Het gat met de concurrentie is reusachtig, is de verwachting na telling van het grootste deel van de stemmen. De nummer twee, communist Pavel Groedinin, zou nog geen 14 procent van de stemmen hebben gewonnen. En Ksenia Sobtsjak, die in de campagne Poetin het felst aanviel, stevent af op minder dan twee procent van de stemmen.

Toch bevat de uitslag ook een zware tegenvaller voor Poetin: de opkomst. Die lijkt te zijn uitgekomen onder de 60 procent - dat is lager dan zes jaar geleden, toen 65,2 procent van de bevolking stemde. Het betekent dat minder dan de helft van de Russische kiesgerechtigden zondag op Poetin stemde.

En deze verkiezingen draaiden juist voor een belangrijk deel om de opkomst. Aleksej Navalny, Poetins felste uitdager, had de Russische bevolking opgeroepen tot een boycot nadat hij was uitgesloten van deelname. De afgelopen weken voerde de centrale kiescommissie een ongekend intensieve campagne om Russen toch naar de stembussen te krijgen.

Cadeautjes

Die campagne is zondag voelbaar bij de stemlokalen. Overal hangen gekleurde ballonnen, uit luidsprekers schallen vrolijke Sovjetliedjes en bij veel lokalen zijn marktjes, muziekoptredens en spelletjes voor kinderen. Soms met gratis drankjes, snacks en barbecuevlees in de sneeuw.

Maar bij stemlokaal 675 in Moskou is allerminst sprake van een feest van de democratie, zegt Aida Repnikova, een 32-jarige juriste, die als waarnemer optreedt in de hal van het stemlokaal in een imposant stalinistisch pand. Bij het begin van de verkiezingen wordt ze benaderd door de voorzitter van het stembureau. Die blijkt cadeautjes voor haar te hebben meegebracht: kaartjes voor een exclusief muziekconcert in Moskou. 'Dit zijn nou vzjatki', zegt Repnikova. Steekpenningen.

Verdachte sfeer

Waarnemers door het hele land meldden zondag honderden ongeregeldheden. Stembussen blijken biljetten te bevatten voordat de verkiezingen zijn begonnen. Webcams tonen hoe leden van stembureaus zelf biljetten in de stembus laten glijden. Sommigen slinks, anderen schaamteloos, met hele pakketten tegelijk. In weer andere stemlokalen is het zicht van de webcams geblokkeerd door ballonnen.

In het stalinistische pand aan de Wereldlaan in Moskou is de sfeer de hele dag verdacht, zegt Repnikova. De stemhokjes hebben geen gordijntjes. 'Ik kan zo zien wat iemand stemt', zegt ze. En om klokslag tien uur lopen plots vijftig stemmers tegelijk binnen. Het duidt volgens Repnikova op een 'carrousel': een bus die grote groepen mensen langs verschillende stembussen rijdt zodat zij meerdere malen kunnen stemmen, bijvoorbeeld onder druk van hun werkgever, die weer in opdracht van een ambtenaar handelt.

Overwinningsspeech

Het was allang duidelijk dat dit geen gewone verkiezingen zouden worden, maar 'gemanagede verkiezingen'. Toch gaven enkele duizenden mensen zich net als Aida Repnikova op om ruim twaalf uur lang vrijwillig de stemming te controleren op democratische gronden. 'De maatschappij hoort de macht in de gaten te houden', zegt Repnikova. 'Maar er zijn in Rusland te veel mensen die hun schouders ophalen over stembusfraude.' Ze doelt bijvoorbeeld op haar man. 'Hij wil eigenlijk dat ik vandaag borsjt (Russische bietensoep) voor hem kook. Het maakt hem niet uit of Rusland in elkaar stort.'

Poetin liet de ongeregeldheden en lage opkomst onbenoemd in zijn overwinningsspeech, zondagavond in het centrum van Moskou. 'We zijn op weg naar nieuwe successen', zei hij bij een popconcert naast het Kremlin ter viering van zijn verkiezingswinst en het vierjarige jubileum van de annexatie van de Krim.

Ook Ella Pamfilova, de voorzitter van de centrale kiescommissie, sprak zondag niet over ongeregeldheden, ondanks beeldmateriaal van frauderende leden van stembureaus. 'Goddank is het allemaal vrij mild wat we tot dusver gezien hebben.'

Weinig respect

Het doet waarnemers als Aida Repnikova pijn dat de autoriteiten naar hun zeggen weinig respect tonen voor de kieswet. 'Kijk hier eens naar', zegt Repnikova aan het eind van de middag in stemlokaal 675 en ze wijst naar een papier aan de muur waarop de bezittingen van de kandidaten geschreven staan ter transparantie. Die van Poetin: een flatje van 77 vierkante meter en een garage van 18 vierkante meter in Sint-Petersburg. Repnikova: 'Geloof je het zelf?'

Ze doet zelf niet mee aan de verkiezingen die ze controleert. Ze vindt de verkiezingen een farce, onder meer omdat Aleksej Navalny is uitgesloten.

Maar aan het eind van de dag laat haar handteller zien dat er wel degelijk kiezers zijn gekomen. 'De uitslag is niet helemaal verzonnen', zegt ze. En ja, gevraagd naar hun keuze, zeggen de meeste stemmers in het stemlokaal op Poetin te hebben gestemd. Repnikova: 'Het is de realiteit waarin we leven in Rusland.'

Onhoudbaar
Nationalistische campagne had effect, maar uiteindelijk is Poetins autoritaire bewind onhoudbaar, schrijft oud-Rusland-correspondent Bert Lanting vandaag in een commentaar.

Wat kan het Westen van hem verwachten?
De winnaar van de Russische presidentsverkiezingen van zondag is bekend: Vladimir Poetin. Correspondent Tom Vennink weet wat de wereld tot 2024 van Poetin kan verwachten: nog meer confrontaties.

Deze 18-jarige Russen zijn niet anders gewend dan Rusland met Poetin (+)
Deze vijf jongeren zijn 18 jaar. Ze groeiden op onder Poetin. Zondag deden ze voor het eerst mee aan de presidentsverkiezingen. Wat vinden zij van Rusland, het regime en de oppositie?

Rodina is een van de armste plekken van Rusland, en toch is het geloof in Poetin hier nog steeds groot (+)
In de achttien jaar dat Vladimir Poetin president is, is het dorp Rodina alleen maar verder afgegleden. De inwoners zijn straatarm en veel mensen kampen met drankproblemen. Toch stemmen ze weer op Poetin, want die houdt hen veilig.

Bruisende wijken vol kunstboetiekjes en freelancershubs: ook dit is Rusland onder Poetin (+)
Het Moskouse Artplay doet denken aan Brooklyn in New York en Shoreditch in Londen. Deze en andere hippe wijkjes zijn allemaal tot bloei gekomen onder Poetin. Toch hoeft de president hier niet op veel stemmen te rekenen.