Direct naar artikelinhoud
Seksueel misbruik

Dit zijn de mannen achter het netwerk met naaktfoto's van tienduizenden Vlaamse en Nederlandse meisjes

Dit zijn de mannen achter het netwerk met naaktfoto's van tienduizenden Vlaamse en Nederlandse meisjes
Beeld Getty Images/iStockphoto

Een omvangrijk netwerk deelt tienduizenden naaktfoto’s van Nederlandse en Vlaamse vrouwen en meisjes. Wie zit hierachter, en wat drijft deze mannen?

en

"Op dit moment kan ik kiezen uit drie chickies", vertelt Younghornyboyy in KIK, een chatapp waarop de gebruikers anoniem blijven. Even daarvoor heeft hij opgeschept dat het net uit is met "een high class miljonairsdochtertje". Dat was "een geil wijf, joh". Maar helaas: ze stuurde nooit naaktfoto’s.

Nu hebben zich dus drie nieuwe gegadigden aangediend. Younghornyboyy, die als gebruikersplaatje een blauwe boxershort met duidelijk zichtbare erectie heeft, deelt foto’s van de meisjes om zijn chatvrienden te laten oordelen. De afbeeldingen zijn afkomstig van sociale media, de vrouwen zijn gekleed. "Nummer drie begint me net veel te appen, dus binnenkort misschien naakt", belooft de nickname waarachter in werkelijkheid een 22-jarige monteur uit Noord-Brabant schuilgaat, zo ontdekte de Nederlandse krant de Volkskrant.

De chatgroep NLTrade op KIK bestaat op dat moment pas drie weken. Toch is dan al een vernuftig systeem opgetuigd waarmee wordt gehandeld in seksuele foto’s en filmpjes van onwetende meisjes en jonge vrouwen.

De Nederlandse krant de Volkskrant deed onderzoek naar een omvangrijk naaktfotonetwerk met daarin tienduizenden afbeeldingen van Nederlandse en Vlaamse slachtoffers. Het materiaal werd bewaard op de Nieuw-Zeelandse online opslagdienst MEGA, een soort Dropbox. Mannen konden zich aanmelden voor het netwerk via chatapps als KIK en Discord. De krant analyseerde de chats en had inzage in twee varianten van de MEGA-opslag (zie verantwoording). Het doel: achterhalen welke mannen zich schuldig maken aan deze praktijken.

Verantwoording van De Volkskrant bij hun stuk

"Er is een geheime online groep waar (naakt)materiaal wordt gedeeld en geruild van vrouwen." Deze tip kwam eind maart bij de Volkskrant binnen via PubLeaks, het platform waarop informatie veilig en anoniem gedeeld kan worden met de pers. De bron, die anoniem wenst te blijven, wil deze misstand via de journalistiek aankaarten omdat het probleem volgens hem onvoldoende erkend wordt en de vrouwen niet eens doorhebben dat ze slachtoffer zijn.

Via deze bron kreeg de Volkskrant toegang tot twee MEGA-netwerken, die inmiddels uit de lucht zijn. De eerste met de titel ‘1NL Mega’ werd in 2016 gestart door een beheerder die zich Harm Zand noemde en bevatte op enig moment 16 Gb aan bestanden. Hij hield ermee op toen hij merkte dat ‘original content’ – beeldmateriaal dat exclusief voor het netwerk is bedoeld – ook elders werd verspreid. Daarop werd een nieuw MEGA-netwerk begonnen met de titel ‘NL-BE MegaShare’ door iemand die de naam Sla Lippe gebruikte. De laatste opslag bedroeg 64,37 Gb (in totaal 42.426 bestanden). Net als in de oude MEGA stonden ook hier de beige mappen met namen van vrouwen op alfabetische volgorde gesorteerd. Via de tipgever werd ook toegang verkregen tot groepschats in Kik en Discord waarin werd gecommuniceerd over het netwerk.


Om toegelaten te worden tot het MEGA-netwerk moeten mannen zogenoemde 'original content' aanleveren, seksuele beelden van onwetende vrouwen en meisjes – er zitten ook veel minderjarigen tussen. Het materiaal mag, zo is de regel althans, nog niet op internet te vinden zijn. Voor de volledigheid plaatsen de deelnemers er veelal de naam en woonplaats bij van de slachtoffers en geregeld ook hun Facebook-profiel, zodat precies duidelijk is om wie het gaat.

