Indiaas wonderkind Gukesh schaakt steeds met stoïcijnse blik

Hij wist zich eind december op het laatste moment nog tussen de deelnemers aan het kandidatentoernooi in Toronto te wringen. Daar streden acht topschakers afgelopen weken om het recht wereldkampioen Ding Liren uit te dagen.

Nu wacht de nog maar 17-jarige Indiër Dommaraju Gukesh zowaar het allerhoogste podium. Na zijn winst in Canada, waar hij hoger ingeschaalde tegenstanders als Hikaru Nakamura, Fabiano Caruana en Ian Nepomniasjtsji achter zich liet, mag hij het eind dit jaar tegen Ding opnemen (datum en locatie zijn nog nader te bepalen). Als hij de ernstig met zichzelf worstelende Chinees weet te kloppen, wordt hij op zijn 18de de jongste wereldkampioen aller tijden. Hij zal dan Garri Kasparov aftikken. Die was in 1985 22 toen hij Anatoli Karpov versloeg.

Statistiek illustreert jong talent. Gukesh was 12 jaar, 7 maanden en 17 dagen oud toen hij de titel grootmeester behaalde. Alleen de Oekraïner Sergey Karjakin was 17 dagen jonger toen hij de kaap nam. Intussen is de Amerikaan Abhimanyu Mishra sinds juni 2021 de jongste grootmeester: hij was toen 12 en nog geen 5 maanden. Als 16-jarige passeerde Gukesh de rating van 2.700. Op die leeftijd bracht hij als jongste ooit de toenmalige wereldkampioen Magnus Carlsen een nederlaag toe.

De Indiër, steevast begeleid door zijn vader die zijn praktijk als arts opgaf om Dommaraju te vergezellen, was twee keer van de partij op het Tata Steel Schaaktoernooi in Nederland. In 2023 eindigde hij als twaalfde, begin dit jaar verloor hij in een tiebreak om de eindzege van de Chinees Wei Yi. Toernooidirecteur Jeroen van den Berg had hem eerder gesignaleerd op Tata Steel Chess in India, waar jonge schakers voor eigen publiek kunnen proefdraaien.

“Toen hij hier voor het eerst kwam, was hij voorzien voor de challengers, het op één na hoogste niveau. Maar hij had zo’n groeispurt in zijn rating gemaakt dat we hem overhevelden naar de masters.” Hij omschrijft hem als een bescheiden, introverte jongen. Hij meldde zich steevast als een van de eersten in de speelzaal. “Dan kijkt hij niet op of om. Hij is zeer geconcentreerd en laat zich niet afleiden.”

De Nederlandse schaker Max Warmerdam zat drie keer tegenover Gukesh aan het bord. “Hij schuwt hele complexe situaties niet en weet zich daar goed doorheen te manoeuvreren.” Dat de Indiër weinig emoties toont, maakt het er niet eenvoudiger op. “Hoe hij er voorstaat, is niet aan zijn gelaatsuitdrukking af te lezen.” Een bewering van Gukesh dat hij tot voor kort nauwelijks met schaakcomputers werkte (“ik vind zelf wel de beste zet”) moet volgens Warmerdam worden genuanceerd. “Jonge Indiërs hebben voltijdse coaches. Reken maar dat die zich met schaakcomputers voorbereiden.”

Ongeacht het resultaat van het aanstaande wereldkampioenschap is zeker dat Gukesh begin 2025 weer van de partij zal zijn in Nederland. Directeur Van den Berg: “We hebben hem eerder vastgelegd. Dat was een goede zet.”