Plannen voor Oekraïense steun verdelen Republikeins Huis: overleeft voorzitter Johnson langer dan voorganger McCarthy?
De Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden Mike Johnson wil plannen laten goedkeuren voor nieuwe buitenlandse steunpakketten, onder meer aan Israël en Oekraïne. Vooral de hulp aan de Oekraïners stoot op verzet binnen de radicaal-rechtse flank van zijn partij. 2 afgevaardigden dreigen met een procedure om Johnson af te zetten als hij zijn plannen zou doorduwen, maar hij deinst niet terug. "Ik doe wat ik denk dat nodig en juist is."
De voorzitter van het Huis van Afgevaardigden Mike Johnson (Republikein) heeft een voorstel ingediend voor militaire en financiële steunpakketten aan verschillende Amerikaanse bondgenoten. Het gaat over 5 verschillende voorstellen.
Johnson vraagt onder meer om 61 miljard dollar voor Oekraïne, 26 miljard dollar voor Israël en 9 miljard dollar voor Zuidoost-Aziatische landen - waaronder Taiwan - goed te keuren.
Onenigheid over steunpakket voor Oekraïne
Vooral het voorgestelde steunpakket voor Oekraïne zorgt voor verbazing. De voorbije maanden hebben de Republikeinen in het Huis geweigerd om geld voor Oekraïne goed te keuren. Eerst willen ze meer fondsen naar de zuidelijke grens met Mexico zien vloeien, om de toenemende migratie in te dammen.
De blokkade blijft aanhouden onder leiding van presidentskandidaat Donald Trump. Het laatste hulppakket dateert van eind december.
Als de voorstellen worden goedgekeurd, krijgt de regering-Biden de toestemming om ballistische ATACMS-raketten naar het Oekraïense front sturen.
Daar staan heel wat topfunctionarissen nog steeds weigerachtig tegenover, omdat die raketten ook doelwitten diep in Russisch grondgebied kunnen raken. Ze vrezen dat Moskou die raketten als een escalatie zal beschouwen.
Daarnaast vraagt de voorzitter ook om bevroren Russische fondsen aan Oekraïne toe te kennen, om het land na de oorlog herop te bouwen.
Plan voor succes: unieke coalities
De stemming van de wetsvoorstellen is voor zaterdag gepland, maar de plannen van de voorzitter veroorzaken onrust binnen zijn partij. Dat Johnson de Oekraïense hulp überhaupt op tafel legt, is voor de radicaal-rechtse flank van de Republikeinen een brug te ver. Op hun steun moet de voorzitter dus niet rekenen.
Johnson wil daarom de steun aan elk land apart laten goedkeuren. Zo kan hij voor elke stemming unieke meerderheidsblokken vormen in het Huis. Voor de steun aan Oekraïne kan hij rekenen op de gematigde Republikeinen en hoopt hij ook de Democraten mee te krijgen.
Voor het Israëlische steunpakket rekent Johnson dan weer op zijn eigen partij. Vanuit Democratische hoek klinkt steeds meer kritiek op de manier waarop Israël de oorlog in Gaza voert. Ook de Amerikaanse president Joe Biden uit zich steeds scherper over de Israëlische premier Benjamin Netanyahu.
De steun aan Taiwan en andere Aziatische landen zou geen struikelblok mogen vormen.
Amerikaans president Joe Biden toont zich alvast enthousiast over het initiatief van Johnson. De nood aan hulp in Oekraïne en Israël is hoog, schreef Biden onlangs nog in een opiniestuk van The Wall Street Journal. "Hoewel beide landen hun eigen soevereiniteit goed kunnen verdedigen, zijn ze daarbij afhankelijk van Amerikaanse hulp, waaronder wapens. Dit is een cruciaal moment".
Kar gekeerd richting Oekraïne
De plotse roep voor meer Oekraïense steun is een opvallende ommezwaai van de Republikeinse voorzitter. Eerder verzette Johnson zich stelselmatig tegen steun aan Oekraïne. In september 2023 stemde hij - toen hij nog geen voorzitter was - tegen een wetsvoorstel om militair materiaal naar Oekraïne te sturen.
Waarom wil hij nu opeens wel 61 miljard dollar richting Oekraïne sturen? VRT-journalist en Amerikakenner Björn Soenens gelooft dat er meerdere redenen zijn.
