Brussel kleurt groen, maar de PS is nog niet afgeschreven
Groen-voorzitter Meyrem Almaci (midden) tussen Ecolo-covoorzitters Zakia Khattabi en Jean-Marc Nollet — © pn
Uittredend minister-president Rudi Vervoort (PS) brengt zijn stem uit in Evere. 'Onze ambitie? Opnieuw de grootste worden.' — © belga
Ecolo-covoorzitter Zakia Khattabi brengt haar stem uit. Als Ecolo-groen de grootste formatie wordt, wordt zij mogelijk de eerste vrouwelijke minister-president in Brussel. — © belga
De drie Nederlandstalige ministers in de Brusselse regering: Bianca Debaets (CD&V), Guy Vanhengel (Open VLD) en Pascal Smet (One Brussels/SP.A)
Het lijkt erop dat Brussel dan toch geen vrouwelijke minister-president krijgt. Ecolo-Groen wordt de grootste formatie, maar Ecolo moet wel de PS laten voorgaan. Lang leek het er op dat de groenen aan beide kanten van de taalgrens de grootste zouden worden, maar eens de stemmen uit Molenbeek en Sint-Gillis begonnen binnen te druppelen, kantelden de verhoudingen.
Van in het begin van de avond reed de groene formatie aan kop. Groen is met voorsprong de grootste Nederlandstalige partij met 20,6% van de Vlaamse stemmen. Ecolo wint 9,1 procent tot 19,2 procent, maar moet wel de PS laten voorgaan. Vooral in het noorden van Brussel houden de socialisten stand.
De groene golf die bij de gemeenteraadsverkiezingen ingezet werd, houdt dus aan. Alleen scoren de groenen net niet sterk genoeg om het initiatiefrecht te krijgen.
N-VA wint licht en wordt de tweede partij. Mogelijk hoopte de partij op meer, nadat de laatste peiling van HLN en VTM voorspelde dat ze de grootste zou worden. De Vlaams-nationalisten, die zonder bekende namen naar de kiezer trokken, winnen 1 procentpunt en worden de tweede partij met 18%.
Guy Vanhengel van Open VLD haalt de meeste voorkeurstemmen binnen. Toch moet zijn partij, bij de vorige verkiezingen nog de populairste Vlaamse partij, meer dan 10 procentpunten inleveren en zich tevreden stellen met de derde plaats. Ook de socialisten van One Brussels moeten inleveren, ondanks een goede persoonlijke score van lijsttrekker Pascal Smet. CD&V is maar de zesde partij en heeft maar één verkozene meer.
De burgerpartij Agora is een opvallende nieuwkomer. De partij haalt 5,5 procent van de stemmen binnen en is daarmee zeker van een zitje. De burgerbeweging wil een gelote burgerassemblee organiseren die de Brusselse diversiteit weerspiegelt. 'We organiseren een assemblee en loodsen mensen daarin. Mijn rol zal enkel zijn om die assemblee te vertegenwoordigen. Dat is de enige rol van de verkozene, naast het lobbyen voor zo'n permanente assemblee.'
Aan Franstalige kant verliezen de klassieke partijen PS, MR en CDH. Toch blijft de PS de grootste partij, voor Ecolo en MR. Het is opvallend hoe vooral het noorden van Brussel rood kleurt. Défi houdt stand, PTB groeit fors en wordt groter dan CDH.
Overigens is het aandeel Vlaamse stemmen voor het Brussels parlement flink gestegen. Vijftien procent van de kiezers stemden voor een Nederlandstalige lijst, waar dat vorige keer nog elf procent was. Goed voor 67.440 Nederlandstalige stemmen, weet Bruzz.
Groenen ook de grootste in Vlaams Parlement en Kamer
In Brussel moesten Vlaamse kiezers vandaag vier bolletjes inkleuren: voor de federale, Brusselse, Vlaamse en Europese verkiezingen.