De vrouwen hebben de beelden ooit in goed vertrouwen aan geliefden, scharrels of flirts verstuurd, of ze zijn door hen in een intieme setting – al dan niet bewust – op camera vastgelegd. Vervolgens zijn de beelden met anderen gedeeld of online verspreid, buiten het medeweten van de vrouwen in kwestie. Foto’s en video’s kunnen ook verkregen zijn door hacks van clouds met fabriekswachtwoorden, van smartphones, webcams, iCloud, Dropbox en andere opslagdiensten.

De gevolgen voor slachtoffers van ‘wraakporno’ – een term die in dit artikel verder niet wordt gebruikt omdat ‘wraak’ slechts een van de vele motieven kan zijn voor online seksueel misbruik – zijn bekend uit talloze getuigenissen in de media. Ze schamen zich, zien hun wereld instorten en krijgen moeite met vertrouwen. Uit Canadees onderzoek blijkt dat vrouwen nog jarenlang last kunnen hebben van PTSS, angststoornissen en depressie. Zowel in binnen- als buitenland zijn er voorbeelden van slachtoffers die zelfmoord pleegden of dat probeerden. "Het is een nachtmerrie", zei tv-persoonlijkheid Patricia Paay in de talkshow Jinek, nadat een seksfilmpje massaal werd doorgestuurd, terwijl duidelijk was dat het tegen haar wil online was verschenen. "Je wil dood."

De vrouwen waarmee deze krant sprak wisten vaak niet dat hun foto’s online in een netwerk circuleren. Sommigen wilden er niets van weten, anderen reageerden aangedaan, soms boos en uiteindelijk vaak strijdbaar. "Ik voel me schuldig en dom", zegt een 24-jarige zorgverlener, die jaren geleden – toen ze nog minderjarig was – foto’s stuurde aan haar toenmalige vriendje. Afgelopen maart werden de beelden geüpload in de MEGA-opslag. Ze verdenkt haar ex-vriend niet, maar weet evenmin wat er wel is gebeurd en praat er uit gêne zo min mogelijk over. Haar huidige vriend heeft ze wel op de hoogte gesteld, maar dat pakte in eerste instantie niet goed uit. "Wij sturen dit soort foto’s niet aan elkaar, dus hij begon ook al aan mij te twijfelen. Waar was ik in terechtgekomen, waar stond ik dan overal?" Ze hoopt dat ze de dader ooit kan confronteren met de schade die hij heeft aangericht, "om mezelf enige waardigheid terug te geven".

'Ik voel me schuldig en dom'
Een 24-jarige vrouw die naaktfoto's van zichzelf online terugvond

Minder bekend zijn de verhalen van de mannen die deelnemen aan online seksueel misbruik. In tegenstelling tot de slachtoffers zijn zij lastig te identificeren. Vaak is onduidelijk wie het materiaal heeft doorgestuurd of buitgemaakt via een hack. De overgrote meerderheid van de mannen in het omvangrijke MEGA-netwerk verschuilt zich achter een speciaal mailadres, dat is opgericht om anoniem en versleuteld te mailen. Zo blijft hun privacy beschermd en zijn ze nauwelijks traceerbaar.

Sommige deelnemers lieten evenwel sporen achter, waardoor hun identiteit achterhaald kon worden. Een aantal mannen heeft bevestigd dat zij toegang hadden tot het MEGA-netwerk, twee van hen deden uitgebreider hun verhaal onder voorwaarde dat hun identiteit werd afgeschermd. Onder wie Jos, een sportieve vijftiger en vader van twee zoons, die openhartig vertelt hoe hij steeds fanatieker zijn voyeurisme bevredigde.

Gewone jongens

"Fijne jaarwisseling heren!", schrijft een van de deelnemers eind december 2016 in de groepschat. "Ben de komende dagen afwezig. Tripje Barcelona geboekt voor oud en nieuw."

"Beste wensen allemaal, hè mannen!"

"Fijne jaarwisseling!"

Het zijn heel gewone berichten die over het scherm rollen – en eigenlijk is dat meteen ook het opvallende. De mannen in het netwerk lijken midden in het leven te staan en een dwarsdoorsnede van de mannelijke bevolking te vertegenwoordigen. Ze zijn jong, oud, hoog- of laagopgeleid, ondernemer, werkzoekend of student, ze hebben kinderen, een relatie of zijn vrijgezel. Er zit een oud-militair bij, een tuinman, een attractieparkmedewerker, een prostitueebezoeker en een IT’er.