"Hij geeft zelf aan dat hij 'het juiste' wil doen. Daarnaast is de voorgestelde hulp aan Oekraïne deels een lening, in plaats van een gift, zoals de Democraten vragen."
Johnson zou er door zijn functie als voorzitter ook een nieuwe mening over Oekraïne op nahouden. "De voorzitter van het Huis is de derde machtigste persoon in de Amerikaanse politiek. Hij krijgt nu toegang tot informatie die hij vroeger niet had, zoals de 'security briefings' van de veiligheidsdiensten. Die geven hem meer inzicht in de situaties die belangrijk zijn voor de nationale veiligheid."
Soenens benadrukt wel dat Johnson geen volledige ommezwaai heeft gemaakt, maar eerder op 2 benen hinkt. "Het pakket dat de Senaat in februari heeft goedgekeurd, zou hij ook kunnen voorleggen in het Huis. Dat wil hij niet, omdat hij niet zelf de architect is van dat plan."
"Er is wel een speciale procedure om over die plannen te stemmen, zonder dat Johnson dat pakket op tafel moet leggen. Dat zou nog steeds mogelijk zijn als de plannen zaterdag niet worden goedgekeurd."
Bekijk: "Ik denk dat het steunpakket goedgekeurd zal worden", legt Björn Soenens uit in Terzake
Oproep tot afzetting: Kevin McCarthy 2.0?
Marjorie Taylor Greene, die de staat Georgia vertegenwoordigt, vindt de hulp voor Oekraïne en een eventuele samenwerking met de Democraten hoe dan ook onaanvaardbaar. Zij dreigt met een procedure om Johnson uit zijn ambt te ontzetten.
"Ik wil een voorzitter die opkomt voor de echte Republikeinse agenda en die weet hoe hij een kamer binnenloopt om onderhandelingen te leiden, niet iemand die als een stuk speelgoed door de kamer wordt geslingerd", zei Greene over Johnson.
Als ik mijn werk constant zou laten beïnvloeden door een angst om afgezet te worden, dan zou ik nooit iets gedaan krijgen
Om de radicale flank van zijn partij te paaien, heeft Johnson ook enkele voorstellen ingediend die perfect binnen de "echte Republikeinse agenda" passen. Denk daarbij aan een verbod op TikTok vanwege vermeende Chinese spionagepraktijken, of aan meer sancties tegen aartsvijand Iran.
Voor de uiterst rechtse Republikeinen is dat echter onvoldoende. Greene gaf wel al aan dat ze voor de stemming nog geen motie tot ontslag zal indienen, maar krijgt wel steun van andere partijgenoten, waaronder Thomas Massie uit de staat Kentucky.
Johnson lijkt alvast niet onder de indruk van de bedreigingen. "Als ik mijn werk constant zou laten beïnvloeden door een angst om afgezet te worden, dan zou ik nooit iets gedaan krijgen. Ik kan de egoïstische kant opgaan en iets helemaal anders voorstellen, maar ik doe wat ik denk dat nodig en juist is."
De gebeurtenissen in het Huis doen denken aan wat zich enkele maanden geleden afspeelde met de vorige voorzitter van het Huis, Kevin McCarthy. Om een federale 'shutdown' te vermijden, had McCarthy samen met de Democraten een noodbegroting goedgekeurd. Daarop diende de radicaal-rechtse vertegenwoordiger Matt Gaetz een motie tot afzetting in. In oktober 2023 werd McCarthy met een meerderheid van 216 tegen 210 uit zijn functie ontzet.
Of de poging om Johnson af te zetten zal slagen, dat hangt af van de Democraten. "Zijn politiek overleven ligt eigenlijk in handen van de Democraten", stelt Soenens. "Als de Democraten akkoord gaan met zijn voorstellen, dan is het ook mogelijk dat ze tegen zijn afzetting stemmen en hem zullen helpen om in functie te blijven."
Daarnaast zou ook Donald Trump achter Johnson staan. "Niet per se uit vertrouwen in Johnson, maar wel omdat nieuwe chaos in het Huis – zoals met McCarthy het geval was – niet in zijn voordeel is met de verkiezingen in zicht."
