‘We zagen militaire uitrusting liggen, 1 of 2 kilometer van de grens, en konden niets doen’: Oekraïne wil af van beperking westerse wapens

De vrees dat Oekraïne westerse wapens gebruikt voor aanvallen op doelwitten in Rusland zelf is al twee jaar een van de belangrijkste redenen voor twijfel over de levering van met name langeafstandsraketten. Nu voert Oekraïne bij westerse landen toch de druk op om op grotere schaal aanvallen op Russisch grondgebied mogelijk te maken.

Kiev hoopt de huidige sabotagecampagne, waarbij met Oekraïense drones diep in Rusland wordt toegeslagen, te kunnen uitbreiden. Het Russisch verrassingsoffensief bij Charkiv heeft volgens Kiev opnieuw laten zien dat de Russische grensregio’s onder vuur moeten worden genomen.

Troepenopbouw

Week in week uit zagen de Oekraïense en Amerikaanse inlichtingendiensten de afgelopen maanden dat Rusland ongestoord een strijdmacht van zo’n 35.000 man wist op te bouwen. Met de Amerikaanse ATACMS-raket en het artilleriesysteem Himars had deze troepenmacht zware schade kunnen worden toegebracht.

De VS en hun bondgenoten staan niet toe dat Oekraïne met hun wapens aanvallen uitvoert op Russische grondgebied, uit vrees voor escalatie van de oorlog en de Russische reactie. Nadat Oekraïense parlementariërs vorige week in Washington een klemmend beroep hadden gedaan op hun collega’s om de gewenste inzet van de Amerikaanse wapens toch mogelijk te maken, probeerde president Volodymyr Zelensky het maandag opnieuw. “Wij onderhandelen met onze bondgenoten”, verzuchtte Zelensky. “Maar niets positiefs tot nu toe.”

Bang voor escalatie

Als het aan het Witte Huis ligt, krijgt Zelensky zijn zin niet. Hoewel president Joe Biden is de afgelopen twee jaar weliswaar van gedachten is veranderd wat betreft het sturen van Abrams-tanks, F-16’s en de ATACMS-raket, is toeslaan in Rusland een brug te ver voor de VS – Washington neemt de Russische nucleaire dreigementen zeer serieus. “Onze verwachting is dat ze de door ons geleverde wapens zullen blijven gebruiken tegen doelen in Oekraïne”, aldus de Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austin maandag.

De vraag is echter hoe lang de VS deze positie kunnen volhouden. Het Oekraïense leger en de spionagediensten waarschuwen al weken dat de Russen ook ten noorden van Charkiv troepen samentrekken om de regio Soemy binnen te trekken. Kiev moet nu al twee jaar toezien hoe de Russen hun grensregio’s, zoals Belgorod, gebruiken om de invasiemacht te bevoorraden en te versterken. Het Russische luchtruim wordt ingezet om met bommenwerpers kruisraketten en zware zweefbommen te lanceren.

“Wij zagen militaire uitrusting liggen, 1 of 2 kilometer van de grens, en konden niets doen”, aldus Oleksandra Oestinova, voorzitter van de parlementscommissie voor bewapening, vorige week tegen Politico over de Russische troepenopbouw bij Charkiv. Zondag kreeg Kiev in Washington echter bijval van Victoria Nuland, tot maart onderminister van Buitenlandse Zaken.

Legitiem doelwit

Volgens Nuland moeten de Amerikanen Kiev helpen bij het bestoken van de Russische bases in de grensregio’s. “Als de aanvallen rechtstreeks van over de grens komen, dan zijn deze bases een legitiem doelwit”, aldus Nuland tegen ABC News. “Ik denk dat het tijd is de Oekraïners meer hulp te bieden bij het aanvallen van deze bases in Rusland.”

Eerder liet de Britse minister van Buitenlandse Zaken David Cameron zich in soortgelijke bewoordingen uit. Oekraïne gebruikt de Britse kruisraket Storm Shadow – die een bereik heeft van zo’n 250 kilometer – vooral om Russische bases op de Krim aan te vallen. Die raket, en de Franse versie Scalp, zou Kiev ook goed kunnen gebruiken om de talloze militaire bases, hoofdkwartieren en opslagplaatsen in de oostelijke Russische grensregio’s aan te vallen.

“Oekraïne heeft dat recht”, aldus Cameron op de vraag of Britse wapens mogen worden gebruikt voor aanvallen in Rusland. Volgens Zelensky laat het Westen zich te veel leiden door de Russische dreigementen. “Iedereen is bang voor escalatie.” Maar eerdere dreigementen van het Kremlin voor nucleaire onheil om de levering van bepaalde westerse wapens tegen te houden, bleken tot nu toe vooral sabelgekletter.

Veilige zone

“Poetins veilige zone”, zo noemt militair deskundige George Barros van de Amerikaanse denktank Institute for the Study of War (ISW) het gebied in de grensregio’s met honderden belangrijke militaire doelwitten, waaronder vijftien luchtmachtbases.

Volgens Barros zou Oekraïne de Russen militair hard kunnen treffen als de VS toestaan dat het Amerikaanse wapentuig mag worden ingezet, bijvoorbeeld tegen de bevoorrading en de bombardementsvluchten. “Het idee dat Oekraïne moet wachten tot een grote hoeveelheid Russische militairen de grens nadert en oversteekt, voordat ze in actie mogen komen, is absurd”, aldus Barros vorige week in een analyse.