Gewone jongens
Beeld Getty Images

Of neem Jaak, uitbater van een horecagelegenheid in een Belgisch dorp, hemelsbreed zo’n 40 kilometer van Eindhoven. Niets op sociale media verraadt zijn bijzondere interesse in naakt of voyeurisme. Op zijn Facebook-profiel staan vooral vrolijke foto’s van hemzelf en zijn vriendin, en van talloze kinderen – de twintiger is dirigent van een jeugdorkest. De Belg bevestigt dat hij toegang had tot het netwerk, maar wil er verder niet veel over zeggen en verwijst door naar zijn advocaat, die evenmin ingaat op verzoeken tot wederhoor.

Geïnteresseerde mannen kunnen op onlinefora als 4chan en Anon-IB de link naar de chatgroepen – NLTrade op Kik en ‘nedelandse discord server’ (sic) op Discord – vinden. Daar wisselen ze tips uit hoe ze het beste toegang tot ‘wins’ (naaktbeelden) kunnen krijgen. Dat hoeft niet ingewikkeld te zijn. Om in de Dropbox van een meisje te komen, mailde een van de jongens een uitnodiging vanaf haar mobiel naar zichzelf, zo legt hij uit in de KIK-chat. "Heb ik ook weleens gedaan", zegt Proetus1993, een alias waarachter in werkelijkheid een 36-jarige uit de provincie Groningen schuil blijkt te gaan. Hij leert de anderen nog een methode: potentiële slachtoffers, vaak goede bekenden, aanbieden om hun iPhone of iCloud extra te beveiligen, aangezien er tegenwoordig zo veel wordt gehackt. "Daar heb ik alleen eenmalig je Apple-id en wachtwoord voor nodig", luidt zijn smoes dan, waarop hij vervolgens zelf de foto’s buitmaakt.

Proetus1993 biedt bekenden aan om hun iPhone of iCloud extra te beveiligen waarop hij vervolgens zelf de foto’s buitmaakt

Minderjarigheid geen probleem

Hoewel de alledaagsheid uit sommige chatberichten opstijgt – mannen kletsen over werk, jongens zeuren over tentamens – worden deze afgewisseld met stevig commentaar op het beeldmateriaal. Vrouwen "hebben een kop om te janken" of zien "er lekker snollerig uit voor een facial" – een pornoterm voor sperma in het gezicht spuiten. "Elke vrouw heeft een slet in zich", aldus Proetus1993. "Mond dicht en doe gewoon wat we willen." Minderjarigheid is vaak geen probleem. "Goeie tieten", reageert iemand op de foto van een 16-jarig meisje.

De leden proberen zo veel mogelijk foto’s van zo veel mogelijk vrouwen te verzamelen. Soms lijkt er live vanuit de slaapkamer bericht te worden. "Nu bewegend beeld!", reageren de anderen als iemand een foto plaatst van een meisje dat naakt op bed ligt. "Mocht niet filmen van haar", antwoordt de fotograaf later. "Moest m’n phone weg doen."

Minderjarigheid geen probleem
Beeld Getty Images

Als de nieuwe aanwas opdroogt, worden er telefoonnummers van potentiële slachtoffers in de chatgroep geplaatst. "Wie vroeg een nummertje om foto’s te fixen?", vraagt YoungHornyboyy. "Dit meisje was echt easy." Proetus1993 doceert vervolgens wederom de beste tactiek: doe alsof je haar nummer plotseling tegenkomt in je telefoon, zeg dat je geen idee meer hebt hoe je eraan bent gekomen en schakel snel over op haar mooie ogen. "Wijven houden van complimenten. En doet ze tof, dan stinkt haar kutje waarschijnlijk ook." De mannen balen als drie leden haar tegelijkertijd benaderd blijken te hebben met hetzelfde verhaal. "Nu krijgt niemand meer wat gefixt bij haar."

