‘Denk bij het bouwen al aan de trillingen’
Delft
Rammelende koffiekopjes, muren met scheuren: omwonenden langs het spoor klagen regelmatig over voorbij denderende treinen. Trillingshinder leidt al bij 270.000 mensen tot ergernis en slaapgebrek. Soms klagen omwonenden zelfs over scheuren in de muren.
ProRail wil zulke problemen voorkomen bij nieuwe bouwprojecten langs het spoor. De spoorwegbeheerder heeft er daarom de afgelopen jaren bij tientallen gemeenten voor gepleit dat ze eisen stellen aan nieuwe huizen, aldus president-directeur Pier Eringa van ProRail.
Waarom verwacht u meer trillingshinder?
‘Het spoor zal de komende jaren intensiever worden bereden. Trillingen worden meestal veroorzaakt door zware goederentreinen. Maar in de toekomst ook vaker door passagierstreinen, als die geen 140, maar 160 of 180 kilometer per uur gaan rijden. Tegelijk wordt er veel gebouwd langs het spoor, het gaat om vele tienduizenden woningen. Omwonenden vinden ons plezierige buren als ze zelf vaak de trein nemen, maar anders ervaren ze eerder last van ons.
Meer bebouwing langs het spoor en een drukker gebruik van het spoor, die combinatie zal dus leiden tot meer trillings- en geluidsoverlast bij bestaande en nieuwe buren. Dat is een lastige puzzel.’
Waarom zouden gemeenten en bouwers moeten opdraaien voor trillingen die het spoor veroorzaakt?
‘Het is niet onze keuze om te gaan bouwen langs het spoor, je kunt ook een groenstrook aanleggen. Vergeleken met het wegverkeer zijn wij al zuinig met hoeveel ruimte we gebruiken: een spoorbaan heeft de capaciteit van een vierbaans autosnelweg. Dus ik zou zeggen: houd desnoods wat meer ruimte vrij. Maar ook met aanpassingen in de fundering van woningen kun je veel doen. Voorkomen is beter dan genezen.’
Nu al wordt op verschillende plekken geklaagd over trillingen. Zoals in dorpen langs de Betuwelijn, of in gemeenten als Oosterhout en Rosmalen. Die omwonenden voelen zich lang niet altijd serieus genomen door ProRail.
‘Ik krijg ook brieven van mensen die de koffiekopjes op tafel zien rammelen als er een goederentrein voorbijkomt. Maar daarmee staat niet automatisch vast dat de scheuren in hun muur ook door het spoor worden veroorzaakt. Het probleem is dat we te weinig weten van trillingen. Een oplossing moet ook écht helpen, of we nou een potje geld hebben klaarstaan of niet. Als vast komt te staan dat wij de schade veroorzaken, dan moeten we daar de volle verantwoordelijkheid voor nemen. ProRail moet geen tweede NAM worden.’
Waarom is trillingshinder hardnekkiger dan geluidsoverlast?
‘Over geluid weten we veel meer. We kunnen het al bij de bron bestrijden: dankzij superronde wielen en goed onderhouden spoorstaven kunnen treinen behoorlijk stil zijn. Geluidswallen zijn minder populair, want bewoners ervaren ze als een Berlijnse muur. Gelukkig zijn er tegenwoordig geluidswallen die minder hoog zijn, maar toch effectief. We zijn minder goed in het bij de bron aanpakken van trillingsnarigheid, bij de trein zelf. Trillingen verplaatsen zich niet door de lucht, maar in de bodem. Je moet dus maatregelen in de grond treffen. Maar of bijvoorbeeld matten van rubber onder het spoor helpen, hangt af van de bodemgesteldheid. Op dit punt kan ik omwonenden dus niet altijd verzekeren: geen zorgen. We hebben geen afdoende wapen tegen trillingen gevonden en we kunnen geen harde beloften doen.’
Hoe reageren gemeenten als u bij nieuwbouwplannen bij het spoor waarschuwt voor trillingsrisico?
‘Het wordt niet overal gewaardeerd als wij ons vingertje opsteken. Men is bang dat de bouw duurder uitvalt of dat de grond minder aantrekkelijk wordt. Ons doel is niet om plannen te saboteren, maar om te waarschuwen. Alle begrip voor de noodzaak om huizen te bouwen, de druk op de huizenmarkt is zó groot. Maar er mag later geen misverstand over bestaan wat ProRail ervan vindt.’ <
Tot enkele jaren geleden denderden er per etmaal 350 treinen over een viaduct door Delft. Nu is er een tunnel van 2,3 kilometer. Het levert bovengronds een zee van ruimte op, waar de komende jaren duizend tot vijftienhonderd woningen worden gebouwd. ProRail heeft in januari 2018 bij de gemeente aangedrongen op eisen of maatregelen in het bestemmingsplan voor ‘Nieuw Delft’, die bouwers verplichten rekening te houden met trillingen. In augustus heeft ProRail daar nogmaals op aangedrongen, omdat de gemeente zei geen goede mogelijkheden te zien om de regels aan te passen. ‘We hebben met ProRail het effect onderzocht van het spoorverkeer en trillingen in de tunnel op de toekomstige belendende bebouwing’, reageert een gemeentewoordvoerder. ‘Ook hebben we, na eerder onderzoek van ingenieursbureau ABT, aan kopers handreikingen gedaan voor maatregelen. Of en zo ja welke maatregelen genomen worden, is aan de kavelkopers.’ De gemeente benadrukt dat trillingshinder subjectief is. ‘Het is als een druppelende kraan. De een heeft er last van, de ander niet.’
