De veroudering is vooral te wijten aan de vrouwelijke kandidaten, zo blijkt uit de analyse, die de laatste tien opeenvolgende Kamerverkiezingen bestrijkt en dus over een periode van 37 jaar gaat. Meer dan 10.000 kandidatenprofielen werden geanalyseerd op basis van leeftijd, geslacht en woonplaats. Vlaamse partijen die aan alle verkiezingen sinds 1987 hebben deelgenomen en zetels behaalden werden meegenomen: CVP/CD&V, PVV/VLD/Open VLD, SP/sp.a/Vooruit, Agalev/Groen, Vlaams Blok/Belang en VU/VU-ID/N-VA. Voor PVDA beperken de gegevens zich tot de lijsten van 2014, 2019 en de huidige lijsten. 

Voor het eerst hebben vrouwelijke kandidaten een hogere gemiddelde leeftijd dan mannen. Een vrouw op een lijst is gemiddeld 47,8 jaar, een man is gemiddeld 46,4 jaar. De leeftijd van vrouwen heeft sinds de vorige verkiezingen een sterke toename gekend van 43,2 jaar in 2019 tot 47,8 in 2024. Bij mannen ging het van 45,8 naar 46,4 jaar.

Er zijn bovendien voor het eerst sinds 1987 meer oudere (15,8 procent) dan jongere (13,2 procent) kandidaten. Met ‘oudere kandidaten’ bedoelen de onderzoekers mensen ouder dan 61 jaar, ‘jongere kandidaten’ vallen in de categorie 18- tot 30-jarigen.

“Nog nooit was de gemiddelde kandidaat zo oud. Dit is verrassend en valt moeilijk te rijmen met de sterke focus op de first time voters in de campagne tot nu toe”, schrijven onderzoekers Bart Maddens en Toine Paulissen. “Blijkbaar is het toch moeilijker geworden voor Vlaamse partijen om jongere kandidaten te rekruteren voor hun lijsten?”

Oudste kandidaten bij Vlaams Belang

Open VLD heeft op dit moment de jongste kandidaten (gemiddeld 44 jaar), gevolgd door CD&V (45,2 jaar) en PVDA (45,6 jaar). Nadien komen Vooruit (46 jaar), Groen (46,6 jaar) en N-VA (47,3 jaar). Vlaams Belang steekt er qua veroudering bovenuit met een gemiddelde van 52,5 jaar, terwijl die partij eind jaren 80 veelal jonge kandidaten in haar rangen had. Groen heeft een gelijkaardige evolutie doorlopen: Groen had in 1987 bij uitstek de jongste kandidaten, en bevindt zich nu in de middenmoot.

Als gekeken wordt naar de ‘verkiesbare kandidaten’, de kandidaten die een goede kans hebben om verkozen te raken, is een trendbreuk zichtbaar. Sinds de jaren 90 tekende zich in deze groep een verjonging af, maar de huidige kandidaten zijn gemiddeld opnieuw ouder dan die in 2019 (46,5 jaar tegenover ongeveer 43,8 jaar).

De gemiddelde leeftijd onder de verkiesbare kandidaten geeft wel enigszins een vertekend beeld, waarschuwen de onderzoekers. “Sommige partijen lijken wel degelijk een inspanning te hebben gedaan om meer jongeren op verkiesbare plaatsen te zetten”, stellen Maddens en Paulissen. “Het aandeel van de jongeren onder de verkiesbare kandidaten bedraagt nu 5,6 procent. Dat lijkt weinig, maar het is wel beduidend meer dan in 2019, toen 2,2 procent jongeren op verkiesbare plaatsen stonden, en het hoogste aandeel sinds 1987.”

Vooral Vlaams Belang, Open VLD en Vooruit zijn in dit opzicht drijvende krachten: bij deze partijen is respectievelijk 16,6 procent, 11,1 procent en opnieuw 11,1 procent van de verkiesbare plaatsen voorbehouden voor jongeren. De andere partijen hebben dan weer geen enkele verkiesbare plaats ingeruimd voor jongeren.

Nog een opvallende conclusie is dat het percentage vrouwen onder de verkiesbare kandidaten daalt in 2024. Het is de eerste keer dat dat is gebeurd: het aandeel vrouwen steeg gestaag van 12,6 procent in 1987 tot 47,6 procent bij de vorige verkiezingen, maar daalt nu opnieuw naar 45,2 procent. Vooral Groen, Vlaams Belang en Open Vld hebben minder vrouwen op verkiesbare plaatsen, terwijl er bij CD&V juist een gevoelige toename is van het aandeel vrouwen op verkiesbare plaatsen.