YoungHornyboyy – die geïdentificeerd kan worden als de 22-jarige Danny uit Noord-Brabant – wil na enig aandringen wel praten, maar niet van harte. Zo branieachtig als hij zich uitsprak in de groepschat, zo korzelig stelt de monteur zich op over de telefoon. Nee, het meisje van wie hij een 06-nummer in de chatgroep plaatste kent hij niet. Wacht, even later kent hij haar toch, van Instagram. "Ja, en ik heb haar op WhatsApp natuurlijk, anders had ik haar nummer niet", verspreekt hij zich tot slot.

Danny vertelt dat een vriend hem over het MEGA-netwerk vertelde. "Meer alsof het een grap was", zegt hij. Via hem kreeg hij een linkje. Vervolgens haalde hij naar eigen zeggen twee naaktfoto’s van Twitter, van een meisje "die het er zelf op gooide". Het ging heel simpel: "Je stuurt twee foto’s en je zit erin. Zo moeilijk is het niet." Wat hem zo aantrekt in deze foto’s ten opzichte van porno? "Het is puur, vind ik. Niet zo nep."

Danny wist al die tijd dat hij iets deed wat niet mocht, beaamt hij. Maar op de vraag of hij besefte wat het voor de meisjes betekent, repliceert hij: "Wat bedoelt u?" Nu – "omdat u het vraagt" – realiseert hij zich dat het "niet leuk is voor hen". Zelf heeft hij ook een vriendin gehad die slachtoffer werd van online seksueel misbruik, vertelt hij. "Niet toen ze met mij had, maar ze vertelde me dat ze dat wel eens had meegemaakt. Ik vond het vervelend voor haar, want ze zat er ook wel mee." Bracht hij haar ervaring in verband met zijn eigen deelname aan het MEGA-netwerk? "Nee."

Seksistische denkbeelden

De deelnemers zijn ruwweg in drie groepen te verdelen. Een deel – naar schatting een kwart – bestaat uit meekijkers, zogenoemde lurkers of leechers. Zij hebben zelf geen smartphones gehackt of beelden van ex-vriendinnen verspreid, maar toegang verkregen tot het netwerk met materiaal dat al beschikbaar was op internet – ook al mag dat niet van de beheerders. Er zijn de fanatiekelingen zoals de deelnemers aan de hierboven beschreven chatgesprekken. Zij regelen wel ‘original content’, bijvoorbeeld via sexting. En er zijn er die er dag en nacht mee bezig zijn. Zij trekken de kar.

Deze week stonden in Amsterdam twee mannen terecht die tot die laatste groep behoren. Djuri V. (32) en Gary de V. (36) worden verdacht van het hacken van iClouds, het stelen van foto’s en het opslaan ervan op hun eigen computer. Ook trachtten ze volgens het Openbaar Ministerie via chantage en door zich voor te doen als fotograaf meer foto’s bij slachtoffers los te krijgen.

De twee worden (nog) niet vervolgd om hun deelname aan het hier beschreven MEGA-netwerk, maar uit onderzoek van deze krant blijkt dat in ieder geval Gary de V. een van de actiefste leden in de groepschat NLTrade was. Hij is Proetus1993, de Groninger die opschept over het hacken van iClouds en anderen leert hoe je naïeve vrouwen in de val lokt. Ook is duidelijk dat hij meerdere mappen met afbeeldingen aan het MEGA-netwerk toevoegde. Wesley F., een andere verdachte die binnenkort voor de rechtbank moet verschijnen voor soortgelijke delicten, blijkt ook een van de deelnemers te zijn.

In de chats drukt De V. zich louter vrouwonvriendelijk uit. De deskundigen die hem in de opmaat naar de rechtszaak onderzochten, concludeerden dat De V. een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft en seksverslaafd is. Bij Djuri V. werd eveneens een narcistische en een vermijdende persoonlijkheidsstoornis geconstateerd: achter zijn scherm waande hij zich onbespied en durfde hij dingen waar hij zich in het dagelijks leven nooit aan zou wagen.

'Victim blaming speelt een belangrijke rol bij het in stand houden van een systeem waarin mannen hun criminele acties rechtvaardigen'
Forensisch psycholoog Afroditi Pina (Universiteit van Kent)

Een eenduidig profiel van deelnemers aan beeldgerelateerd seksueel misbruik bestaat niet, vertelt forensisch psycholoog Afroditi Pina van de Universiteit van Kent, die onderzoek verricht naar de psychologische eigenschappen van participanten. Hoewel het onderzoek nog in de kinderschoenen staat, blijken zij wel vaker psychopathische, narcistische, machiavellistische en sadistische trekken te hebben, aldus Pina. "Evenals seksistische denkbeelden over vrouwen in het bijzonder en relaties in het algemeen." De motieven voor deelname variëren enorm: wraak, intiem partnergeweld, geldelijk gewin, sadisme, een vorm van morele eigenrichting, of zelfs nieuwsgierigheid en humor.

