"Sorry Pieter!": Ronald Plasterk, genoemd als premier van Nederland, excuseert zich bij Pieter Omtzigt voor incident tijdens formatie
Ronald Plasterk (PVDA), genoemd als premier van de nieuwe regering in Nederland, heeft in een ingezonden briefje in de krant De Telegraaf zijn excuses aangeboden aan Pieter Omtzigt, de leider van de coalitiepartij Nieuw Sociaal Contract (NSC). De twee hadden in een eerdere fase van de regeringsvorming, toen Plasterk informateur was, een aanvaring.
Wat is de achtergrond?
Bijna een half jaar na de verkiezingen is er in Nederland een akkoord over een nieuwe, rechtse regering. De radicaal-rechtse PVV, de liberale VVD, de NSC van voormalig CDA-kopstuk Pieter Omtzigt en de boerenpartij BBB gaan de komende jaren samen regeren. Over de naam van de nieuwe premier is nog geen duidelijkheid. Onder andere de naam van Ronald Plasterk (PVDA), die in een eerdere fase van de regeringsvorming informateur was, wordt genoemd.
In december werd Ronald Plasterk, voormalig minister voor PVDA, aangesteld als informateur in Nederland, nadat hij eerder al verkenner was geweest. Plasterk voerde als informateur gesprekken met Geert Wilders (PVV), Dilan Yesilgöz-Zegerius (VVD), Pieter Omtzigt (NSC) en Caroline van der Plas (BBB) over de vorming van een nieuwe regering.
In februari trok de NSC zich onverwacht terug uit de gesprekken. Dat kondigde Pieter Omtzigt aan in een interview aan Nederlandse media, zonder dat de andere onderhandelende partijen en informateur Plasterk van iets wisten.
Volgens Omtzigt had praten op dat moment voorlopig niet veel zin meer. Hij verklaarde dat de beslissing grotendeels te maken had met de staat van de Nederlandse overheidsfinanciën. Die zou zorgwekkender zijn dan gedacht. Omtzigt verweet informateur Plasterk dat die hem daar te laat van op de hoogte had gebracht.
Plasterk ontkende dat en verweet Omtzigt bovendien een gebrek aan respect voor het 'instituut informateur'. In het debat in de Tweede Kamer over de beslissing van de NSC vertelde Plasterk ook dat Omtzigt de dienstwagen van de informateur gebruikt had om naar een hotel in Den Haag te rijden. Daar vertelde hij aan journalisten dat hij de onderhandelingen zou verlaten. Omtzigt op zijn beurt was woest over die onthulling.
"Onnodig en misplaatst"
Het is over het dienstwagen-incident dat Plasterk nu in een kort ingezonden briefje in de Nederlandse krant De Telegraaf zijn excuses aanbiedt. Hij geeft daarin toe dat hij een fout heeft gemaakt door te praten over wat zich achter de schermen van de gesprekken heeft afgespeeld.
"Mij is veel gevraagd hoe ik erop terugkijk dat ik in het debat over de eerste informatieronde heb verteld dat de dienstauto van de informateur gebruikt was. Ik hecht eraan te stellen dat ik dat niet had moeten doen, het was onnodig en misplaatst", schrijft Plasterk.
"Ik heb er nadien daarom persoonlijk mijn excuses voor gemaakt bij Pieter Omtzigt en herhaal die graag publiek: sorry Pieter!"
Wie wordt premier?
Een maand na de aankondiging van Pieter Omtzigt gingen de PVV, de VVD, het NSC en de BBB toch weer om de tafel zitten. De onderhandelingen gingen over de vorming van een nieuwe regering, zij het een 'extraparlementaire regering'. Dat betekent dat niet alle ministers uit het parlement of de politiek zullen komen.
Eerder deze week bereikten de 4 partijen dan een 'onderhandelaarsakkoord' over zo'n regering. De helft van de regeringsleden moeten mensen met politieke ervaring zijn, de andere helft moet van buiten de politiek komen.
Wie de nieuwe premier moet worden, is nog niet duidelijk. De partijen zeggen dat ze dat in een later overleg zullen beslissen. Een van de namen die genoemd wordt, is die van Ronald Plasterk. Volgens analisten is het dan ook geen toeval dat die excuses nu gemaakt worden.
Nog enkele weken geduld
Het zal allicht nog enkele weken duren voor de nieuwe regering op poten staat. Volgende week gaat Richard van Zwol, die informateur was, aan de slag als formateur. Hij moet een kabinet met ministers samenstellen.
Door het "bijzondere karakter" van de regering verwacht Van Zwol dat dat langer zal duren dan gebruikelijk. Hij moet het eerst met de 4 partijen eens worden over wie welke ministers en staatssecretarissen krijgt, en welke namen daarop geplakt wordt. De kandidaten moeten vervolgens naar de Tweede Kamer om vragen te beantwoorden over hun geschiktheid en motivatie. Het is de eerste keer dat dat gebeurt.
Pas ten vroegste eind juni zou de nieuwe Nederlandse regering officieel voorgesteld kunnen worden bij koning Willem-Alexander. Daarna moet de nieuwe regering de hoofdlijnen uit het akkoord nog uitwerken in een regeerprogramma.