Ook voor het Vlaams Parlement staat Groen ruim op kop met 28 procent. N-VA haalt 19 procent. In totaal zijn zes Brusselse zitjes te verdelen. Daarvan gaan er twee naar Groen en twee naar N-VA. Open VLD en One Brussels halen elke één zetel. CD&V'er Benjamin Dalle raakt niet verkozen.
In de Kamer wordt Ecolo met 709 stembureaus geteld de grootste Brusselse partij met 21,4 procent. Lijsttrekster Zakia Khattabi zet ook een goede persoonlijke score neer - ze moet uittredend minister Didier Reynders (MR) laten voorgaan maar scoort beter dan de burgemeester van Sint-Joost Emir Kir (PS). Ook Tinne Van der Straeten (Groen) zet een puik persoonlijk resultaat neer en sleept vanop de derde plek een zitje in de wacht. Daarmee zou voor het eerst sinds de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde een Vlaamse Brusselaar in de Kamer zetelen. MR blijft de tweede partij, PS zakt naar de derde plek. Défi houdt stand. PTB-PVDA, met de Vlaamse Maria Vindevoghel als lijsttrekster wint fors en haalt 11,1%. Het is nog niet duidelijk op welke taalrol Vindevoghel komt, dat hangt ervan af in welke taal zij de eed zal afleggen.
'Positief verhaal in Brussel wordt gesmaakt'
Voor de Brusselse burgemeester Philippe Close ligt de tijd van de schandalen in Brussel met deze verkiezingen achter ons. 'We hebben getoond dat we een positief verhaal maken in Brussel en dat wordt gesmaakt.' Hij is wel bezorgd over de opkomst van Vlaams Belang en de houding van N-VA.
'Zo hebben we De Wever nog nooit gehoord. Hij zet de poort duidelijk open voor een samenwerking met Vlaams Belang. Je voelt dat hij confederalisme op tafel wil leggen en zijn woorden zijn onacceptabel voor ons. Je kan geen twijfel zaaien over samenwerking met extreemrechts, zeker niet als je op voorhand aan je kiezers hebt gezegd dat je dat nooit ging doen.'
Aan Nederlandstalige kant een ander verhaal. 'We hebben de afgelopen maanden een ontzettende goede campagne gevoerd, maar helaas heeft dat zich niet vertaald in de stemmen die we gedacht hadden te kunnen halen', sprak Pascal Smet de militanten toe. 'We begrijpen eigenlijk niet goed hoe het komt, maar de uitslag is wat ze is.' Smet steekt meteen de hand uit naar Groen. 'Ze delen veel van de gedachten met ons: het veranderen van de stad, luchtkwaliteit, minder auto's.'
Groen feest
'Deze avond breidt de groene golf zich uit', sprak Zakkia Khattabi de partijmilitanten toe. Ook Groen-voorzitter Meyrem Almaci was optimistisch. 'Dit is onze vierde overwinning op rij.'
De groene burgemeester van Watermaal-Bosvoorde, Olivier Deleuze (Ecolo), ziet dat de verhoudingen in Brussel duidelijk veranderd zijn. 'Enerzijds is de klimaatopwarming echt een thema geworden, en anderzijds verandert Brussel', analyseert Deleuze. 'Dat zie je in alle wijken. Het is een moderne stad die nu duidelijk voor groen stemt.' Deleuze wil het vel van de beer niet verkopen voor hij geschoten is. 'Het is nog te vroeg om te zeggen of we de grootste partij worden, maar in vergelijking met 2014 is het resultaat schitterend, want we halen mogelijk een verdubbeling.'
Vlaamse kandidaten Kamer niet gevonden
Sinds de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde was er geen Brusselse vertegenwoordiging in de Kamer, omdat er te weinig Brusselse Vlamingen zijn om hun kandidaat verkozen te krijgen. Daarom zetten zowel Groen als SP.A kandidaten op de lijst van hun Franstalige zusterpartij. Zo staat Tinne Van der Straeten (Groen) op de derde plaats op de Ecolo-lijst en Lydia Dujardin-Desloover (SP.A) op de vijfde plaats bij PS. Ook PvdA en PTB komen als één lijst op, met de Vlaamse Maria Vindevoghel als lijsttrekker. De kans is dus reëel dat we deze keer wel een Vlaamse Brusselaar in de Kamer krijgen.Al heeft dat ook nadelen: Groen laat weten dat verschillende kiezers lieten weten dat ze de partij niet konden vinden, omdat ze niet wisten dat ze de Groen-kandidaten op de Ecolo-lijst moesten zoeken.
