Direct naar artikelinhoud

Sheila Sitalsing: Trump populair maken is als Uggs verkopen: mensen denken 'getver', toch loopt iedereen met malle laarsjes

Sheila Sitalsing: Trump populair maken is als Uggs verkopen: mensen denken 'getver', toch loopt iedereen  met malle laarsjes

De geschiedenis ligt bezaaid met voorbeelden van het feit dat de mens weleens een dom ei kan zijn dat zich vatbaar toont voor manipulatie, haatzaaien, massahysterie, agitatie & propaganda, op maat gesneden reclamecampagnes, duwtjes in de rug, een gratis roos van de PvdA, ongevraagd advies van de buurvrouw en andere vormen van hersenspoeling - van 'kruisigt hem' tot Radio Mille Collines. Zie ook: Uggs, lompe laarzen van suède en schapenwol, het vermoedelijk lelijkste schoeisel dat ooit gemaakt is en desalniettemin een rage werd.

Niet voor niets neemt Christopher Wylie de rationeel moeilijk verklaarbare populariteit van Uggs als voorbeeld van wat hij heeft getracht te bereiken bij de afgelopen Amerikaanse verkiezingen: de onverkoopbaar geachte Donald Trump appetijtelijk maken, het kantelpunt zoeken tussen het ene moment waarop de mensen 'getver' denken en het andere moment waarop iedereen zich intens tevreden belachelijk loopt te maken in die malle laarsjes.

Christopher Wylie is de 28-jarige man die voor het databedrijf Cambridge Analytica ging werken, daar meehielp aan het paaien, duwen, nudgen en gek maken met onzin & hysterie van miljoenen Amerikanen en inmiddels spijt heeft. Afgelopen weekend stond hij in The New York Times en The Observer om boetvaardig uit de doeken te doen hoe Cambridge Analytica onder het valse vaandel van 'wetenschappelijk onderzoek' toegang heeft weten te krijgen tot de profielen van miljoenen Facebookgebruikers. Deze werden vervolgens bestookt met op maat gesneden boodschappen die ze moesten overhalen tot een stem op Trump.

Facebookgebruikers werden bestookt met op maat gesneden boodschappen die ze moesten overhalen tot een stem op Trump

Dat eerste is niet netjes en mogelijk onwettig, strookt niet met de afspraken over het verzamelen van data en het bewaken van de privacy, mag niet van de gebruiksvoorwaarden van Facebook en krijgt ongetwijfeld een juridische staart.

Het tweede, micromikken in de hoop mensen om te krijgen, is de natte droom van elke campagneleider in verkiezingsnood. Zo werkte GroenLinks samen met het team dat Barack Obama aan de overwinning hielp, om onder meer via sociale media mensen te werven voor de meet-ups en voor het verspreiden van GL-propaganda. Thierry Baudet zei vorig jaar in de Volkskrant dat hij 'de methode van Cambridge Analytica' heeft gebruikt om sympathisanten te kweken.

En niet alleen campagneleiders in verkiezingsnood doen een moord voor data waar de wildste patronen uit te halen zijn. Een fascinerende passage uit een lang interview in The Observer met Wylie betreft een experiment uit 2007 waarbij Facebookgebruikers een persoonlijkheidstestje deden en in ruil daarvoor toegang gaven tot hun Facebookprofiel. Onderzoekers konden na grasduinen in de 'likes' allerhande verbanden leggen. Dat mensen die 'Ik haat Israël' een goedkeurend duimpje gaven, ook bovengemiddeld vaak Nike-schoenen en KitKat een like gaven, bijvoorbeeld. Wie kwijlend naar dit onderzoek grepen: veiligheidsdiensten. Straks, als Rob Bertholee zijn sleepnet heeft, kan hij zich nóg meer te buiten gaan aan het zoeken naar dit type verbanden.

Wie kwijlend naar dit onderzoek grepen: veiligheidsdiensten

Het interessantst uit de gesprekken met Wylie is het diepgewortelde geloof bij hem en bij zijn voormalige opdrachtgever Steve Bannon dat politieke voorkeuren voortvloeien uit culturele voorkeuren. Het geloof in de doctrine dat 'to change politics, you need to change culture'. En dat dit net zo makkelijk kan als het beïnvloeden van schoenensmaak. De opvatting dat wie Crocs kan verkopen, ook Trump kan verkopen. Of Baudet. Of Klaver. Of Rutte.

Ik weet het niet. Er bestaat ook nog zoiets als de vrije wil. En het vermogen tot nadenken.