De rekening weggooien is het nieuwe rood staan
Steeds minder Nederlanders lenen geld of staan rood bij de bank. In plaats daarvan blijft de rekening voor energie, zorgverzekering of huur vaker onbetaald. Bij 5 tot 7 procent van de huishoudens leidt dat inmiddels tot ernstige problemen: daar wordt de energie afgesloten of laten schuldeisers beslag leggen op het loon.
Dat blijkt uit onderzoek van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud). De economische voorspoed klinkt door in de resultaten. 38 procent van de Nederlandse huishoudens kan lastig rondkomen. Dat zijn er minder dan bij vergelijkbare eerdere onderzoeken in 2012 en 2015. Toen zat 45 procent in financieel zwaar weer. Aan het onderzoek deden ruim 2.500 volwassenen mee.
‘Het mooie is dat het met heel veel Nederlanders beter gaat’, reageert Nibud-directeur Arjan Vliegenthart. ‘Het slechte nieuws is dat de groep die ernstige problemen heeft niet krimpt.’ Hoewel de crisis achter de rug is, kampen ruim 700.000 huishoudens met wat het Nibud ‘ernstige betalingsproblemen’ noemt. Daar gaat vaak een scheiding, ontslag of arbeidsongeschiktheid aan vooraf. De helft weet volgens het budgetinstituut niet waar ze terechtkunnen met hun problemen.
Wat opvalt, is dat steeds meer Nederlanders huiverig blijken om zich in de schulden te steken. Een op de drie ondervraagden leent geld. In 2015 was dat nog 43 procent. Met name leningen bij de bank, postorderbedrijven als Wehkamp en creditcards zijn minder geliefd. Ook rood staan op de betaalrekening heeft aan populariteit ingeboet.
Dit zijn de nieuwe gevolgen van rood staan
Staat u weleens rood? Grote kans dat u binnenkort in het gevreesde BKR-register terechtkomt, vanwege aangescherpte regels. Dat kan van invloed zijn op de hoogte van uw hypotheek. Lees hier meer over de gevolgen.
Eindelijk je persoonlijke financiën op orde: zo doe je dat
Misschien klinkt dit herkenbaar: ooit heb je ingesteld dat je duizend euro in de min mag staan en dat is inmiddels een gewoonte geworden. Dat gebeurde ook bij Volkskrant-verslaggever Anna van den Breemer. ‘Sta ik tweehonderd euro in de min dan is mijn eerste gedachte: ‘Ik heb nog achthonderd te besteden.’’ Meteen stopzetten, dat rood staan, zegt accountant en blogger Marjan Heemskerk. ‘Want eigenlijk heb je dat geld niet. Rood staan is een vorm van lenen, waar je rente over betaald en veel ook.’ Lees hier alle tips om je financiën op orde te krijgen.
Steeds meer wanbetalers
Daar staat een forse stijging van het aantal wanbetalers tegenover. Een op de drie respondenten betaalt rekeningen weleens te laat, tegenover een kwart in 2015. Vooral de factuur voor de zorgverzekering blijft vaak liggen, gevolgd door die van het energiebedrijf. Dit terwijl mensen aangeven dat juist die rekeningen voor hen prioriteit hebben. Echt gevaarlijk wordt het volgens het Nibud als ook de schadeverzekering niet betaald wordt. Gaat er in dat geval iets mis, dan kan dat een levenslange financiële strop opleveren.
Dat de zorgrekening de eerste is die mensen niet betalen, ligt volgens Marie-José van Gardingen van zorgverzekeraar CZ voor de hand. ‘Ook al maken ze geen geld meer over, ze blijven tóch verzekerd. Daarin is de zorgverzekering uniek.’ Dat betekent niet dat te laat betalen zonder consequenties blijft. Na zes maanden van aanmaningen en extra kosten melden zorgverzekeraars klanten aan als wanbetaler bij het Centraal Administratie Kantoor. Daar betalen ze voor straf méér zorgpremie, die bovendien wordt ingehouden op hun salaris of uitkering.
Moet die aanpak nog strenger, om ervoor te zorgen dat klanten hun zorgrekening wel op tijd gaan betalen? Integendeel, vindt Van Gardingen van CZ. Die zorgverzekeraar gooit het sinds een jaar of vijf juist over een heel andere boeg. ‘In plaats van mensen op te jagen, bijvoorbeeld door incassobureaus op ze af te sturen, proberen we ze te helpen. Welk bedrag kun je wél betalen? We zien dat mensen door die opstelling eerder genegen zijn mee te werken.’ Dat kan verklaren waarom, ondanks de slechte betalingsmoraal, het aantal officiële wanbetalers in de zorg sinds eind 2014 daalt: van bijna 300.000 naar een kleine 230.000 mensen.
Energierekening fors omhoog
Door hogere belastingen en gasprijzen valt de energierekening in 2019 aanzienlijk hoger uit. Prijsvergelijkers stellen dat een gemiddeld gezin in 2019 ruim 300 euro extra kwijt is aan gas en elektriciteit. Eneco houdt het op een gemiddelde stijging van 13 euro per maand, oftewel ruim 150 euro op jaarbasis.
Die lastenverzwaring is extra alarmerend aangezien de energierekening, na de zorgverzekering, nu al het vaakst te laat voldaan wordt. ‘Een reëel risico’, bevestigt directeur Arjan Vliegenthart van het Nibud. ‘Als de energierekening hoger uitvalt, groeien ook de potentiële schulden bij wanbetaling.’
Bij één op de twintig ondervraagden in het onderzoek had dat naar eigen zeggen de afgelopen jaren al de zwaarste consequentie tot gevolg: hun energie werd afgesloten. Liander, dat het energienetwerk in grote delen van Noord- en Midden-Nederland beheert, kan dat cijfer niet bevestigen. Op jaarbasis komen er zo’n 18.000 verzoeken binnen van energieleveranciers om wanbetalers af te sluiten. Maar in de meeste gevallen blijkt die ingrijpende maatregel alsnog te kunnen worden afgewend, laat een woordvoerder weten.