Lange wachtrijen
De stembusgang in Brussel verliep vlot. Hier en daar stonden lange wachtrijen, waardoor zelfs twee straten tijdelijk werden afgesloten voor het verkeer. De wachttijd liep op omdat te veel kiezers rond dezelfde tijd gingen stemmen, niet door technische problemen.
Het was wel onrustig door een betoging van de gele hesjes. De actievoerders wilden in de Europese wijk betogen tegen het beleid van de EU. Omdat de demonstratie niet was aangevraagd, greep de politie in en omsingelde de groep in de buurt van het Noordstation. Een aantal actievoerders kon ontkomen en richtte vernielingen aan rond de Beurs en aan het PS-hoofdkwartier. Een twintigtal mensen werd gearresteerd in het centrum.
Guy D'haeseleer (Vlaams Belang) scoort goed in verkiezingen Oost-Vlaanderen
© Marc Herremans
© Belga
N-VA blijft de uitgesproken winnaar in Oost-Vlaanderen. Daarna volgde niet de verwachte nek-aan-nekrace tussen Open VLD en CD&V: Vlaams Belang wordt de tweede partij.
De resultaten uit Sint-Niklaas, het eerste volledige resultaat uit Oost-Vlaanderen, zetten duidelijk de toon: N-VA blijft de grootste in de provincie, maar ziet een sterk Vlaams Belang achter zich opduiken. Groen gaat erop vooruit, maar boekt geen spectaculaire overwinning. Ook PVDA mag zich een winnaar van de verkiezingen noemen. Open VLD kan de schade beperken in Oost-Vlaanderen, CD&V en SP.A verliezen zo'n vier procentpunt.
De winnaar in Oost-Vlaanderen is Vlaams Belang. De partij wint 14.2 procentpunt en eindigt op 20.6 procent. De opmars van het Vlaams Belang is duidelijk te merken in de voorkeurstemmen. Vlaams speerpunt Guy D'haeseleer, kopman van Forza Ninove, laat de concurrentie ver achter zich. Die concurrentie is Joke Schauvliege (CD&V), Matthias Diependaele (N-VA) en Carina Van Cauter (Open VLD). Ook Vlaams Belanger Barabara Pas maakt voor de Kamer indruk. Zij moet enkel Alexander De Croo (Open VLD) voor zich dulden. CD&V-kopstuk Pieter De Crem vervolledigt de topdrie.
In Ninove, de thuisstad van D'haeseleer, haalt Vlaams Belang bijna de helft van de stemmen. 'De Ninovieter heeft een statement willen maken dat ze absoluut niet aanvaarden wat er hier in oktober is gebeurd en dat het cordon sanitaire op de schop moet', reageert D'haeseleer.
N-VA kijkt in Oost-Vlaanderen aan tegen een verlies, maar blijft niettemin de grootste. In de Kamer verliest de partij 9.2 procentpunt, op Vlaams niveau verliest de partij, met spits Matthias Diependaele, 8.5 procentpunt. Kamervoorzitter Siegfried Bracke raakte niet herverkozen. Bracke duwde de Oost-Vlaamse N-VA-lijst.
Open VLD houdt stand: Oost-Vlaanderen sterkste liberale provincie
In Oost-Vlaanderen, de blauwe provincie, is Open VLD erin geslaagd de schade meer dan te beperken. Ze worden daardoor de derde partij. Op Vlaams niveau, met Carina Van Cauter als lijsttrekker, verliest Open VLD 1.4 procentpunt, in de Kamer amper 0.2 procent. Met dank aan Alexander De Croo, die 80.283 voorkeurstemmen haalde. 'Open VLD is de regeringspartij die redelijk goed standhoudt', aldus De Croo in een reactie. 'Oost-Vlaanderen is opnieuw de sterkste liberale provincie en daar ben ik eigenlijk wel een beetje fier op.'
