Gratis entree voor mensen die een hakenkruis dragen: Duits theater onder vuur
Met een hakenkruis gratis naar de première van de toneelvoorstelling Mein Kampf of bij het kopen van een kaartje een davidster op de borst gespeld krijgen uit solidariteit met de joodse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog: het Duitse theater Konstanz krijgt heel wat klachten over een ophefmakende voorstelling. En dat uitgerekend vandaag, op de geboortedag van nazileider Adolf Hitler.
Al dagen regent het klachten bij justitie in Duitsland over de voorstelling van regisseur Serdar Somuncu in de Duitse stad Konstanz. De Duits-Israëlische gemeenschap en de Vereniging voor christelijk-joodse samenwerking in Konstanz roepen mensen op om vooral niet naar de voorstelling te komen, en al helemaal niet met het omstreden nazisymbool, waarvan het in Duitsland overigens verboden is het te dragen.
De politie vreest op haar beurt dat neonazi’s de gelegenheid zullen aangrijpen om massaal naar de universiteitsstad nabij de grens met Zwitserland te komen.
Wegwuiven
Regisseur Serdar Somuncu wuift de kritiek intussen weg. Een hakenkruis voor een gratis toegangskaart is niet smakeloos, en het is ook geen ordinaire pr-stunt. De Duits-Turkse acteur, regisseur en komiek, die geregeld overhoop ligt met zijn landgenoten vanwege zijn vaak beledigende en harde grappen, zegt dat hij wilde uitvinden hoe snel mensen gecorrumpeerd kunnen worden voor een beetje geld. Bovendien zou zijn initiatief mensen confronteren met racisme, rechts-radicalisme en antisemitisme. "Wij hebben vanaf het begin gezegd: wij willen niet dat toeschouwers op afstand beleven wat er in de vorige eeuw is gebeurd. Wij willen de toeschouwers duidelijk maken dat het hier op dit ogenblik weer gebeurt", aldus Somuncu in de Duitse media.
Somuncu is wel wat ophef gewend. Zo brak hij jaren geleden door met een eveneens Mein Kampf geheten voorstelling, waarin hij voorlas uit en komisch commentaar gaf op Hitlers beruchte boek over Duitsland, ras en politiek. Neonazi’s waren woest en Somuncu moest zijn voorstelling vaak onder politiebegeleiding en in kogelvrij vest spelen. Toch zou hij er maar liefst 1.428 keer mee op het podium staan in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland.
Vijftig belangstellenden
Voor zijn huidige voorstelling Mein Kampf, een bewerking van een satirisch toneelstuk van de Hongaars-Joodse toneelschrijver George Tabori, staan vooralsnog veertien optredens gepland. Ruim vijftig belangstellenden hebben zich volgens het theater in Konstanz al voor een vrijkaartje gemeld, verdeeld over de première en de volgende voorstellingen. De mensen met een hakenkruis maken ook deel uit van de enscenering, doordat het nazisymbool tijdens donkere momenten in de zaal oplicht. Overigens krijgen niet meer dan tien mensen per avond een vrijkaartje, op een theaterzaal van 396 plaatsen.
Mein Kampf speelt zich in zijn geheel af in Wenen, waar een jonge Adolf Hitler net is gezakt voor de kunstacademie en in een tehuis voor kansarmen woont. Hitler is zwaar teleurgesteld omdat zijn artistieke toekomstplannen in duigen zijn gevallen nadat hij te horen had gekregen dat hij maar beter huisschilder kon worden. Maar dan wil de ironie dat Hitlers kamergenoot, de joodse bijbelverkoper Schlomo Herzl, de latere Duitse führer en grootste vijand van zijn volk adviseert om de politiek in te gaan.
Mein Kampf is geen historische reconstructie, maar een stuk over goed en kwaad. Het toneelstuk ging in 1987 in Wenen in première en werd twee jaar later voor het eerst in Nederland opgevoerd, in een enscenering van Johan Doesburg bij Toneelgroep Amsterdam.