Op het Nationaal Ereveld Loenen wordt woensdagavond Anton de Kom herdacht, op de 79e sterfdag van de Surinaamse verzetsstrijder, activist en schrijver. Tijdens de plechtigheid, die om 19.00 uur begint, zijn er toespraken van burgemeester Ton Heerts van Apeldoorn, voorzitter Linda Nooitmeer van het Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee) en bijzonder hoogleraar West-Indische letteren Michiel van Kempen. Ook wordt een krans gelegd op het graf van De Kom.
De herdenking is een burgerinitiatief dat wordt ondersteund door de Anton de Kom Stichting, de Oorlogsgravenstichting, het NiNsee en de gemeente Apeldoorn, waar Loenen onder valt. Het is volgens de initiatiefnemers voor het eerst dat de sterfdag van De Kom officieel wordt herdacht op de erebegraafplaats in Loenen. Eerder waren daar wel andere herdenkingen van de Surinaamse vrijheidsstrijder.
De Kom werd in 1898 geboren in de Surinaamse hoofdstad Paramaribo, 35 jaar na de wettelijke afschaffing van de slavernij in de toenmalige Nederlandse kolonie. Als twintiger vertrok hij naar Nederland, waar hij lezingen gaf over het slavernijverleden en actief werd in communistische kringen. Begin jaren dertig keerde De Kom met zijn Nederlandse gezin terug naar Suriname, waar hij streed tegen de uitbuiting van contractarbeiders. De koloniale autoriteiten zagen hem echter als gevaarlijk en verbanden de activist naar Nederland. Daar publiceerde hij in 1934 zijn boek Wij slaven van Suriname, een aanklacht tegen kolonialisme en racisme.
In de Tweede Wereldoorlog sloot De Kom zich aan bij het verzet, maar hij werd in augustus 1944 opgepakt door de Duitsers. Op 24 april 1945 overleed hij aan vermoedelijk tuberculose in kamp Sandbostel, een van de buitenkampen van concentratiekamp Neuengamme in Duitsland. Zijn lichaam, dat in een massagraf terechtkwam, werd pas vijftien jaar later geïdentificeerd en bijgezet op de erebegraafplaats in Loenen.
Het demissionaire kabinet heeft vorig jaar excuses aangeboden aan de familie van de verzetsstrijder, voor het leed dat hem en zijn gezin is aangedaan. De Kom was “een dapper man die streed voor rechtvaardigheid, gelijkheid en menswaardigheid”, maar werd door de autoriteiten in zijn activiteiten belemmerd, zei toenmalig buitenlandminister Wopke Hoekstra over hem. De familie van De Kom streed al jaren voor eerherstel van de vrijheidsstrijder, die sinds 2020 onderdeel is van de zogeheten Canon van Nederland.