Uit Pina’s in 2017 gepubliceerde peer-reviewed onderzoek blijkt dat veel mensen beeldgerelateerd misbruik geen groot probleem vinden. Hoewel 71 van de honderd deelnemers aan het psychologisch onderzoek aangaf zelf nooit misbruik te maken van naaktfoto’s of seksvideo’s, keurde een overgrote meerderheid het niet onomwonden af en werd er "op zijn minst enig plezier" aan beleefd. De voorlopige bevindingen van een nieuwe, grotere studie laten eenzelfde beeld zien, vertelt Pina. "Het openbaar maken van seksuele privéafbeeldingen zonder toestemming is in het Verenigd Koninkrijk inmiddels een misdaad, dus we hadden verwacht dat de deelnemers dit misdrijf net zo nadrukkelijk zouden veroordelen als bijvoorbeeld verkrachting of seks met kinderen."

Er zijn volgens haar geen grote verschillen in perceptie tussen mannen en vrouwen. Wel ziet ze bij mannen een sterkere neiging de schuld bij het slachtoffer te leggen, oftewel ‘victim blaming’. Als vrouwen aan sexting doen, vragen ze er toch om, is de gangbare gedachte. Soms ligt er nog een diepere overtuiging aan ten grondslag: vrouwen die hun seksualiteit tot uitdrukking brengen, zijn morele overtreders die straf verdienen. "Victim blaming speelt een belangrijke rol bij het in stand houden van een systeem waarin mannen hun criminele acties rechtvaardigen", zegt Pina.

De mannen die de Volkskrant spreekt hebben ook de behoefte hun rol te minimaliseren: het was maar één keer, het waren maar twee foto’s. De 22-jarige monteur zegt ook: "Het ging mij meer om het kijken dan om meisjes online te zetten."

De leecher

Jos – een sportieve ondernemer en vader – noemt zichzelf zo’n "leecher". Hij lag in scheiding, en een "voyeuristische drijfveer" leidde hem naar dit soort beelden, vertelt hij in een Amsterdamse hotelbar, ver weg van zijn dagelijkse leven. Jos kwam "iets" tegen op een forum, dacht: "grappig", en "op een gegeven moment struikel je over meer dingen en dan gaat het met een spiraal naar beneden", zegt hij omfloerst. Het is de eerste keer dat hij erover praat, hij verontschuldigt zich meermaals voor zijn gedrag en zijn seksegenoten ("Sorry, dames").

Jos benadrukt dat hij niet de enige is die dit soort beelden opzoekt. "Legertjes mannen... Zelfs de mannen die het ontkennen, kijken ernaar." Hij zit in een appgroep met vakantievrienden waar – naast de vakantiefoto’s – ook dat soort filmpjes worden verstuurd. "Dat is het reptielenbrein dat we hebben. Dat kunnen we ontkennen, maar zo werkt het. Alleen, hoe ga je ermee om en waar trek je de grens?"

Jos liet zich er steeds dieper inzuigen. Om in het MEGA-netwerk te komen heeft hij foto’s geüpload van drie jonge Nederlandse vrouwen die hij naar eigen zeggen niet kent en van wie hij de afbeeldingen van Volafile haalde, een site waar foto’s na 48 uur weer verdwijnen. Vervolgens heeft hij zelf hun Facebook-profielen erbij gezocht. "Het is verzamelwoede", verklaart Jos. "Dat is redelijk stupide, maar dat is wat het is. Je wilt het verhaal compleet hebben." De mannen in MEGA zijn volgens hem allemaal verzamelaars. "Zoals ze vroeger postzegels verzamelden."

'Als je van je zoon hoort dat hij met een meisje naar bed is geweest, zeg je: ‘Goed bezig, jongen.’ En als je dochter dat zegt, zeg je als vader: ‘O’'
Jos, oud-gebruiker MEGA-netwerk

Daarnaast is het volgens hem een "maffe uitlaatklep". Avond na avond zat hij achter de computer. "Natuurlijk is er een stemmetje in je hoofd dat zegt: waar ben je mee bezig? Is het wel tof wat je aan het doen bent? Maar goed. Ik kende die dames niet, dus dan is dat makkelijker weg te schuiven."

