De Raad van State oordeelde begin deze maand al dat de derdelanders die naar de rechter zijn gestapt nog even mogen blijven. De hoogste rechter van Nederland moest nog wel officieel uitspraak doen in deze zaken, en dat is donderdag gebeurd.
Derdelanders zijn mensen die in Oekraïne woonden toen daar de oorlog uitbrak, maar daar een tijdelijk verblijfsdocument hadden. Ze waren daar bijvoorbeeld voor werk of studie. In eerste instantie behandelde Nederland deze derdelanders net als andere vluchtelingen uit Oekraïne en vielen ze onder de zogenoemde Richtlijn Tijdelijke Bescherming. Door die Europese richtlijn hoefden ze geen asiel aan te vragen, mochten ze gebruikmaken van de gemeentelijke opvang en konden ze aan het werk.
Demissionair staatssecretaris Eric van der Burg besloot dat besluit vorig jaar terug te draaien, waarna een juridisch kat-en-muisspel volgde. De derdelanders stapten namelijk naar de rechter, en het was diezelfde Raad van State die in januari nog oordeelde dat de derdelanders inderdaad weggestuurd moesten worden. Maar toen de derdelanders vervolgens weer naar de rechter stapten, bleek dat er toch onduidelijkheid was rondom de Europese regels die gelden voor Oekraïense vluchtelingen.
De Raad van State wil nu uitsluitsel van het Europees Hof. Moeten derdelanders aan wie deze tijdelijke bescherming is geboden net zo lang onder de richtlijn vallen als andere Oekraïense vluchtelingen? Of mag dit eerder worden beëindigd als een EU-lidstaat dat wil?
Verwarrende situatie blijft bestaan
Normaal gesproken kan het wel een jaar duren voordat het Europees Hof met antwoorden komt, maar de Raad van State heeft gevraagd of dat sneller kan. De gehele richtlijn vervalt namelijk per 4 maart 2025. Het is nog niet duidelijk wat voor regels vanaf dat moment gelden voor Oekraïense vluchtelingen. Maar een antwoord van het Europees Hof is na die datum in ieder geval "niet meer relevant".
Tot die tijd blijft de huidige, verwarrende situatie van kracht. De honderden derdelanders die naar de rechter zijn gestapt, mogen waarschijnlijk blijven. De mensen die dat niet hebben gedaan, moesten van het ministerie alsnog asiel aanvragen of vertrekken.
Zeker 550 derdelanders zijn naar de rechter gestapt en mogen voorlopig blijven. Het is niet duidelijk hoeveel andere derdelanders nog in Nederland verblijven.