Friedrich Dürrenmats misdaadromans zijn nu misschien nog relevanter dan toen ze geschreven werden
Ria van Hengel vertaalde de Duitstalige misdaadromans van Friedrich Dürrenmat.
Friedrich Dürrenmatt (1921-1990) greep naar verluidt naar het misdaadgenre ook voor den brode, omdat andere genres (zijn toneelteksten) hem minder geld opleverden. Maar het misdaadgenre leverde weer andere frustraties op.
Hij legt ze in het nu door Ria van Hengel stijlvol vertaalde ‘De belofte’ in de mond van een voormalige commandant van de kantonpolitie in Zürich. De man doet tijdens een autorit van Chur naar de hoofdstad zijn beklag tegen de verteller, een schrijver die net een lezing heeft gehouden op een conferentie over misdaadromans in Graubünden. Geen groot succes, die lezing, weinig publiek omdat het gehoor een verhaal over Goethe verkiest, en wie er wel was vond er niet veel aan. ‘U spreekt niet heel erg boeiend’, aldus de commandant. De vraag is bovendien of de misdaadroman niet louter tijdverspilling is. De echte misdaad functioneert niet als een partijtje schaak, aldus de commandant, ‘het individu valt buiten de berekening’. En hij illustreert dit met het verhaal van inspecteur Matthaï, nu het ‘trieste laveloze wrak’ dat een vervallen tankstation runt waar het tweetal net heeft getankt, ooit ‘zijn meest capabele man’, gepromoveerd in Bern, een man van formaat ‘die zich altijd leek te vervelen’ tot hij zo geobsedeerd raakt door de moord op een 14-jarig meisje in Magendorf dat het zijn ondergang wordt. Het is een zaak die alleen verliezers kent en waarin het toeval een belangrijke rol speelt, maar door Dürrenmatt hier zo secuur en sfeervol neergezet dat je gretig doorleest, nieuwsgierig naar zijn visie op de zaak.
Levendig en modern
‘De belofte’ is de derde misdaadroman op rij die dit jaar van deze Zwitserse Simenon in vertaling verschijnt en de laatste die hij schreef. Deze zomer verschijnen ook nog drie korte verhalen: ‘De val’, ‘Pech’ en ‘Smithy’. Misdaadverhalen uit de jaren vijftig waarin de hoofdpersoon in een Studebaker rijdt en een vertegenwoordiger nog marskramer genoemd wordt. In moralistische ernst klinkt de schrijver nu negentiende-eeuws maar zijn schets van het decor is levendig en modern: het erbarmelijke tankstation waar Pneu Pirelli op de dwarsmuur staat en de zon ‘kwaadaardig schijnt’. De autorit vanuit het grijze stenige Chur, waaromheen de bergen ‘niets majestueus’ hebben maar ‘eerder op hopen aarde’ lijken.
In plaats van terug te deinzen omarmt Dürrenmatt zijn nieuwe identiteit met trots, met alle gevolgen van dien
De mistroostigheid herinnert aan Simenon, maar Dürrenmatt is in zijn pessimisme sardonischer dan zijn Belgische collega. Lees vooral het verhaal ‘Pech’, waarin een vrolijke vertegenwoordiger door drie gepensioneerden, een rechter, een advocaat, en een officier van justitie, tijdens een dronken diner een moord krijgt aangepraat. In plaats van terug te deinzen omarmt de man zijn nieuwe identiteit met trots, met alle gevolgen van dien. Een bizar maar sterk verhaal, en nu misschien nog relevanter dan toen het geschreven werd.
Friedrich Dürrenmatt
De belofte & De val, Pech, Smithy
Vert. Ria van Hengel.
Athenaeum; 152 blz. & 149 blz. € 18,50 & € 17,50
Ons weekendmagazine Zomertijd staat deze week in het teken van Duitsland. Meer lezen? U vindt alle verhalen in ons dossier.
Recensenten van Trouw bespreken pas verschenen fictie, non-fictie, jeugdliteratuur en thrillers. Alle recensies vindt u hier terug.