De val van een politieke gigant: Lia van Bekhoven over de neergang van de Britse Tory’s

Dat de Tory’s zouden verliezen, was op voorhand al duidelijk. De vraag was vooral: met hoeveel verliezen ze?

“Dit is het grootste verlies in veertig jaar geworden voor de Conservatieven in een lokale verkiezing. Al denk ik dat de symboliek van een handvol uitslagen doorweegt, zoals het verlies in Londen en vooral in de West-Midlands.

“Die regio, met Birmingham als belangrijkste stad, was een modelregio voor de partij. De partij werd geleid door Andy Street, een gematigde zakenman en het gezicht van een moderne Conservatieve Partij. Hij koos niet voor het populistische pad dat premier Rishi Sunak bewandelde, waardoor hij een presentabel gezicht werd en alom populair. Het was de hoop van Sunak dat Street zou vasthouden aan zijn zetel om zo het verlies van honderden gemeenteraadszetels op te vangen. Maar Street verloor nipt. Dat is een opdoffer die Sunak maar moeilijk uitgelegd krijgt.

“Lang verhaal kort: na deze verkiezingen is het tot de Conservatieve Partij doorgedrongen dat het pleit beslecht wordt bij de volgende algemene verkiezingen, hoe lang Sunak ook wacht om die uit te schrijven – het moet binnen het jaar zijn. Labour ligt al twee jaar voor in de peilingen, de laatste tijd met 20 procent. Sunak heeft veel geprobeerd om het tij te keren, zonder succes. Ik vermoed dat Conservatieve politici de komende dagen zullen pleiten om de verkiezingen niet vooruit te schuiven. Sunak doet precies dat, in de hoop dat er toch nog iets gebeurt. Maar hoe langer je wacht, hoe minder restanten er zijn om een nieuwe partij op te bouwen.”

Hetzelfde geluid klinkt in een commentaarstuk van oud-minister van Binnenlandse Zaken Suella Braverman in The Telegraph: ‘De Tory’s moeten veranderen, of ze worden weggeveegd.’

“Het einde van Conservatieve partij zoals we die nu kennen, is nabij. Ze was bijna 350 jaar lang de succesvolste partij in het Westen: niemand heeft zo veel en zo dominant verkiezingen gewonnen. Dat gaat niet meer gebeuren. Dit is het begin van het einde van de Conservatieven als grote, landelijke partij.

“Je merkt gewoon dat Britse kiezers Sunak niet meer moeten. Wat hij ook doet of zegt, het maakt niet meer uit. Als Sunak vandaag zou zeggen dat hij een medicijn had ontdekt tegen kanker, dan zou de reactie zijn: ‘Waarom heb je daar zo lang mee gewacht?’

“Daarmee bedoel ik: het heeft niets te maken met Labour. Die partij gaat de volgende verkiezingen niet winnen, de Conservatieven gaan ze verliezen. Labour heeft geen aantrekkelijke boodschap of leider zoals in 1997, toen Tony Blair Groot-Brittannië radicaal wilde veranderen – ook omdat daar toen een pot geld voor was. Beide voorwaarden ontbreken nu.”

Is het zoals The Guardian schrijft, dat ‘de kiezers duidelijk de Conservatieven eruit wilden hebben, maar onduidelijk wie ze daarvoor in de plaats wilden hebben’? Ook de Greens en Liberal-Democrats wonnen.

“Precies. Al ga je dat niet zien in de parlementsverkiezingen: die zal Labour wel winnen. Waarom? Omdat Schotland veel zetels voor die partij zal leveren. Ook stemmen kiezers daar nog veel meer dan bij de lokale verkiezingen tactisch: niet per se op de partij die hun voorkeur uitdraagt, maar op de partij die de meeste kans heeft om de Conservatieven uit de regering te houden.”

Wat is de positie van Sunak nu?

“Vooraf zeiden sommigen dat als Sunak één of twee symbolische posten zou verliezen – wat gebeurde – dat er dan een nieuwe leider moest komen. Inmiddels is iedereen ervan overtuigd dat Sunak beter kan blijven zitten. Het lijkt erop dat iedereen accepteert dat er niets meer gedaan kan worden. Iedereen bereidt zich al voor op het leven als oppositiepartij na de volgende verkiezingen.”