Luister naar

Vakbond moet kijken naar individu

Nieuws
De bloei van de vakbeweging wordt vooral gekoppeld aan collectieve zaken als staken en cao’s. Maar de individuele werkende heeft vaak andere vragen.
Niels Rook
maandag 20 augustus 2018 om 03:00
De bloei van de vakbeweging wordt gekoppeld aan staken en collectieve dienstverlening. Op de foto: Buschauffeurs hielden in mei een estafettestaking. Ze waren ontevreden over de werkomstandigheden.
De bloei van de vakbeweging wordt gekoppeld aan staken en collectieve dienstverlening. Op de foto: Buschauffeurs hielden in mei een estafettestaking. Ze waren ontevreden over de werkomstandigheden. anp

Vakbond, waarom ben je er nog? Sjaak van der Velden beantwoordt de vraag die hij stelt nog niet. In zijn opinieartikel (Nederlands Dagblad, 9 augustus) passeert een aantal redenen de revue over de moeite die de vakbeweging ervaart. Ik geloof nog altijd in de vakbond, op voorwaarde dat die zich een eigentijdse en passende jas aanmeet.

Wij zijn een van die vakorganisaties die Van der Velden aanhaalt in zijn artikel; ook wij hebben moeite om leden vast te houden. Als organisatie zijn we opgericht in 1952 als vereniging, als passend model voor die tijd. Nu is het 2018 en tijd voor een nieuw model. Voor ons betekent dit dat we ons als eerste vakorganisatie in Nederland gaan richten op dienstverlening aan niet-leden. We streven naar een hybride model. Daarbij koesteren we de vereniging zoals we die al jaren hebben, en tegelijkertijd reiken we de hand naar al die mensen die op de arbeidsmarkt van betekenis willen zijn.

bureaucratisering

Van der Velden legt zijn vinger op de bureaucratisering van de vakbonden. Ze zijn zelf deel geworden van de macht waardoor ze min of meer tandeloos zijn geraakt. Daar maakt hij zeker een punt. Nederland heeft in de naoorlogse jaren uitstekend gefunctioneerd en dat is mede te danken aan het poldermodel.

Wat er echter geproduceerd werd in de polder, begon er steeds meer uit te zien als een grijs compromis waar niemand zich meer aan wil binden.

Er is nog meer aan de hand. Vakbonden zijn, net als kerken, politieke partijen en verenigingen, onderdeel van deze tijd en onderhevig aan een allesverslindende individualisering. Leden haken af, want zij kunnen elders (wel of niet goedkoper) inkopen wat zij wensen. Op maat gesneden. Men wil niet meer per definitie lid zijn van een groep of vereniging. Daarom is het belangrijk dat je als vakorganisatie antwoord kunt geven op de veelgestelde vraag: what’s in it for me?

cao-onderhandelingen

Intussen zitten de vakbonden nog steeds aan de onderhandelingstafels om cao’s te verbeteren. Van die betere cao’s profiteren ook de niet-vakbondsleden. Dus het is best ingewikkeld geworden in vakbondsland. Twee jaar geleden zei hoogleraar voor arbeidsverhoudingen Paul de Beer in ons ledenmagazine Clink dat er behoefte blijft aan organisaties die collectieve belangen behartigen, en wel om twee redenen. Ten eerste voor de werkenden, omdat je veel zaken die van belang zijn voor je positie op de arbeidsmarkt, niet individueel kunt regelen. Ten tweede hebben ook werkgevers een partij nodig die de collectieve belangen van hun werknemers behartigt, omdat dit efficiënter is. Het feit dat cao’s in Nederland zo belangrijk zijn (80 procent van de werknemers valt onder een cao) komt vooral omdat werkgevers baat hebben bij cao’s. Je hoeft maar één keer met de bonden te onderhandelen en niet meer met de werknemers afzonderlijk. Het creëert stabiliteit, arbeidsrust en voorspelbaarheid.

