Kiescommissie roept president Erdogan uit tot winnaar, oppositie protesteert
In Turkije heeft zittend president Recep Tayyip Erdogan de presidentverkiezingen al in de eerste ronde gewonnen. Dat heeft de voorzitter van de kiescommissie, Sadi Güven, deze nacht in Ankara bevestigd. Het huidige staatshoofd had de overwinning zelf al opgeëist op basis van voorlopige resultaten.
Güven noemde geen percentage. Nadat volgens de kiescommissie 97,7 procent van de stemmen waren ingevoerd in het centrale informaticasysteem, zei hij afgelopen nacht dat "uit de resultaten blijkt dat de heer Recep Tayyip Erdogan de absolute meerderheid van de geldige stemmen heeft binnengehaald. Het aantal stemmen dat nog niet in het systeem zit, zal geen invloed hebben op het resultaat."
Eerder meldde ook het staatspersbureau Anadolu al dat Erdogan de absolute meerderheid heeft. Volgens Anadolu zou Erdogan met bijna 53 procent van de stemmen de presidentsverkiezingen meteen al in de eerste ronde hebben gewonnen. De regeringscoalitie van de AK-partij en de rechtsnationalistische MHP behoudt waarschijnlijk haar meerderheid in het parlement.
"Democratische test doorstaan"
Erdogan hield om 10.45 uur lokale tijd al een korte overwinningstoespraak op de nationale televisie, en even later voor toegestroomde aanhangers buiten in Istanbul. Hij stelde dat het volk hem een mandaat heeft gegeven om "de rechten en vrijheden verder te versterken". Turkije heeft "een nieuwe democratische test doorstaan" en stelt daarmee "een voorbeeld voor de hele wereld", klonk het. Ook zei hij te hopen dat niemand de democratie zal beschadigen door het resultaat in twijfel te trekken.
De uitslag wordt echter wel degelijk aangevochten door de oppositiepartijen, de CHP van presidentskandidaat Muharrem Ince voorop. Volgens de CHP en de Koerdisch gezinde HDP heeft Anadolu een volstrekt vervalst beeld gegeven van de resultaten. Het verschil met de werkelijke cijfers zou minstens enkele procentpunten bedragen.
Terwijl op de staatstelevisie al uitslagen werden gemeld op basis van 95 procent van de stemmen, was volgens Ince in werkelijkheid nog maar 37 procent van de stemmen geteld. De CHP ging ervan uit dat op 8 juli een tweede ronde moet worden gehouden in de presidentsverkiezingen, tussen Erdogan en Ince.
Demonstreren
De CHP riep haar aanhangers gisteravond op naar het gebouw van de nationale kiesraad in Ankara te komen om te demonstreren en dat vol te houden tot de dageraad. Woordvoerder Bülent Tezcan zei dat het protest zou worden uitgebreid naar het hele land. "We roepen alle burgers in de 81 provincies op naar de kiescommissie in hun district te gaan. Blijf daar waken tot maandagmorgen vroeg", aldus Tezcan.
Volgens kaderleden van CHP en HDP in Istanbul waren op veel plaatsen in het land de stembussen nog niet bij de kiesraad ingeleverd, terwijl volgens Anadolu vrijwel alle stemmen al waren geteld. "Het is een totale chaos", zei een van hen. De websites van Anadolu en de kiesraad werden in de loop van de avond stilgelegd. "Zo ging het vorig jaar bij het referendum ook." Volgens de oppositie werd bij het referendum over de grondwet voor enkele procentpunten gefraudeerd, genoeg om Erdogan aan een ‘ja’ te helpen.
Als de oppositie volhardt in haar afwijzing van het resultaat, wacht Turkije een fase van spanning en instabiliteit. Erdogan schreef de verkiezingen uit om vaart te kunnen maken met invoering van het presidentieel systeem, waarvoor hij vorig jaar bij een referendum het groene licht kreeg. Een forse zege zal hij beschouwen als een vrijbrief om zijn constitutionele machtspositie verder te versterken.
Maar met een oppositioneel afwijzingsfront dat zich beroofd voelt van een eerlijke kans bij de stembus, zal de polarisatie in het toch al scherp verdeelde Turkije alleen maar toenemen. Terwijl op tv beelden werden vertoond van AKP-aanhangers overal in het land, zwaaiend met Turkse vlaggen, verzamelde de oppositie munitie om de AKP-zege te kunnen aanvechten.
Als de oppositie volhardt in haar afwijzing van het resultaat, wacht Turkije een fase van spanning en instabiliteit
In het parlement zal de oppositie, indien AKP/MHP meer dan de helft van de zetel krijgt, niets meer in te brengen hebben. De volksvertegenwoordiging is in het presidentieel stelsel toch al van haar scherpe tanden beroofd. Hoewel Turkije met een dergelijke ‘cohabitation’ geen ervaring heeft, zou de oppositie met een parlementaire meerderheid president Erdogan nog tegenwicht kunnen geven.
Meerderheid
Of ze die meerderheid krijgt, hangt mede af van het resultaat van de HDP. Haalt die de kiesdrempel van 10 procent niet, dan is de AKP zeker van een ruime meerderheid. Volgens de Anadolu-cijfers komt de HDP boven de 11 procent uit en krijgt ze 66 zetels. Ook in dat geval echter zou de AKP/MHP-alliantie met 54 procent nog een meerderheid behouden.
Dat betekent ‘game, set and match’ voor Erdogan, die geen tweede ronde nodig heeft om president te kunnen blijven en aan het parlement geen kind meer zal hebben.
CHP-kandidaat Ince scoorde (uitgaande van de officiële cijfers) met ruim 30 procent beter dan voorspeld. Dat was echter onvoldoende, omdat de andere oppositiekandidaten het minder deden. Met name Meral Aksener, de enige vrouwelijke kandidaat, viel met 7,4 procent tegen. Zij wist onvoldoende in te breken in het electoraat van de MHP, waarmee zij vorig jaar brak.
Erdogans aanhangers vierden gisterenavond al feest in de straten van Istanbul, maar ook in ons land en in Nederland en Duitsland gingen Erdogan-aanhangers de straat op. In het Limburgse Heusden-Zolder liep dat uit de hand toen enkele straten volledig bezet werden. De politie heeft tientallen pv's uitgeschreven voor mensen die het verkeer blokkeerden. Een ploeg van de VRT werd er bovendien een tijdlang belaagd en uitgescholden door een groepje heethoofden.