Direct naar artikelinhoud
reportageintocht den helder

Slechts vier demonstranten tegen Zwarte Piet haalden Den Helder. ‘Waar blijft je groepje nou? Waar blijft je groepje nou?’

In Den Helder demonstreerden zaterdag slechts vier activisten tégen Zwarte Piet. De overige demonstranten werden met hun bus tegengehouden door de politie. Reden: de veiligheid kon niet worden gegarandeerd. En dus constateerden de voorstanders van Zwarte Piet zaterdag tevreden: ‘We hebben ons doel bereikt.’

Vier actievoerders tegen Zwarte Piet staan in een demonstratievak in Den Helder.Beeld Guus Dubbelman / de Volkskrant

Ruim twee uur heeft Mick Kemeling in de kou gestaan aan de kade in Den Helder. Zijn serene glimlach is geen seconde van zijn gezicht verdwenen. Niet toen mensen zeiden dat hij moest ‘oprotten’ naar zijn eigen stad. ‘Den Helder ís mijn stad.’ Niet toen mensen zeiden dat hij een ‘werkloze nietsnut’ was. ‘Ik heb een goede baan.’ En ook niet toen mensen hem uitmaakten voor ‘gekkie’, omdat hij daar samen met slechts drie anderen stond om te demonstreren tégen Zwarte Piet. Achter een dranghek. Omgeven door politie. Zonder spandoek. In stilte.

Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.

Maar nu - om 12.45 uur en slechts enkele minuten nadat Sinterklaas voorbij is gekomen - zegt hij: ‘Zo meteen ga ik huilen.’ Ruim een uur lang is hij, samen met zijn drie medestanders, uitgejouwd door zo'n dertig Zwarte Piet-voorstanders. Maar nu Sinterklaas uit het oog is verdwenen, wordt de kade snel leger en leger. De serene glimlach heeft Kemelings gezicht nog steeds niet verlaten, maar in zijn stem klinkt een lichte trilling. ‘Het doet me zo veel pijn mijn stad zo te zien.’ Hij weet niet of hij na deze dag hier nog een toekomst heeft – de tegenpartij heeft hem veelvuldig gefilmd en gefotografeerd.

Mick Kemeling verweert zich verbaal tegen de menigte, waaronder Zwarte Piet-voorstander John Ekkebus.Beeld Guus Dubbelman / de Volkskrant

Kemeling is de initiatiefnemer van de Kick Out Zwarte Piet-betoging (KOZP) in Den Helder. Omdat, vindt hij, ‘iedereen zijn stem in Nederland moet kunnen laten horen.’ Maar zijn plan mislukte. De bus uit Amsterdam met zo’n 15 medebetogers - en spandoeken - mocht het centrum niet in. Reden: hun veiligheid kon niet worden gegarandeerd.

‘Op Whatsapp gingen berichten rond van de tegenpartij. Ze zouden de bus met man en al in de fik willen steken’, zegt de andere aanwezige KOZP-betoger Narita Derks. Ook waren er signalen dat de voorstanders van Zwarte Piet - in navolging van de ‘blokkeerfriezen’ – wegblokkades niet zouden schuwen. Het alternatieve aanbod van de gemeente Den Helder om aan de stadsgrens te demonstreren sloeg KOZP op het laatste moment af. Zinloos, vond de organisatie. (Zie inzet)

Twee weken geleden maakte KOZP bekend dat de organisatie niet tijdens de landelijke intocht in Zaanstad zou demonstreren tegen Zwarte Piet. Bij de landelijke intocht waren zaterdag wel demonstranten, maar die behoorden niet tot KOZP. In plaats daarvan koos de organisatie voor lokale acties in 18 verschillende gemeentes. In Den Helder stuitte dit meteen op veel verzet. En ook elders in het land liep het mis.

‘Ze mogen de boel niet komen verzieken’, legt John Ekkebus uit. Hij is een van de Zwarte Piet-voorstanders die zaterdagochtend naar de Willemsoord in Den Helder is getrokken. Samen met tientallen anderen heeft hij gehoor gegeven aan het Facebook-initiatief ‘Warm Onthaal Den Helder’, een oproep aan ‘Jutters’ om de Anti-Zwarte Piet demonstranten te ‘verwelkomen’. Een deel van hen stelt dit alleen vreedzaam te willen doen. Het plan is om – als Sinterklaas langskomt op de Willemsoord – een haag te vormen voor de demonstranten zodat de kinderen de KOZP-betogers niet zien.

De intocht in Den Helder.Beeld Guus Dubbelman / de Volkskrant

Maar Ekkebus, en een groepje dat om hem heen staat, vindt het gebruik van geweld ook geen probleem. ‘Maar wij beginnen niet, hè’, stelt een andere Zwarte Piet-voorstander terwijl hij wijst naar de vier KOZP-betogers die even verderop rustig achter het dranghek staan. ‘Maar het is actie reactie. Zij hoeven maar één tikje te geven, en dan gaan we helemaal los.’