De omslag kwam in april, na een onthulling van het Nederlandse nieuwsprogramma RTL Nieuws over het meest recente MEGA-netwerk: "Naaktfoto’s van honderden meisjes gedeeld in groot wraakpornonetwerk." RTL was via Discord in het hetzelfde netwerk geïnfiltreerd dat deze krant onderzocht. "Ik vond dat wel heftig, een confrontatie met mezelf", zegt Jos. "Wat ben je een eikel! Wat ben je aan het ondersteunen? Als je alleen een leecher bent, dan ben je net zo goed onderdeel van het probleem."

Nog dezelfde avond heeft hij zijn systeem volledig opnieuw geïnstalleerd, een spijker door de harde schijf geslagen en die weggegooid. Toegegeven, hij wilde zijn sporen wissen. Maar hij wilde eveneens een nieuwe start maken. "Dit is niet mijn leven, klaar. Ik wil geen onwenselijk systeem onderhouden. Ik heb geen dochters, maar ik kan me voorstellen dat als je een dochter hebt, je niet blij wordt als dit soort dingen gebeuren."

En zijn zoons, zal hij die waarschuwen? "Ja, dat is anders", vindt Jos. "Als je van je zoon hoort dat hij met een meisje naar bed is geweest, zeg je: ‘Goed bezig, jongen.’ En als je dochter dat zegt, zeg je als vader: ‘O.’ Het is een cultureel dingetje."

Wat moet er gebeuren?

Ook jongens moeten worden onderwezen om te voorkomen dat ze slachtoffer of dader worden van online seksueel misbruik, zegt Arda Gerkens, directeur van de Nederlandse website Helpwanted.nl en het Expertisecentrum Online Kindermisbruik. Vorig jaar hield Helpwanted.nl de campagne ‘Hou het lekker voor jezelf’. "We wilden twee boodschappen overbrengen", vertelt Gerkens. "Het is niet erg dat je een foto maakt, let wel goed op met wie je die deelt, denk erover na. Maar vooral: als jij een foto krijgt, dan is die voor jou bedoeld, en niet om verder door te sturen, naar je vrienden of wie dan ook."

De werkelijkheid is weerbarstiger, merkt ze. "De heersende moraal is nog steeds: dan had je maar niet zo’n foto moeten maken. Net zoals vroeger werd gezegd: had je maar geen kort rokje aan moeten trekken. Terwijl verreweg de meeste meiden slachtoffer zijn geworden van een hack of een ex-vriend. Daar is niets hoerigs aan. We moeten echt af van die moraal. Daar ligt voor scholen een duidelijke taak."

Online lijken grenzen te vervagen, zegt ervaringsdeskundige Jos. "De industrie springt ook in op de populariteit van amateurporno, die probeert het zo echt mogelijk te laten kijken. Je ziet niet waar het ene begint en het andere eindigt. Dat is een heel grijs gebied."

De cijfers

Uit het onderzoek ‘Seks onder je 25ste’ uit 2017 (van onder andere kenniscentrum Rutgers), waaraan 20.500 jongeren tussen de 12 en 25 jaar deelnamen, blijkt dat één op de acht jongeren het afgelopen half jaar had gedaan aan sexting, het versturen van seksuele beelden via sociale media. Van alle ondervraagden had 14 procent van de meisjes en 6 procent van de jongens ten minste één vervelende ervaring. Dat die slechte ervaringen geen marginaal verschijnsel zijn, blijkt eveneens uit het jaarverslag van de Nederlandse hulplijn Helpwanted.nl, de hulplijn voor kinderen, jongeren en opvoeders die te maken hebben met allerlei vormen van online seksueel misbruik, zoals de verspreiding van filmpjes en sextortion (chanteren met naaktbeelden). In 2017 kwamen er 1.709 meldingen binnen, waarvan het merendeel meisjes en vrouwen betrof.