Vooraf werd rijkhalzend uitgekeken naar het resultaat van CD&V. De partij trok naar het front met twee vaste waarden: Pieter De Crem en Joke Schauvliege. De Crem ging eigenlijk voluit voor het burgemeesterschap in Aalter, maar toen de N-VA de regering verliet, werd hij van staatssecretaris alsnog tot minister gepromoveerd. Schauvliege, die als minister opstapte, was tijdens de campagne in de media minder nadrukkelijk aanwezig. Ze behaalden beiden een behoorlijk resultaat, maar dat kon een tegenvallend resultaat niet tegenhouden. De partij verliest vier procentpunt in de provincie.
Nog een verliezer: SP.A. De partij eindigt net boven de 10 procent. De jonge Conner Rousseau is er niet in geslaagd om voor een verrassing te zorgen. Door het tegenvallende resultaat van SP.A wordt Groen 0.1 groter in Oost-Vlaanderen. Björn Rzoska brengt Groen naar 10.5 procent, een stijging van 1.4 procentpunt.
Ten slotte was het ook uitkijken naar de linkse PVDA. De partij hoopte op een sterk resultaat in Oost-Vlaanderen. Volgens interne voorspellingen zou de PVDA 6 procent halen in Oost-Vlaanderen. Uiteindelijk eindigen ze in het Vlaams Parlement op 5.5 procent.
De uitslag van vijf jaar geleden, zag er zo uit:
De Wever beperkt schade in Antwerpen, Vlaams Belang wint fors
© belga
© BELGA
De N-VA heeft in Antwerpen de schade kunnen beperken. Maar ook hier boekte Vlaams Belang stevige winst.
De eerste resultaten uit Heist-op-den-Berg gaven meteen de tendens weer: verlies voor N-VA en CD&V, forse winst voor Vlaams Belang. Wel blijft de N-VA van Bart De Wever in Antwerpen veruit de grootste partij. Zowel voor de Kamer als het Vlaams Parlement blijft ze boven de dertig procent. Maar de monsterscore van vijf jaar geleden evenaart de N-VA niet. Kandidaat-premier Jan Jambon haalt federaal de meeste voorkeursstemmen (187.826), gevolgd door Tom Van Grieken (122.232) en Peter Mertens (46.802). Op Vlaams niveau is Bart De Wever met 242.386 voorkeursstemmen veruit de populairste politicus in Antwerpen.
Bij Vlaams Belang zien lijsttrekkers Filip Dewinter (Vlaams) en Tom Van Grieken (Kamer) een wederopstanding. In 2014 verloren ze maar liefst twaalf procentpunt in de provincie. Nu schurkt extreemrechts tegen de twintig procent aan. Zowel Vlaams als federaal wordt Vlaams Belang de op een na grootste Vlaamse partij. 'Zes jaar geleden waren we ten dode opgeschreven', verklaarde Filip Dewinter, die de Vlaamse lijst in Antwerpen trok. 'Nu is Vlaams Belang uit zijn as herrezen. Andere partijen zien nu zwarte sneeuw, het cordon moet doorbroken worden.' In zijn overwinningsspeech reikte Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken meteen de hand aan de andere partijen. 'In een democratie telt elke stem. Ik reik eenieder de hand die een beter Vlaanderen wil.'
N-VA-voorzitter en Antwerps burgemeester Bart De Wever, die kandidaat-minister-president is, feliciteerde Vlaams Belang en zei dat hij als grootste partij een Vlaamse regering wil vormen. Als hij minister-president zou worden, dan krijgt Antwerpen een andere burgemeester.