Ik merk dat de bloei van de vakbeweging gekoppeld wordt aan staken en collectieve dienstverlening. Dat zijn inderdaad heel belangrijke taken. Maar daarmee wordt een uiterst belangrijk deel van het takenpakket van de vakbeweging vergeten, namelijk de mens voor wie je het doet. Grote begrippen als staken en cao zijn anoniem geworden en losgezongen van het algemene belang dat ze dienen. Daardoor hebben ze geen bindingskracht. De focus op de unieke werkende en wat hij of zij nodig heeft om overeind te kunnen blijven, of stappen te kunnen maken op de arbeidsmarkt, ontbreken in het perspectief van Van der Velden.

toekomst van werk

Als je voorbij de arbeidsmarkt van vandaag kijkt, zie je de contouren van individualisering en robotisering opdoemen. Het is nodig je daarop voor te bereiden. Als het gaat om de toekomst van werk, dan graaft de vakbeweging eigenlijk zelden een spade dieper, namelijk dat het van belang is om individuele werkenden voor te bereiden op de nieuwe arbeidsmarkt, door middel van visievorming en toerusting. Wees erbij als mensen en werkenden vragen hebben rondom werk en inkomen. Niet op het pluche, maar met de voeten in de modder kan de vakbeweging nieuwe glans geven aan de aloude taak als baken en klankbord voor werkend Nederland.

Vakbonden doen er wel degelijk toe. Alleen moeten ze meer meebewegen op de vragen die leven op de arbeidsmarkt: adviseren, coachen en inspireren. Zoek het in een loopbaanwijzer bij wie het spaak loopt, een workshop om een burn-out voor te zijn, een check of je vaststellingsovereenkomst wel klopt. <

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Opinie

De lente is een tijd van vernieuwing en daar kunnen wij een voorbeeld aan nemen

De lente is een tijd van transformatie. Laten wij daarin de natuur volgen, en zelf ook transformeren, schrijft de Afghaanse dichter en schrijver Abdul Basir Shafaq.

Bij christelijke organisaties lopen geloof en werk soms op een ongezonde manier door elkaar.

Werken bij christelijke organisatie valt soms tegen: zalvende woorden maar onrecht blijft bestaan

Het Nederlands Dagblad besteedde aandacht aan manipulatie, machtsmisbruik in de evangelische wereld. Maar het probleem speelt ook bij andere christelijke organisaties, schrijft Ineke Evink van vakorganisatie CGMV.

Mark Rutte, Geert Wilders en Sigrid Kaag. We hebben deze drie soorten politici nodig. Sterker, we zijn zélf van dit soort types en gedragen ons er naar.

We zijn saai, moralist en boos. En zo zijn ook onze politici. Daarom kunnen ze lastig samenwerken

Wij Nederlanders lijken op Rutte, Kaag en Wilders. Frank van den Heuvel laat zien hoe het karakter van iedere Nederlander bij een van deze drie politici past.

Stel dat ‘doe dit, tot Mijn gedachtenis’ al begint op het land? Dat is dus niet: onderwerp de grond aan een regime van uitputting, tot Mijn gedachtenis.

Avondmaal en eucharistie beginnen in de grond, waar het krioelt van torren en wormen

Jezus zegt niet: spuit gif op de vrucht en het blad en dood in het voorbijgaan alles er omheen, tot Mijn gedachtenis. Theoloog en boer in opleiding Elsa Eikema stelt prikkelende vragen bij ons avondmaal.

Afbeelding

Hoe het lijntje tussen de Nederlandse Gereformeerde Kerken en Israël hersteld kan worden

De Nederlandse Gereformeerde Kerken knipten het 'officiële lijntje' met Israël door, maar zoeken tegelijkertijd naar een manier om toch verbondenheid te tonen. Lieddichter Ria Borkent doet een voorstel.

Behandeling in de gesloten jeugdzorg heeft geen enkele kans van slagen zolang het aan echte nabijheid van hulpverleners ontbreekt.

Staatssecretaris Van Ooijen en Kamerleden, zet jullie boosheid over gesloten jeugdzorg om in actie

Hoe kan het dat staatssecretaris Van Ooijen (VWS) zegt dat de gesloten jeugdzorg misschien maar wat langer open moet blijven? Maak liever meer vaart om goede alternatieven te vinden, betoogt Margot Ende-van den Broek.