liefde”, zei de Brusselse rapper eerst beheerst. Om er dan toch voor de goede orde aan toe te voegen: “Fuck alle fascisten, alle racisten, en fuck rechts!”

Dat hij soms ook niet meer wist op “welke politieker” hij moest stemmen, wou Zwangere Guy nog kwijt. Op het Sint-Jansplein zou hij het ook niet leren: politici werden geweerd van het podium, ze waren ook op het terrein dun gezaaid. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) spotten we toevallig, terwijl dichteres Ruth Lasters op het podium fulmineerde tegen de “olie-, oliedomme staat”, maar vlaggen en andere politieke symbolen waren in het publiek verboden.

Tussen kinderwagen en witte wijn

Wel van de partij: veel dertigers die schipperden tussen kinderwagen en witte wijn, maar ook jeugdbewegingen en lokale senioren. Zo stond Walter Currinckx (63) uit volle borst mee te zingen met Stan Van Samangs ‘Een ster’ – al was hij er niet louter voor de zanger. “Ik ben hier uit sympathie voor het concept: we hebben ook al een polsbandje gekocht en een gift gedaan om hen te ondersteunen.” Voor hem betekent menselijkheid “respect voor ieders overtuiging”, maar hij vindt het moeilijk om één thema uit de lange lijst te pikken. “Het is allemaal zo belangrijk. Als grootouders zijn we erg bekommerd om de volgende generatie. We hebben een hulpeloos gevoel, want we kunnen geld storten en schrijven wat we willen, maar veel problemen zijn te groot om alleen aan te pakken. Gelukkig zijn er signalen dat er verandering op komst is.” Hij wijst naar de herbruikbare bekers in zijn hand. “Vijf jaar geleden hadden we dit bijvoorbeeld nog niet. En kijk naar al die mensen die hier gezellig samen zijn: voor de verbondenheid moet dat toch wonderen doen?”