Wie is Martin Österdahl, kop van Jut bij het Songfestival? Van een duidelijke gezagsverhouding blijkt bij de EBU geen sprake

Een striemend fluitconcert klonk zaterdagavond in de Malmö Arena toen Martin Österdahl, namens de European Broadcasting Union (EBU) de eindverantwoordelijke van het Eurovisiesongfestival, tijdens de finale de punten voorlas van Nederland. Daarmee toonde de zaal zijn onvrede over het besluit om de Nederlandse inzending Joost Klein te diskwalificeren na een incident met een cameravrouw.

En dat is niet het enige twistpunt. Het besluit van de EBU om Israël, ondanks de oorlog in Gaza, ‘gewoon’ mee te laten doen, heeft tot een schisma geleid binnen de normaal zo hechte Songfestival-gemeenschap.

Organogram

Eerst over die EBU. Dat is de koepel van Europese publieke omroepen die in 1950 is opgericht. De EBU heeft leden in 56 landen. Leden komen ook uit niet-Europese landen als Algerije en Marokko; het ‘Europese uitzendgebied’ wordt bepaald door de ligging van telegraafkabels in de 19de en het begin van de 20ste eeuw.

Via de EBU wisselen omroepen kennis en live-uitzendingen uit, en kopen ze gezamenlijk de rechten in van evenementen, zoals de Olympische Spelen of het WK voetbal. En de EBU organiseert ook zelf evenementen, waarvan het Eurovisiesongfestival verreweg het bekendst is. Binnen de EBU is Österdahl daarvoor de ‘executive supervisor’. Maar dat betekent niet dat hij in zijn eentje knopen kan doorhakken.

Want Österdahl heeft bij de EBU nog twee bazen: de mediadirecteur (de Belg Jean Philip De Tender) en de algemeen directeur (de Ier Noel Curran). Dan is er nog de Eurovision Song Contest Reference Group, een soort toezichtsraad die vier of vijf keer per jaar bijeenkomt om de vinger aan de pols te houden bij de organiserende omroep van dienst. Op de achtergrond houdt ook het TV Committee van de EBU zich bezig met de muziekwedstrijd én is er nog een algemene vergadering, waarin alle omroepen zitten.

Door het ingewikkelde organogram kan het lastig zijn om snel knopen door te hakken. Van een duidelijke gezagsverhouding is geen sprake, wat crisiscommunicatie bemoeilijkt. Dat zou een verklaring kunnen zijn voor het lange stilzwijgen rond de diskwalificatie van Joost Klein. Wilde geruchten waren het gevolg. En nog steeds is onduidelijk wat er precies is gebeurd en welke regel Klein heeft overtreden.

Besluiteloos

De persoonlijkheid van Österdahl zal de besluitvorming niet hebben bespoedigd, zegt iemand die met hem heeft gewerkt toen het evenement in 2021 in Rotterdam plaatsvond en anoniem wil blijven omdat ze nog in de media werkt. Zij noemt hem sympathiek, charmant, maar ook besluiteloos.

Österdahl begon zijn loopbaan bij het mediabedrijf Modern Times Group, waar hij zich onder meer bezighield met de lancering van de Nederlandse versie van de Metro, de gratis krant. Daarna was hij onder meer hoofd entertainment van de Zweedse publieke omroep. Ook werd hij schrijver van thrillers. Eind vorig jaar kwam De laatste nacht in Nederlandse vertaling uit bij de uitgeverij De Geus. Inmiddels staat hij vier jaar aan het hoofd van het Songfestival.

Het aarzelende optreden van de EBU afgelopen weekend zal de kritiek op Österdahl hebben versterkt, maar het is de vraag of het te voorkomen was geweest dat hij nu als kop van Jut wordt gezien. Er klonk kritiek op het besluit om Nederland niet te laten meedoen en Israël wel. Als die keuzes andersom hadden uitgepakt, was er óók kritiek geweest, zegt de bron. “Het Songfestival wil apolitiek zijn, maar in deze tijd is dat onmogelijk.”