Europa ligt overhoop over migratiebeleid

1. Merkels regering wankelt

In Duitsland zit het er bovenarms op tussen bondskanselier Angela Merkel (CDU) en haar minister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer (CSU). Die wil vluchtelingen terugsturen aan de Duitse grens. Merkel zegt njet. Er wordt al gespeculeerd over het einde van haar regering.

Horst Seehofer is net als Merkel een christendemocraat maar van de Beierse CSU. Zijn partij en de CDU van Merkel bundelen al sinds 1949 de krachten. Beide partijen vormden enkele maanden geleden een coalitie met de socialistische SPD. In die zogenaamde GroKo, de grote coalitie, ging alles zijn gangetje tot Seehofer eind vorige week zijn migratieplan uit de doeken deed: vluchtelingen die al in een ander Europees land geregistreerd zijn, wil hij aan de grens tegenhouden en terugsturen. Hij dreigde ermee daar al vandaag mee te beginnen, met of zonder de goedkeuring van Merkel.

De bondskanselier is resoluut tegen. Zij wil op de volgende Europese top, die op 28 juni plaatsvindt, overleggen over een eerlijke verdeling van de vluchtelingen over de Europese lidstaten. De meeste Duitsers vinden haar aanpak van de vluchtelingencrisis maar niks: volgens een peiling van Bild am Sonntag is 57 procent tegen. En uit een enquête van nieuwszender ARD blijkt dat 62 procent van de Duitsers vluchtelingen wel degelijk aan de grens wil terugsturen. De derde coalitiepartner, de SPD, steunt Merkel.

Als minister van Binnenlandse Zaken Seehofer doorzet en vandaag effectief vluchtelingen begint terug te sturen, kan Merkel niet anders dan hem ontslaan. Wellicht stappen de andere CSU-ministers dan ook op. Maar zonder de CSU heeft de Grote Coalitie geen meerderheid. De Groenen zouden de CSU kunnen vervangen maar de vraag is of Merkel dan bondskanselier kan blijven. Nieuwe verkiezingen wil niemand, want dat zou alleen maar de extreemrechtse partij Alternative für Deutschland (AfD) ten goede komen. Wellicht zal Seehofer niet meer doen dan zijn plan 'voorbereiden' en met het echt terugsturen van vluchtelingen wachten tot na de Europese top. Zo lijdt hij geen gezichtsverlies én zet hij zijn bondskanselier niet voor schut.

Hoewel hij wellicht niet van plan is door te zetten, had Seehofer een goede reden om zijn vluchtelingenplan nu te lanceren. In oktober zijn het deelstaatverkiezingen in Beieren en met een hard migratiestandpunt hoopt hij de AfD wat wind uit de zeilen te nemen.

Italië weigert reddingsboten toe te laten

De extreemrechtse Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken en vicepremier Matteo Salvini toonde zich op Facebook en Twitter opgetogen over de aankomst van reddingsschip Aquarius in de Spaanse havenstad Valencia. "Er is iets aan het veranderen. Wij zijn niet langer de deurmat van Europa. Voor het eerst meert een schip uit Libië, dat op weg was naar Italië, in een ander land aan."

Eerder had Italië geweigerd om de Aquarius te laten aanmeren. En dit weekend liet Salvini weten dat ook schepen van Sea-Eye en Mission Lifeline niet langer welkom zijn. Volgens hem hebben beide ngo's zich voor de kust van Libië geposteerd om "een lading door smokkelaars achtergelaten mensen" op te pikken. "Deze heren weten dat Italië niet langer medeplichtig wil zijn aan illegale immigratie, dus zullen ze andere (niet-Italiaanse) havens moeten vinden om aan te meren", aldus Salvini. Mission Lifeline retweette die boodschap. "Wanneer fascisten reclame voor ons maken...", voegde de organisatie eraan toe.

Dat hij een fascist werd genoemd, schoot bij Salvini van de extreemrechtse regeringspartij Lega in het verkeerde keelgat. Prompt eiste Italië dat Nederland beide schepen - die onder Nederlandse vlag varen - zou terugroepen. "Wij zijn de baas in ons eigen huis. De goede tijden voor jullie zijn echt voorbij, begrepen? Beledigingen en bedreigingen houden ons niet tegen", sneerde Salvini in zijn gekende stijl.

Francken wil illegale immigratie 'niet meer belonen'

Volgens staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) moet iedereen die illegaal de EU probeert binnen te komen het recht op asiel verliezen. Dat zei hij in Het Nieuwsblad. Francken verwijst naar het Australische model, dat werkt met zo'n zwarte lijst. "Sinds dat systeem bestaat, zijn er geen doden meer", zei Francken aan de VRT. "Ik wil de slechte opvangomstandigheden niet kopiëren, wel het principe: illegale migratie mag niet meer beloond worden. Anders stopt het nooit."

Francken wil de asielloketten in Brussel sluiten en vluchtelingen enkel via VN-kampen in oorlogsgebied een aanvraag laten indienen. Echte vluchtelingen moeten geholpen worden, zegt Francken, die benadrukt dat het om zijn persoonlijk standpunt gaat.

Zijn passage viel niet in goede aarde bij coalitiepartner CD&V. De internationale verplichtingen, waar prominente N-VA'ers zich de afgelopen maanden achter schaarden, zijn duidelijk volgens CD&V-voorzitter Wouter Beke. "Waar men in Europa aankomt, moet men asiel aanvragen. Maar het kan niet dat een aantal lidstaten al het werk doen en andere lidstaten terugplooien op zichzelf."

In het VTM Nieuws schaarde N-VA-voorzitter Bart De Wever zich achter zijn staatssecretaris. "Als mensen niet meer in Europa kunnen geraken, zullen ze er niet meer voor betalen", zei De Wever. "Met die mensenhandel wordt enorm veel geld verdiend. Daar moet Europa een einde aan maken door de grenzen te sluiten. Anders verdrinken mensen op zee en zijn er drama's met mensen die hier ronddwalen maar die geen papieren hebben. De meeste mensen die in Valencia met die boot (de Aquarius, red.) aankomen, zullen nooit asiel krijgen."

Dat benadrukte Francken eerder: "Er zitten grote aantallen bij uit Bangladesh. Dat is 9.000 km van Libië plus er is geen oorlog", tweette Francken. "Zij vliegen via Turkije naar Tripoli en dan via boot naar de EU. Welke recht hebben zij om zo in EU te komen? Waar zijn we toch mee bezig?!" Slechts 3,7 procent van de migranten uit Bangladesh wordt erkend als vluchteling, zegt hij. Volgens Artsen Zonder Grenzen waren er onder de 629 migranten drie met de Bengalese nationaliteit, waarna Francken zijn post aanpaste. De meeste migranten kwamen uit Nigeria (117), Sudan (63) en Eritrea (58).

Waarop die tweet gebaseerd was? Op... een tweet, van een Nederlandse journalist ter plaatse.

Eind juni is er een Europese top. Volgens De Wever staat de Europese Unie op een zucht van een kentering in zijn migratieaanpak. "Ik stel vast dat onze migratiestandpunten vandaag mainstream zijn in de Europese Unie", zegt De Wever. "Je ziet dat het standpunt in Italië doordringt en dat de Duitse regering daar bijna over struikelt. Het komt er nu op aan dat de Belgische regering de juiste standpunten inneemt. En ja, we hebben binnen de regering nog ons werk te doen."

Bij CD&V is te horen dat het feit dat Francken zijn persoonlijk standpunt verkondigt, de zaak niet echt vooruithelpt. Premier Michel was niet bereikbaar voor commentaar.