Regeringspartij CD&V deelt in Antwerpen mee in de klappen. Waar de partij in 2014 voor het Vlaams Parlement nog 20 procent haalde, strandt ze nu op 11,4 procent. Federaal moet ze vijf procentpunt prijsgeven, en komt ze ook uit 11,1 procent. De uitslag van Open VLD blijft rond de tien procent stabiel. In Mechelen wint Open VLD drie procentpunt en komen de liberalen uit op 17,1 procent, dankzij Vlaams lijsttrekker en Mechels burgemeester Bart Somers.
Van een groene golf is in Antwerpen geen sprake. De partij behaalt een lichte winst en komt net boven de elf procent uit. Meyrem Almaci en Kristof Calvo konden de verwachtingen niet helemaal inlossen. 'We zetten stappen vooruit, maar het mocht meer zijn', zei Almaci. 'Ik ben zeer fier.' Groen wordt in Antwerpen groter dan de SP.A. De socialisten blijven steken op 7,9 procent, en doen het zo nog slechter dan in 2014. In de stad Antwerpen moet Groen met 17,7 procent enkel de N-VA (29 procent) laten voorgaan. Vlaams Belang komt er uit op 13,9 procent. SP.A zakt weg tot 9,8 procent.
De PVDA deed het dan weer wel goed. In de stad Antwerpen haalt ze 11,7 procent. In de provincie komt de extreemlinkse partij van Peter Mertens boven de kiesdrempel uit. In 2014 miste Peter Mertens zijn zetel op een haar na. Nog eens vijf jaar zonder een Vlaamse zetel was een nachtmerriescenario.
Vlaams Belang zit N-VA op de hielen in Limburg
De burgemeester van Hasselt, Steven Vandeput. — © BELGAONTHESPOT
In Limburg heeft de N-VA een stevig verlies geïncasseerd, terwijl Vlaams Belang over de CD&V van Wouter Beke wipt.
De N-VA blijft de grootste partij in Limburg, zowel voor de Kamer als het Vlaams Parlement. Maar in 2014 ging ze er nog vlot over de dertig procent. Nu blijft de partij, aangevoerd door Zuhal Demir en Steven Vandeput, steken op 22 procent. De twee N-VA'ers haalden wel de meeste voorkeursstemmen in hun provincie. Op federaal niveau komt Wouter Beke op de tweede plaats, na Demir.
'De cijfers van Limburg zijn niet fijn voor ons', verklaarde Zuhal Demir aan Het Belang van Limburg. 'Ik vind dat de kiezer heel duidelijk gesproken heeft. Het wordt tijd dat alle partijen het signaal van de kiezer au sérieux nemen.'
Vlaams Belang wordt - zonder bekende namen - de tweede partij en wipt zo over de CD&V. Op Vlaams niveau haalt CD&V 19,2 procent, Vlaams Belang 20,2 procent. In de thuisprovincie van voorzitter Wouter Beke blijft CD&V zo onder de verwachtingen. Beke moet het bijvoorbeeld ontgelden in zijn eigen kanton Beringen: 4,3 procentpunt verlies. In Peer, Maaseik en Maasmechelen wist de extreemrechtse partij zelfs de meeste kiezers te verleiden. In Bree, Pelt en Riemst staan de christendemocraten bovenaan.
Heeft de CD&V in Limburg te lijden onder het afscheid van Jo Vandeurzen? 'Hij stond op onze lijst en heeft ontzettend goed werk geleverd', zegt Vera Jans (CD&V), die op de tweede plaats van de Vlaamse lijst stond. 'Daaraan zal het zeker niet gelegen hebben.' Wel is ze ontgoocheld in het resultaat van haar partij. 'We zien dat alle traditionele partijen achteruitgaan.'
De SP.A van Meryame Kitir verliest in Limburg 3,9 procentpunt en strandt op 13,8 procent. De PVDA komt met 5,6 procent boven de kiesdrempel uit. Groen boekt met 6,9 procent slechts een lichte winst. En Open VLD zakt licht tot 12 procent.
