Kunnen virussen als ebola of mpox ontsnappen uit lab in Goma? "Kans is bijzonder klein"
De kans dat virusstalen van ebola of mpox ontsnappen uit het nationaal laboratorium in Goma is "heel onwaarschijnlijk". Dat zegt Laurens Liesenborghs, die als onderzoeker werkt aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen. Toch heeft de huidige politieke situatie in de stad verregaande gevolgen voor de volksgezondheid in de regio. "Het is een stuk moeilijker om testen uit te voeren en uitbraken in te dijken."
Het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC) heeft vandaag een opvallende waarschuwing de wereld ingestuurd. Nu de M23-rebellen met steun van Rwanda de Congolese miljoenenstad Goma hebben veroverd, vraagt het ICRC om het nationaal referentielab in de stad te beschermen. Daar bevinden zich heel wat risicovolle stalen, onder meer van ebola, mpox (apenpokken) en cholera.
Toch is er geen reden tot paniek, zegt Laurens Liesenborghs. Hij werkt als onderzoeker aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen, dat in nauw contact staat met het laboratorium in Goma. "Het laboratorium in Goma is verantwoordelijk voor het testen en diagnosticeren van infectieuze aandoeningen. Zij hebben dus diepvriezers vol stalen in het gebouw zitten."
"Er is bewaking in het gebouw die voldoet aan de voorgeschreven normen, maar die kunnen weinig doen tegen gewapende militieleden", vertelt Liesenborghs. "In principe kunnen zij dus binnenbreken, maar dat lijkt mij bijzonder onwaarschijnlijk. Die mensen zouden zich in dat geval bewust blootstellen aan een virus als ebola en dan de intentie moeten hebben om anderen te gaan besmetten. Dat is geen reëel scenario."
"Regio vatbaar voor opflakkeringen"
Liesenborghs wijst er wel op dat de situatie in Goma verregaande gevolgen heeft voor de werking van het laboratorium. "Congo is ongeveer even groot als West-Europa en het heeft slechts 2 nationale referentielaboratoria, in Kinshasa en in Goma. Daar worden testen uitgevoerd om ziektes als ebola, mpox of de pest te diagnosticeren."
Oost-Congo heeft tussen 2018 en 2020 de tweede grootste ebola-epidemie ooit gekend en is nog steeds heel vatbaar voor opflakkeringen van ebola: als zich daar nu een nieuwe uitbraak zich zou voordoen, moeten stalen naar Kinshasa
"Oost-Congo is echt een broeihaard voor dat soort epidemieën, onder meer in Noord- en Zuid-Kivu en Goma. Het is de regio die tussen 2018 en 2020 de op een na grootste ebola-epidemie ooit heeft gekend en nog steeds heel vatbaar is voor opflakkeringen van de dodelijke ziekte. Als zich daar nu een nieuwe uitbraak zich zou voordoen, moeten stalen naar Kinshasa (helemaal aan de andere kant van het land, red.) om te testen. Het testen en indijken van ziektes is dus een stuk moeilijker geworden."
Volgens Liesenborghs is de kans op verdere verspreiding van ziektes dus wel groter. "Dat heeft een grote impact: Goma is een belangrijke humanitaire hub voor het hele oosten van Congo. Een groot deel van de gezondheidsopvolging vindt er plaats en er zijn heel wat organisaties aanwezig."