Waarom hoor ik alleen commotie over Van Lienden en niet over zijn partners, Bernd Damme en Camille van Gestel?
"Sywert van Lienden is inderdaad degene die de meeste aandacht krijgt. Dat komt doordat hij van de drie ondernemers de bekendste is door zijn mediaoptredens. Ook heeft hij van de drie de grootste winst gemaakt. Daardoor krijgt hij de meeste kritiek."
"Overigens merken ook de andere twee in hun dagelijks leven veel van hun 'pariastatus'. Zo zei de advocaat van Damme tijdens de rechtszaak maandag dat zijn cliënt wordt bespuugd en uitgescholden als hij buitenkomt."
"Voor de Staat en de Stichting Hulptroepen Alliantie is er weinig onderscheid. Dat is de stichting die Van Lienden en zijn twee zakenpartners in 2020 hebben opgericht, maar waar zij inmiddels uit zijn gegooid. De Staat en de stichting hebben de drie gezamenlijk voor de rechter gesleept. Ook het Openbaar Ministerie (OM) doet onderzoek naar alle drie. Juridisch wordt er dus weinig verschil gemaakt."
Worden de betrokken bewindslieden van het ministerie van Volksgezondheid vervolgd? Lopen zij ook risico?
"Tegen de bewindspersonen die zijn betrokken bij de mondkapjesdeal loopt momenteel geen strafrechtelijk onderzoek. Het OM heeft zijn pijlen gericht op Van Lienden en zijn twee zakenpartners. Vooralsnog zijn er geen aanwijzingen dat ministers of staatssecretarissen een onderzoek tegemoet kunnen zien. Dat geldt ook voor de betrokken ambtenaren."
Waaruit blijkt dat er volgens het OM oplichting, witwassen en verduistering heeft plaatsgevonden?
"Het OM is nog bezig met het onderzoek. Waar de verdenkingen op zijn gebaseerd is daarom nog niet in detail duidelijk. Maar het OM wijst wel op de tegenstrijdigheid tussen de 'om niet'-verklaringen van Van Lienden en het feit dat hij in werkelijkheid winst heeft gemaakt."
"Een ander verwijt is dat een aantal zorginstellingen bij Van Liendens stichting beschermingsmiddelen heeft besteld, maar dat hij daar facturen voor stuurde vanuit zijn bv. De opbrengsten van de bv zijn vervolgens doorgesluisd naar de persoonlijke holdings van Van Lienden en zijn compagnons."
Welke straf kan Van Lienden krijgen?
"De zitting van maandag was een civiele zaak en geen strafzaak. Dat betekent dat de rechter geen celstraf of boete kan opleggen. Wel kan het zijn dat Van Lienden en zijn kompanen hun miljoenen moeten inleveren, bijvoorbeeld als ze besluiten hierover een schikking te treffen."
"Daarnaast onderzoekt het Openbaar Ministerie de deal. Of dit leidt tot een strafzaak is nog niet bekend. Van Lienden wordt in ieder geval verdacht van fraude en oplichting en mogelijk ook verduistering. In theorie kun je hier een jarenlange celstraf voor krijgen, maar dat betekent niet dat het OM dit ook zal eisen in een eventuele strafzaak."
Wat is er waar van de claim van Van Lienden dat hij van slechts 15 euro per week leeft en geen recht heeft op rechtsbijstand?
"Of hij daadwerkelijk moet rondkomen van 15 euro per week is moeilijk na te gaan. We hebben geen inzicht in het huishoudboekje van hem en zijn partner. Maar het is wel zo dat er beslag ligt op alle bezittingen van Van Lienden. Dan gaat het dus niet alleen om de miljoenen die hij met de deal verdiende, maar ook om andere bezittingen, zoals spaargeld of zijn huis. Genieten van zijn miljoenen zit er dus niet in."
"Hij lijkt inmiddels wel rechtsbijstand te krijgen. Een paar dagen geleden heeft een advocaat, Jaap-Willem Roozemond, zich gemeld bij Van Lienden om hem gratis bij te staan. Dinsdag diende bij de rechtbank een kort geding om het beslag op Van Liendens bezittingen op te heffen, zodat er geld vrijkomt om alsnog een advocaat te kunnen betalen. Daar heeft de rechter nog geen uitspraak over gedaan."
Is er een kans dat Van Lienden en zijn kompanen door een uitspraak van de rechter alsnog het geld in bezit krijgen?
"In principe heeft Van Lienden het geld al in bezit, alleen is daar nu beslag op gelegd. Om daadwerkelijk over het geld te kunnen beschikken, moeten ze een paar stevige hordes nemen. Ten eerste moet hij de civiele rechtszaak tegen de Staat en de stichting winnen. Daarnaast loopt er nog een onderzoek van het Openbaar Ministerie. Ook dat zou in het voordeel moeten aflopen van Van Lienden en zijn zakenpartners. Er is dus nog een lange weg te gaan."
"Overigens heeft Van Lienden al aangegeven bereid te zijn afstand te doen van zijn miljoenen, als dit ervoor zorgt dat hij verder kan met zijn leven en er geen andere juridische procedures meer volgen. Hij denkt daarbij aan een schikking met de Staat, het bestuur en de medewerkers van de stichting. Ook zou hij eruit moeten komen met het OM."
"Dat wordt lastig. Zo staan de medewerkers van de stichting niet te springen om met Van Lienden te schikken. Ook heeft het bestuur van de stichting aangegeven alleen een overeenkomst te willen sluiten als de twee zakenpartners van Van Lienden ook meedoen. Een van hen, Van Gestel, lijkt daar maar mondjesmaat toe bereid te zijn."
Volg artikelen over Sywert van Lienden
Waarom mocht Van Lienden hier niet aan verdienen?
"In theorie had dat best gemogen. Anderen hebben ook verdiend aan dergelijke deals met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Maar het probleem bij Van Lienden is dat hij altijd zei de mondkapjes 'om niet' te leveren. Met andere woorden: hij zou er zelf niets aan overhouden. Het wordt hem dus vooral aangerekend dat hij in zijn vele mediaoptredens en ook in zijn gesprekken met met het ministerie nooit zou hebben gezegd winst te maken."
"Van Lienden is zich overigens van geen kwaad bewust. Hij zegt dat de 'om niet'-uitspraken geen betrekking hadden op de mondkapjesdeal, maar op andere activiteiten van de stichting. Ook stelt hij dat het voor de Staat volstrekt duidelijk was dat die zaken deed met een commerciële bv en dat ze winst zouden maken."