Ook Ekkebus – muts, oorbel en sigaretje – is het daarmee eens. Vrijdag heeft hij bezoek gehad van de politie. ‘Ze wilden weten wat we van plan waren en waarschuwden: meneer, als u een blokkade opwerpt tegen de demonstranten, pakken we u op. Ze kennen mij. Ik heb een kort lontje.’ 

Veel indruk maakte het politiebezoek niet. Want Ekkebus heeft wel vaker vastgezeten. ‘Geweldsdelicten en nog een paar puntjes’, vat hij samen. ‘Maar ik heb nooit vrouwen of kinderen geslagen.’ 

Hij zou zeker meegedaan hebben aan het opwerpen van wegblokkades als de gele KOZP-bus naar deze kade was gekomen. ‘100 procent. En ik zou het geen probleem hebben gevonden om opgepakt te worden. Je doet het voor de kindjes, hè. Dit moet een kinderfeest blijven.’

Want, vindt hij: de KOZP-betogers zien het verkeerd. Volgens de voorstanders van Zwarte Piet is er helemaal geen sprake van racisme. ‘Sinterklaas is een kindervriend bij uitstek. Hij kocht slavenkinderen vrij en gaf ze een betaalde baan als knecht’, legt één van hen uit. ‘Dit is nou eenmaal traditie, en traditie moet je niet veranderen’, vindt een ander.

Volgens Ekkebus zit het ‘echt diep’. ‘Want hoeveel dieper moeten wij als Nederlanders nog buigen?’ Hij kijkt tevreden in het rond als andere voorstanders van Zwarte Piet naar het dranghek gaan om  Mick Kemeling en de drie medebetogers uit te jouwen. ‘Waar blijft het groepje nou? Waar blijft het groepje nou?’, scanderen ze al klappend naar het viertal. 

Ekkebus: ‘We hebben ons doel bereikt.’

Waarom kwam de bus niet naar Den Helder?

Kick Out Zwarte Piet was tot vrijdagavond laat van plan om met een bus naar Den Helder te gaan, ondanks de aangekondigde protesten van de voorstanders van Zwarte Piet. Volgens KOZP zou de reis naar Den Helder een testcase worden: zouden de activisten dit jaar wel hun recht om te demonstreren kunnen uitoefenen, of zouden ze net als vorig jaar in Dokkum worden gehinderd?

‘We moesten van de gemeente zelf voor beveiliging zorgen. Eén beveiliger voor elke tien demonstranten. Dit vonden we wel een erg hoge drempel voor een demonstratie. Maar uiteindelijk hebben we het wel gedaan’, zegt Mick Kemeling.

Vrijdagavond werd de busreis rond middernacht alsnog geannuleerd. De kans op gevaarlijke wegblokkades was te groot. De politie had laat op de avond wel een alternatief voorstel gedaan (om 8.00 uur ‘s ochtends verzamelen in Alkmaar), maar dat vond KOZP niet realistisch, gezien het oorspronkelijke plan om rond 8.30 uur ‘s ochtends op te stappen op station Duivendrecht. ‘Dat konden we niet meer regelen’, zegt Kemeling. ‘De busmaatschappij was rond middernacht niet meer bereikbaar. En de betogers moesten uit heel het land komen. Die zouden dat niet redden.’

Op zaterdagochtend besloot KOZP alsnog te vertrekken met de bus naar Den Helder. ‘Die bus hadden we toch al geregeld’, zegt Mitchell Esajas. ‘En demonstreren is ons grondrecht. We hebben dit niet direct gecommuniceerd met de politie. Maar ze zijn ons waarschijnlijk gevolgd. Een gele bus valt nogal op.’

De politie zette de bus in Alkmaar aan de kant. ‘De burgemeester had ons inmiddels verboden om op de aanvankelijk afgesproken locatie op de Willemsoord te gaan staan. Dat zou tot onrust leiden. Wij zouden dan worden gearresteerd. Het alternatief was een andere locatie aan de rand van de stad. Dat was zinloos. Toen zijn we omgekeerd en naar Amstelveen gegaan.’

De intocht van Sinterklaas: (afgeblazen) demonstraties en ongeregeldheden

Hoogleraar recht en samenleving Jan Brouwer is niet verbaasd dat een aantal protesten van Kick Out Zwarte Piet (KOZP) dit jaar moesten worden afgeblazen. ‘Vorig jaar in Friesland hebben de burgemeester en politie een heel verkeerd signaal afgegeven.’

Mensen die zaterdag bij de intocht van Sinterklaas betogers tegen Zwarte Piet hebben aangevallen en met eieren en blikjes hebben bekogeld, kunnen erop rekenen dat ze strafrechtelijk vervolgd gaan worden, aldus minister Grapperhaus.

De landelijke intocht van Sinterklaas in Zaanstad verliep rustig. ‘Ik hoop dat wij ook een voorbeeld kunnen zijn voor de rest van Nederland’, aldus de burgemeester.