"Het ís geen grijs gebied", zegt Gerkens, die pleit voor het aanspreken van sites op hun verantwoordelijkheid. "Het is echt vreemd dat pornosites als Pornhub en Youporn, en zelfs een reguliere videosite als Dumpert, beeldmateriaal laten plaatsen op hun servers zonder te controleren of degene die daarop staat toestemming heeft verleend. Vroeger was het normaal dat pornoboeren aantoonden dat hun modellen minimaal 18 jaar waren. Zij wisten wie er in de video’s speelden." Tegenwoordig zien de hulpverleners op sites als Pornhub "pagina na pagina meisjes staan die een jongen oraal aan het bevredigen zijn, gefilmd met een mobieltje", zegt Gerkens. "Die meisjes weten soms niet eens dat ze online staan. Ze worden zelfs aangesproken in de supermarkt: weet je dat je op internet staat?"

De mannen die deelnamen aan het MEGA-netwerk weten wel dat ze te maken hadden met "echte vrouwen". Daarin zat nou juist, zoals Jos het verwoordt, "‘een deel van de kick". De meesten weten ook dat ze iets deden wat niet mag. De mannen die geconfronteerd werden met hun deelname, reageerden geschrokken. Als journalisten hen kunnen opsporen, moesten ze dan ook een bezoekje van de politie vrezen, wilden ze weten.

Wat moet er gebeuren?
Beeld Getty Images

Die mogelijkheid is er, alhoewel in Nederland de diverse vormen van online seksueel misbruik op dit moment nog niet zelfstandig strafbaar zijn. Daar komt verandering in met een nieuw wetsvoorstel, hoewel dat volgens de Raad voor de Rechtspraak nog wel enige aanscherping behoeft. Momenteel kunnen de verspreiders worden vervolgd voor bijvoorbeeld laster en smaad, het verspreiden van kinderporno (als het om minderjarigen gaat) of voor cybercrimedelicten, zoals het geval is in de zaak tegen Gary de V. en Djuri V..

Hier bevindt de opsporing naar MEGA-netwerken zich nog in een pril stadium, maar ons land – waar voyeurisme en het verspreiden van seksuele beelden zonder toestemming al wél strafbaar is – doet onderzoek naar het netwerk en wil daarin samenwerken met Nederland.

Bezoedelde liefde

En dan zijn er ook nog mannen die in eerste instantie misschien betrokken lijken, maar er mogelijk helemaal niets mee te maken hebben. Floris, een dertiger die een hoge ambtelijke functie bekleedt, staat zelf afgebeeld op een van de foto’s die van zijn ex-vriendin in de MEGA-opslag zijn geplaatst. Over de telefoon ontkent Floris kalmpjes elke betrokkenheid. Hij vermoedt dat de verspreider de ruim tien jaar oude foto’s van zijn laptop heeft gehaald, die een paar jaar geleden in Brussel werd gestolen, al weet hij "niet eens 100 procent zeker" dat ze erop stonden. Hij heeft inmiddels een proces-verbaal van de aangifte van de laptopdiefstal aan zijn ex-vriendin gestuurd, zodat zij dat kan overleggen aan de politie.

"Je denkt altijd: dit is iets wat 16-jarige meisjes gebeurt, dit overkomt mij niet", zegt Floris. "Voor mij kwam het ook als een schok."

De 24-jarige zorgverlener uit het begin van dit artikel heeft haar ex-vriend ook om opheldering gevraagd. Ze kent hem goed, ze gaan nog steeds met elkaar om. "We zijn niet boos of met jaloezie uit elkaar gegaan." Samen met haar ex liep ze verschillende scenario’s langs. Kon zijn mobieltje zijn gehackt? Nee, hij had de foto’s in een beveiligde app met een extra wachtwoord staan. Stonden ze misschien op een gsm die hij heeft weggegeven? Nee, die lag nog in zijn bureaulade. "Ik heb vertrouwen in hem", zegt ze, om er na een poosje toch weer op terug te komen. "Is het dan toch mijn ex, die ik tot nu toe altijd zo vertrouwd heb?"

Een ander slachtoffer is eveneens geneigd haar ex-vriend, met wie ze een serieuze relatie had, te geloven. "Maar toch, ik blijf ook denken en gissen", zegt ze. Haar herinneringen zijn bezoedeld. "De relatie heeft een andere nasmaak gekregen."

De namen van Jaak, Danny, Jos en Floris zijn om redenen van privacy aliassen.

Wie hulp, advies of informatie zoekt, kan onder meer terecht bij Child Focus,  Awel en ClickSafe